Święta

ŚwiętaŻydowskieWszystkie Święta żydowskie zaczynają się w przeddzień wyznaczonej daty. Spowodowane jest to tym, że "dzień żydowski" rozpoczyna się i kończy o zachodzie słońca.


Żydowski kalendarz religijny rozpoczyna się od żydowskiego Nowego Roku czyli Rosz Haszany, który jest również nazywany Dniem Sądu - w niebie otwierane są księgi i każde stworzenie jest oceniane. Tego dnia dmie się w róg barani szofar, który symbolizuje trąbę, która zabrzmi na końcu czasów w Dniu Sądu. Okres pokuty kończy Jom Kipur, czyli Dzień Pojednania.


Kilka dni później rozpoczyna się siedmiodniowe Święto Namiotów - Sukot, pierwotnie święto plonów, które jest radosnym wesołym świętem. Po nim następuje święto 'Radości Tory' - Simchat Tora, symbolizuje zakończenie rocznego cyklu czytania Tory.


Święto Pesach, które upamiętnia wyjście Izraelitów z Egiptu. Ze świętem tym wiążą się rozbudowane tradycje dotyczące jedzenia, zachowania itd.

Siedem tygodni po tym święcie obchodzone jest Święto Tygodni Szawuot - pamiątka przekazania przez Boga Mojżeszowi przykazań na górze Synaj .


W okresie przesilenia zimowego obchodzimy trwające osiem dni Święto Świateł - Chanuka. Upamiętnia wydarzenia jakie nastąpiły po zbezczeszczeniu Świątyni Jerozolimskiej , kiedy to jeden dzbanuszek oliwy, wystarczający zwykle na jeden dzień, płonął przez osiem dni, dopuki nie została wyprodukowana kolejna potrzebna ilość koszernej oliwy. Osiem dni też trwają uroczystości ponownego wyświęcenia Świątyni.

Święto Purim upamiętnia wybawienie od zagłady Żydów za czasów perskiego panowania.

Do szczególnych dni świątecznych należy Szabat czyli siódmy dzień tygodnia, przeznaczony na odpoczynek, w którym obowiązuje zakaz wykonywania wszelkich prac, wyszczególniono też 39 czynności, które nie powinno się wykonywać w Szabat

Tradycyjne życzenia świąteczne to חג שמח [Chag Sameach], czyli Wesołych Świat.

W najważniejsze święta żydowskie odczytywane są księgi biblijne z tzw. zbioru Megilot.

Tu BiSzwat

images2WCWJQFBTu BiSzwat
Nowy Rok Drzew
Tu BiSzwat, 15 dzień miesiąca Szwat w kalendarzu żydowskim, stanowi początek „Nowego Roku Drzew”. O tej właśnie porze najwcześniej kwitnące drzewa w Izraelu budzą się do życia z zimowego snu i rozpoczynają nowy cykl owocowania.
“Nowy Rok Drzew” dotyczy różnego rodzaju danin, które muszą być oddzielane od plonów Ziemi Izraela. Daniny te różnią się nieco każdego roku w ciągu siedmioletniego cyklu, I właśnie dzień 15 szwat wyznacza granicę poszczególnych lat dla drzew owocowych.
Obchodzimy ten dzień jedząc owoce, zwłaszcza takie, które Tora wymienia wychwalając zalety Ziemi Izraela: winogrona, figi, granaty, oliwki oraz daktyle. Tego dnia pamiętamy że “Człowiekiem jest drzewo polne” (Powtórzonego Prawa, 20:19), i próbujemy nauczyć się czegoś z tej botanicznej analogii.

Jak się święuje Tu BiSzwat?

Raośnie i smacznie.
Radośnie, bo przecież to Święto zwiastujące rychłe nadejście wiosny - drzewa się budzą ! Smacznie, bo tradycyjnie smakołyki się je: figi, daktyle, granaty, winogrona... 

Oto Błogosławieństwo na owoc (z drzewa/krzaku):

Baruch Ata Adonaj, Eloheinu Melech ha'Olam borei pri ha-ec.
(Błogosławiony jesteś Ty, P-nie nasz B‑że, Królu wszechświata, który stwarzasz owoc drzewa.)

Gdy spożywa się owoc pierwszy raz w jego sezonie, recytuje się Błogosławieństwo Szehechejanu przed wypowiedzeniem błogosławieństwa na owoc:

Baruch Ata Adonaj Elohejnu Melech haolam szehechejanu wekijmanu wehigianu lizman haze.
(Błogosławiony jesteś Ty, P-nie nasz B‑że, Królu wszechświata, który dałeś nam życie, podtrzymywałeś nas, i pozwoliłeś nam doczekać tego czasu.)

Je się też ciasta bądź inne wypieki z mąki pszenicznej, jęczmiennej, owsianej, orkiszowej.... Wtedy odmawia się Błogosławieństwo Mezonot:

Baruch Ata Adonaj Elochejnu melech haolam, bore minei mezonot.
(Błogosławiony jesteś Ty Haszem, nasz Bóg, Król świata, Stwórca różnych rodzajów pożywienia).

Smacznego!
W Erec Israel Święto Tu BiSzwat obchodzi się również sadząć nowe drzewa, bowiem Ziema Izraela to jest ziemia cudów...

 

DrukujEmail

Żydowskie Prawo i Tradycja

Megillah-czytanie

PIERWSZE ODCZYTY MEGILLAH RESTHER

Według Tradycji i Prawa Żydowskiego dzień  11 Adar, jest dniem rozpoczęcia wcześniejszego przedpurimowego czytania Księgi „Megillah Esther”. W czasach talmudycznych była to specjalne od prawa religijnego dla Żydów mieszkających w małych miasteczkach, oddalonych wsiach, aby zdążyli usłyszeć odczyt Megillah Esther w poniedziałek lub czwartek przed Purim - to były dni, kiedy ludność przyjeżdżała do miast w celach administracyjnych (np. do sądów). W zależności od aktualnego układu kalendarza żydowskiego, rozpoczęcie czytania Megillah mogło być już dnia 11 Adar lub dnia 15 Adar, jednak nie wcześniej lub później tych dat (Talmud, początek Traktatu Megillah).

DrukujEmail

Mało znane wątki z historii Purim

Purim.picA wiecie ze….

 

... Haman został powieszony na drugi dzień Święta Pesach. Natomiast w Purim  jest świętowana rocznica zwycięstwa Żydów w wojnie przeciwko ich wrogom - jedenaście miesięcy później.

... Hebrajskie imię Esther brzmiało Hadassah - Esther jest odpowiednikiem perskim jej żydowskiego (prawdziwego) imienia.

... Mordechaj był pierwszym w historii człowiekiem, nazywanym  „Żydem z Judei” (nie „Izraelita”).

... Achaszwerosz wybrała Estherę, ale przed tym szukał przez cztery lata szukał nowej królowej, 1400 kandydatek stawiło się na „casting” .

... Waszti - pierwsza żona Achaszwerosza była prawnuczką Nabuchodonozora, króla babilońskiego, za którego panowanie była zburzona Pierwsza Świątynia.

... Haman był tym, który doradzał Achaszweroszowi, by zgładził Waszti.

... Aman w przeszłości był niewolnikiem Mordechaja.

... Mordechaj, który odmówił kłaniać się Hamanowi był potomkiem Benjamina, jedynego z synów Jakuba, który nie ukłonił się przed  Esawem, przodkiem Hamana.

... Pierwotnym zamiarem Esther było wzbudzić zazdrość Achaszwerosza  gdyż szczególne względy miała wobec Hamana, chodziło jej o to, by król zgładził ich oboje.

... Dekret Hamana nigdy nie został odwołany. Achaszwerosz wydał drugi dekret, dając Żydom prawo do samoobrony.

... Mordechaj był głębokim starcem, gdy zdarzył się Cud Purimowy. Już 79 lat wcześniej był on członkiem Sanhedrynu, najwyższego sądu rabinicznego w Jerozolimie.

... W królestwie Achaszwerosza mieszkali wszyscy Żydzi z całego świata tak więc wszystkich obejmował dekret Hamana.

... W całej Księdze Esthery ani razu nie jest wymienione imię Boga.

DrukujEmail

Purim

Księga Estery 

Księga Estery

O historii święta Purim opowiada nam szczegółowo Księga Estery. Głównymi bohaterami tej historii są Estera - piękna młoda Żydówka mieszkająca w Persji i jej mądry kuzyn Mordechaj, który wychował ją, jak własną córkę. Estera została zabrana do domu Achaszwerosza, Króla Persji, by dołączyć ją do jego haremu. Król Achaszwerosz jednak pokochał Esterę bardziej niż inne kobiety i uczynił ja Królową. Król nie wiedział, że Estera była Żydówką, gdyż Mordechaj powiedział jej, by nie ujawniała swojej tożsamości.

„Czarnym charakterem” tej historii jest Hamman – arogancki i egoistyczny doradca Króla. Hamman nienawidził Mordechaja gdyż ten odmówił oddawania pokłonu Hammanowi. 
W odwecie i z nienawiści Hamman zaplanował unicestwienie Żydów. Zwrócił się do Króla: "Jest pewien naród rozrzucony i rozproszony między innymi ludami we wszystkich prowincjach twojego królestwa. Ich prawa i zwyczaje są inne od praw i zwyczajów wszystkich innych ludów i nie przestrzegają oni praw królewskich, dlatego nie przystoi Królowi, by ich tolerował". (Ksiega Estery 03:08). 
Król oddał los narodu żydowskiego w ręce Hammana, zezwalając mu postępować wedle własnego uznania. Hamman postanowił wymordować wszystkich Żydów.

Mordechaj przekonał Esterę by przemówiła do króla w imieniu narodu żydowskiego. Było to dla Estery bardzo ryzykowne, ponieważ każdemu, kto by stanął przed Królem, bez wyraźnego wezwania groziła kara śmierci, Estera zaś nie została wezwana. Chcąc się przygotować do tego odważnego kroku, Estera pościła i modliła się przez trzy dni, a następnie udała się do Króla. Król powitał ją z zadowoleniem, gdyż była piękną i mądrą kobietą. Estera opowiedziała mu o spisku Hammana przeciwko jej ludowi. Żydzi zostali uratowani, zaś Hammana powieszono na szubienicy, którą wcześniej przygotował dla Mordechaja. Stracono także jego dziesięciu synów i innych wrogów narodu żydowskiego.

Księga Estery jest niezwykła, ponieważ jako jedyna księga Biblii nie zawiera imienia B-ga. Nie zawiera praktycznie nawet odniesienia do B-ga. Mordechaj czyni jedynie mgliste uwagi, że jeśli nie przez Ester to Żydzi zostaną ocaleni przez kogoś innego, i jest to bodaj najbliższe odniesienie do B-ga w całej księdze Estery. Tak więc jednym z ważniejszych przesłań wynikających z tej opowieści jest to, że B-g często działa w sposób nieoczywisty, tak że Jego ingerencja wygląda na przypadek, zbieg okoliczności, czy zwykłe szczęście.

 

Tradycje i zwyczaje związane ze świętem Purim

Purim obchodzony jest 14 dnia miesiąca Adar (zazwyczaj wypada na przełomie lutego i marca). 13 Adar jest dniem, w którym Hamman postanowił unicestwić Żydów, a w którym ostatecznie to Żydzi pokonali i zniszczyli swoich wrogów. Dzień później – 14-go, Żydzi świętowali swoje ocalenie.

W miastach, które otoczono murami w czasach Jozuego, Purim obchodzi się 15 dnia miesiąca, ponieważ Księga Estery mówi, że w Szuszan czyli w Suzie (mieście otoczonym murami), Żydzi ścigali swoich wrogów aż do następnego dnia (tj.14-go Adar). Dopiero 15–go zaczęli świętować, dlatego dzień ten nazywany jest Szuszan Purim.

Słowo " Purim " oznacza "losy" i odnosi się do losowania, którego użył Haman aby wybrać datę masakry.

Święto Purim jest poprzedzone tzw. Postem Estery,  który upamiętnia trzy dni postu Estery w ramach przygotowań do jej spotkania z królem.

W latach przestępnych, kiedy są dwa miesiące Adar, Purim obchodzony jest w drugim miesiącu Adar, tak więc wypada zawsze jeden miesiąc przed Świętem Pesach. 14 dzień pierwszego miesiąca Adar w roku przestępnym jest obchodzony jako pomniejsze święto, zwane Purim Katan, co oznacza "Mały Purim”. Nie istnieją żadne szczególne obchody Purim Katan, jednakże należy go przestrzegać, w szczególności nie należy w tym dniu pościć ani obchodzić żałoby. Niektóre społeczności obchodzą "Purim Katan" w rocznicę każdego dnia, gdy ich wspólnota została ocalona od katastrofy, zniszczenia, zła lub ucisku.

Podstawowym przykazaniem związanym ze świętem Purim jest usłyszeć czytanie Księgi Estery. Księga Estery jest powszechnie znana  jako „Megillah”, czyli zwój. Chociaż istnieje pięć ksiąg Tanach, które można nazwać „megillahs” (Estery, Rut, Koheleta, Pieśń nad Pieśniami oraz Lamentacje), to zazwyczaj gdy ludzie mówią o Megilla mają na myśli właśnie Księge Estery.

Przyjęte jest również buczenie, syczenie, tupanie  i grzechotanie, za każdym razem gdy w trakcie czytania wymieniane jest imię Hamana. Zwyczaj ten ma na celu "wymazanie imienia Hamana”. 

Obowiązkowe są również: jedzenie, picie i zabawa. Według Talmudu, w tym dniu człowiek powinien pić, dopóki nie może odróżnić "Niech będzie przeklęty Haman" i "Niech będzie błogosławiony Mordechaj",  choć oczywiście są różne opinie na temat tego jaki dokładnie jest to poziom upojenia. Z pewnością nikt nie powinien upijać się tak by naruszyć inne przykazania lub poważnie się rozchorować. Ponadto alkoholicy na odwyku i inne osoby, którym alkohol może poważnie zaszkodzić są zwolnione z tego obowiązku.

Ponadto, jesteśmy zobowiązani rozdawać prezenty w postaci jedzenia i napojów, a także datki na cele charytatywne. Wysyłanie żywności i napojów zwane jest „shalach manos” (dosł. wysyłanie porcji).

Wśród Żydów aszkenazyjskich, typowym przysmakiem w tym okresie są hamentaschen (dosł. kieszenie Hamana ) - nadziewane owocami trójkątne ciasteczka, które mają reprezentować trójgraniasty kapelusz Hamana.


Zwyczajowo obchody Purim mają charakter karnawałowy. Urządza się przedstawienia, prodie, bale przebierańców, konkursy piękności, itp. Dlatego czasami mówi się, ze Purim to żydowskie Mardi Gras.

W Purim nie obowiązuje zakaz pracy, jak w szabat i niektóre inne święta. Niemniej jednak niektóre źródła wskazują, że z szacunku dla święta nie należy się w tym czasie zajmować codziennymi sprawami.

Współczesne Echa historii Purimowej

W czasach Estery to Haman był tym, który próbował nas zniszczyć. W czasach współczesnych  były dwie znaczące postaci, które zagroziły narodowi żydowskiemu, i w ich historiach pobrzmiewają echa tej dawnej opowieści.

Wiele osób dostrzegło echa Purimu w  procesie zbrodniarzy wojennych w Norymberdze.
W Księdze Estery powieszono dziesięciu synów Hamana (Księga Estery 9:13 ); w 1946 roku na dziesięciu głównych współpracownikach Hitlera zostały wykonane wyroki śmierci przez powieszenie jako kara za zbrodnie wojenne (w tym za zamordowanie 6 mln Żydów). Jedenasty współpracownik Hitlera, Hermann Göring, popełnił samobójstwo w nocy przed egzekucją - podobnie jak samobójstwo popełniła córka Hamana co opisane jest w Talmudzie (Megillah 16a).

Echem Purimu pobrzmiewają również w innej, o kilka lat późniejszej historii w Związku Radzieckim. Na początku 1953 roku Stalin planował deportować większość Żydów w Związku Radzieckim na Syberię, ale tuż przed wcieleniem w życie tego planu doznał wylewu i zmarł kilka dni później. Udaru doznał w nocy z 1 marca 1953: w nocy po Purim (UWAGA: żydowski dzień kończy się o zachodzie słońca, w kalendarzu można zobaczyć 1 marca jako święto Purim). Plan deportacji Żydów nigdy nie został przeprowadzony.

Z kolei w Chabad Lubavicz opowiada się inną historię tego Purimu z 1953r. Rebe Lubawich prowadził spotkanie purimowe i został poproszony o błogosławieństwo dla Żydów w Związku Radzieckim, o których wiadomo było, że są w wielkim niebezpieczeństwie. Zamiast tego Rebe opowiedział historię o człowieku, który głosował w Związku Radzieckim. Słysząc wokół okrzyki poparcia dla  kandydata  "Hura ! Hura ! ", człowiek ten (choć nie chciał się przyłączyć)  bał się nie wyrazić poparcia… Powiedział więc: "hura", ale w sercu, miał na myśli to słowo w języku hebrajskim : „hu ra” oznacza "on jest zły". Zebrany wokół Rebego tłum zaczął skandować " hu ra ! " pod adresem Stalina. Tej nocy Stalin doznał udaru mózgu, który doprowadził do jego śmierci w kilka dni później .

DrukujEmail

Szuszan Purim

Folder"Megilla Esther (9:18-19) nakazuje, by w miastach otoczonych murami świętowanie Purim odbywało się jeden dzień później. Dlatego np. w Jerozolimie dniem Purim jest 15 dzień Adar, a w innych miastach - 14 dzień tego miesiąca".

W czasie, gdy rozgrywały się wydarzenia opisane w Megilia Ester (Księdze Estery), stolicą królestwa Persji było miasto Szuszan (obecnie Suza). Otoczone było ono murami. W mieście tym Żydzi pokonali ostatecznie swoich wrogów, którzy razem z Hammanem planowali zagładę Żydów, o jeden dzień później, niż w innych miastach kraju. Dlatego też o jeden dzień później świętowali tam swoje zwycięstwo. Dla upamiętnienia tego faktu ustalony został Szuszan Purim - święto Purim obchodzone w miastach otoczonych murami w czasach, gdy zniwieczone zostały zamysły Hammana. Historycznie jednak jest faktem, że w okresie, gdy Żydzi pokonali swoich wrogów w królestwie Persji, wszystkie miasta Izraela były zniszczone i pozbawione murów. Mędrcy postanowili więc, że prawo do obchodzenia Szuszan Purim mają te miasta, które otoczone były murami w czasach Jozuego. Z całą pewnością miastem tym była Jerozolima. Dlatego w Jerozolimie obchodzi się święto Purim dzień później - jako Szuszan Purim. Natomiast w takich miastach jak Safed, Jaffa i Hebron - co do których nie ma pewności, czy były otoczone murami w czasach Jozuego, ale można przypuszczać, że były - 15 dnia adar następuje dodatkowe odczytanie Megilat Ester, ale bez błogosławieństw. A dlaczego zadecydowano, że miasta, które obchodzą Szuszan Purim, to te, które miały mury w czasach Jozuego? Bo Jehoszua (Jozue) jako pierwszy walczył z Amalekitami (Księga Wyjścia 17:9), a Hamman był potomkiem ich Króla  - Agaga.

DrukujEmail

Więcej artykułów…