9 Adar - Hilel-Szamaj

Dzień 9 Adar powszechnie uważany jest za datę rozłamu między szkołą Hilela a szkołą Szammaja.

Pierwszy spór pomiędzy dwiema najbardziej autorytatywnymi  szkołami interpretacji Tory (1 wiek n.e)

Pierwsze zasadnicze rozbieżności w interpretacjach obu szkół dotyczyły pozycji prawa żydowskiego. 

Miało to miejsce na przełomie 1 wieku n.e. W następnych pokoleniach, szkoły spierały się również wielu innych kwestiach dotyczących prawa żydowskiego, aż prawo zostało ustalone zgodnie z naukami "Domu Hillela" - z wyjątkiem kilku przypadków. Zgodnie z tradycją, po przybyciu Mesjasza, prawo zostanie ustanowione zgodnie z orzeczeniami „Domu Szammaja”.

Mimo to przez cały czas członkowie obu szkół utrzymywali między sobą przyjazne stosunki.

Hillel (הלל), zwany też Starszym był wpływowy żydowskim autorytetem prawnym, „Szkoła Hillela”, którą stworzył zajmowała się interpretacją prawa żydowskiego (przełom 1 wieku n.e.). Prawdopodobnie wywodził się z diaspory babilońskiej (stąd określany również jako Hillel Babilończyk) i pochodził z rodu Dawida.

Przeciwstawną „Szkole Hillela”  była „Szkoła Szammaja Starszego”. 

Szammaj (hebr. שמאי -  I w .p.n.e./I w. n.e.) – był żydowskim uczonym, autorytetem  prawno-religijnym. 

Interpretacje obu szkół są obszernie cytowane w Misznie, ich opinie są zazwyczaj przeciwstawne, np. co do nieczystości kobiet menstruujących. Szammaj uważał, że są nieczyste tylko od momentu upływu krwi, Hillel, zaś mówił, że są nieczyste od poprzedniego badania do następnego

Z początku Hillel i Szammaj ściśle współpracowali ze sobą. Szkoła Hillela szkoła prezentowała bardziej elastyczne podejście do Tory niż rygorystyczna Szkoła Szammaja. Ostatecznie judaizm przyjął właśnie wykładnię Hillela za obowiązującą. Późniejsza tradycja przypisuje to wyrokowi głosu z nieba (bat kol).

W odróżnieniu od Szammaja, dla którego najważniejsze było skrupulatne przestrzeganie szczegółowych nakazów Prawa, dla Hillela Starszego istotą Tory był jej duch. Jego interpretacja Pięcioksięgu Mojżeszowego była bardziej ludzka i uniwersalistyczna. Pragnął, by wszyscy Żydzi i nawróceni mieli możliwość przestrzegania Prawa (rygorystyczne podejście np. do sprawy czystości i nieczystości, poważnie utrudniało biednym ludziom dążenie do świętości). „Nie czyń bliźniemu twemu, co tobie niemiłe: to cała Tora. Reszta jest komentarzem – idź i poznaj go.” – odpowiedział poganinowi, który oświadczył, że zostanie żydem, o ile może być nauczony Tory stojąc na jednej nodze.

Z imieniem Hillela wiążą się szczególnie trzy istotne rozstrzygnięcia:

•zabicie baranka paschalnego może być dokonane nawet gdy Pesach przypada w szabat

•do umowy kredytowej można dołączyć klauzulę umożliwiającą odebranie długu mimo roku szabatowego (każdy siódmy rok wedle Pwt. 15, 1-11 anulował zaciągnięte długi). Wybieg ten nazywa się prozbul lub prosbole

•stworzenie siedmiu zasad (middot), które umożliwiały wyprowadzenie z istniejącego prawa dalszych rozstrzygnięć, co było podstawą dalszego rozwoju halachy.