Żydowskie pojęcia

Me’uberet zana - Rok przestępny

kalendarz„ Rok w ciąży”

Rok przestępny - po hebrajsku - „me’uberet szana” (w tłumaczeniu dosłownym "rok ciąży") w kalendarzu żydowskim występuje 7 razy w cyklu 19-letnim, ma 13 miesięcy zamiast  cyklicznych 12 miesięcy. Wynika to z tego, że oparty na cyklu księżycowym kalendarz żydowski powinien też pozostać dostosntosowanym do cyklu słonecznego: słońce wyznacza rok, księżyc wyznacza miesiące, pierwszy dzień roku to pierwszy dzień nowiu wiosennego. 

12 miesięcy kalendarza księżycowego łącznie liczą 354 dni, co stanowi nieco o ponad 11 dni różnicy względem 365,25 dni cyklu słonecznego. „Dodatkowy” miesiąc nazywa się "Adar 1" i dodaje się przed miesiącem Adar nazwanym "Adar 2" w latach przestępnych.

Pełne zestawienie nazw miesięcy, ich długości i gregoriańskich odpowiedników znajduje się w tabeli poniżej.

 

Nr

Miesiąc

Rok
Odpowiednik gregoriański
Haser
Kesidrach
Szelemach
1
Nisan
30
30
30
 marzec-kwiecień
2
Ijar
29
29
29
 kwiecień-maj
3
Siwan
30
30
30
 maj-czerwiec
4
Tamuz
29
29
29
 czerwic-lipiec
5
Aw
30
30
30
 lipiec-sierpień
6
Elul
29
29
29
 sierpień-wrzesień
7
Tiszri
30
30
30
 wrzesień-paˇdziernik
8
Cheszwan
29
29
30
 paˇdziernik-listopad
9
Kislew
29
30
30
 listopad-grudzień
10
Tewet
29
29
29
 grudzień-styczeń
11
Szwat
30
30
30
 styczeń-luty
12
Adar alef
29/30*
29/30*
29/30*
 luty-marzec
13
Adar bet
30
30
30
 luty-marzec
Suma dni:
354/383 
355/384 
356/385 
 
*)W roku przestępnym Adar alef ma 30 dni, w nieprzestępnym 29.

W zależności od konfiguracji długości poszczególnych miesięcy cały rok przyjmuje następujące nazwy:

Długość miesiąca 
Nazwa roku
Cheszwan
Kislew
29
29
Haser
29
30
Kesidrach
30
30
Szelemach

 

DrukujEmail

Cicit

modlący się Żyd

W Midraszu jest napisane o tym, jak Mojżesz zwrócił się do Haszem z pytaniem: po co Żydom była dana Tora, przecież żyjemy w materialnym świecie. Otoczeni rozmaitymi udogodnieniami, osiągnięciami cywilizacyjnymi, jak również pogrążeni w codzienne problemy życiowe, z łatwością możemy oddalić się od tego, co nakazał im B-g. Stwórca wówczas odpowiedział :”Ustanowię micwę o cicit – patrząc na nie, naród Izraela będzie pamiętał o nakazach B-skich, będzie pamiętał o micwach – będzie pamiętał o tym, że B-g wybrał ten naród pośród narodów Świata i podarował mu Torę.

Cicit, to są frędzle z naturalnego włókna (len, wełna) przymocowane do specjalnego rodzaju koszuli (prostokątna chusta z otworem na głowę) noszonej przez mężczyzn na co dzień, zwanej też talit katan/tałes kutn lub też przywiązane do czterech rogów chusty modlitewnej (talit), zakładanej przez mężczyzn na głowę i ramiona w czasie modlitwy.

Gematria, czyli znaczenie liczbowe, słowa „cicit” - ציצית równa się liczbie 600. Każdy frędzel to: osiem nici oraz pięć supłów, razem jest cztery frędzle – sumując te liczby, liczba gematrii razem wynosi 613 (600+8+5) – właśnie tyle micw zawiera Tora

W parszy „Szlach” zawarta jest micwa o noszeniu cicit (Księga Bamidbar, rozdz. 15:37-41). Micwa noszenia cicit jest ściśle związana poprzez modlitwę Szema z trzema innymi przykazaniami: odmawiania modlitwy Szema, mocowania mezuzy na framudze drzwi domu i zakładania tefilin.

Przy zakładaniu cicit (talit katan) odmawia się błogosławieństwo:

Baruch Ata Haszem, Elokejnu Melech haolam, Aszer kidszanu bemicwotaw, weciwanu al micwat cicit.

Błogosławionyś Ty, Haszem, Bóg Nasz, Król świata, który uświęcił nas swoimi przykazaniami i dał nam przykazanie (noszenia) cicit.

Przy zakładaniu tałesu mówi się:

Baruch Ata Haszem, Elokejnu Melech haolam, Aszer kidszanu bemicwotaw, weciwanu lehit'atef bacicit.

Błogosławionyś Ty, Haszem, Bóg Nasz, Król świata, który uświęcił nas swoimi przykazaniami i nakazał nam okrywać się (okryciem z) cicit.

DrukujEmail

kupowanie ryb

Jedynym kryterium koszerności ryby jest posiadanie przez nią płetw i łusek. Ryby nie potrzebują rytualnego uboju (szchity) żeby ich mięso było koszerne. Koszerne gatunki to, między innymi, karp, flądra, halibut, śledź, makrela, łosoś, pstrąg, szczupak, sandacz i wiele innych. Do nie-koszernych należą: rekin, węgorz, oraz wszystkie tzw. „owoce morza” (ośmiornice, krewetki, kraby, małże i inne).
Definicja „płetwy” i „łuski” według Tory jest nieco inna niż w potocznych znaczeniu tych słów. Nie każda „rybia łuska” jest nią według Tory. Dlatego najlepiej jest  kupować ryby u sprawdzonego dostawcy, który zna się na ich koszerności.
Gdy kupujemy rybę w zwykłym sklepie, najlepiej by była cała, tak, by widoczne były płetwy i łuski. Jeżeli ryba jest kupowana w kawałkach (czy to dzwonka, czy też filety) – to starajmy się kupować tylko w koszernych sklepach. Mamy wtedy pewność, że nóż użyty do krojenia jest koszerny, podobnie jak i inne narzędzia i naczynia używane do przygotowania ryby.
Ryby w puszkach lub słoikach, takie jak tuńczyk, śledzie czy sardynki wymagają odpowiedniego certyfikatu koszerności. Ryby wędzone nie mogą być wędzone razem z nie-koszernymi gatunkami, więc de facto również powinny posiadać certyfikat koszerności.

DrukujEmail

Co znaczy koszerny ?

Hebrajskie słowo "kaszer" oznacza "pasujący, nadający się". Prawa koszerności określają, jakie jedzenie nadaje się dla Żydów. Prawa te zostały nadane nam przez Boga na pustyni po wyjściu z niewoli egipskiej. Mojżesz przekazał je ludowi i zapisał najważniejsze z nich w Księdze Kapłańskiej (rozdział 11) oraz Księdze Powtórzonego Prawa (rozdział 14). Szczegółowe przepisy były przekazywane ustnie przez kolejne pokolenia i ostatecznie zostały zapisane w Misznie i Talmudzie. Do tych praw przez wieku rabini dodawali kolejne zarządzenia, by mieć pewność, że ludzie nie złamią ich nawet nieumyślnie.
Przez cztery tysiące lat żydowskiej historii przestrzeganie praw koszerności było centralnym punktem żydowskiego życia i podstawą żydowskiej tożsamości. Bardziej chyba niż jakiekolwiek inne przykazanie, koszerność dowodzi, że judaizm nie jest zwykłą religią, podobną do wielu innych. Dla Żydów świętość nie jest przypisana do pewnych miejsc czy osób, ale jest raczej częścią dnia codziennego, częścią zwykłego życia - całe życie jest święte. Nawet tak przyziemna i materialna czynność jak jedzenie jest niezwykłym duchowym doświadczeniem.

DrukujEmail

Błogosławienie kwitnących drzew

Kwitnie dzrewoJest taka szczególna micwa, która może być wypełniona tylko jeden raz w roku, jest nią błogosławieństwo odmawiane gdy widzi się po raz pierwszy w roku na wiosnę kwitnące drzewo owocowe:
Baruch Ata Adonaj Eloheinu melech haolam, szelo chisar beolamo dawar, uwara wo brijot towot weilanot towim lehanot bahem bnei adam.
(Błogosławiony jesteś Ty Haszem, nasz Bóg, Król świata, że na Jego świecie nie brak niczego i, że stworzył na nim dobre dzieła i dobre drzewa, by korzystali z nich ludzie.)
Błogosławieństwo to można odmówić w ciągu miesiąca Nissan, który w Torze nazywany jest "wiosennym miesiącem". Odmawia się je, gdy widzi się co najmniej dwa kwitnące drzewa owocowe. Wielu ludzi specjalnie odwiedza w tym czasie ogrody botaniczne, by móc powiedzieć to błogosławieństwo i wypełnić to piękne przykazanie.

DrukujEmail

Więcej artykułów…