Biosfera ludzka

Oparte na nauczaniu Rebego z Lubawicza
 Za pozwoleniem MeaningfulLife.com
Zwierzęta, żyjące na ziemi, zostały stworzone z niej i nie nadają się do jedzenia bez szkody dla (tchawicy oraz przewodu pokarmowego). Ryby – stworzne z wody, nie podlegają konieczności jakiejkolwiek szchity aby umożliwić ich spożywanie. Ptaki, które zostały stworzone z kombinacji ziemi i wody nie są zdatne do jedzenia bez uszkodzenia jednego z dwóh przewodów pokarmowych.

Talmud Chulin 27b
W talmudycznej i chasydzkiej terminologii, ziemia i woda są odpowiednikami materii i ducha. Oprócz powszechnie znanej asocjacji ziemi z ziemskością, zaś wody z czystością i subtelnością, istnieje dodatkowa różnica wyrażająca jeszcze bardziej odmienność materii od ducha. Ziemia składa się z oddzielnych kryształków, natomiast woda tworzy jednolitą spójną przestrzeń. Podczas gdy dwa rodzaje ziemi stanowiące ciała stałe, po ich wymieszaniu nadal będą stanowić oddzielne jednostki, to dwie ciecze dobrze wymieszane są nierozpoznawalne. Ten fizyczny fakt ma swoje halachiczne implikacje – sprawdź w Szulchan Aruch a także w komentarzach, Jore Dea, 109). Rzeczywiście, gdybyśmy chcieli złączyć ze sobą trwałe cząsteczki w jedną integralną całość, musielibyśmy dodać jakąś ciecz (podobnie jak przy ugniataniu ciasta), lub podgrzać do temperatury przejścia w stan ciekły (jak przy spawaniu).
W ten sam sposób podejście materialistyczne prowadzi do pluralyzmu i podziału, natomiast cechą spirytualnego podejścia jest jednoczenie i jedność. Świat materialny jest pełen różnorodności elmentów, sił i stworzeń, dążących do zachowania swoich odrębności. Stwór materialny jest z natury egocentryczny, dążący do spożywania wszystkiego co mu jest potrzebne (lub pożądane) i przeciwstawiający się wszelkim próbom spożycia go przez innych. Co prawda istnieją przypadki współpracy a nawet symbiozy, ale dzieje się tak raczej w celu osiągnięcia obopólnej korzyści a nie jakiejś altruistycznej jedności.Mimo tego nawet takie postępowanie zazwyczaj stanowi zwycięstwo rozumu nad materią i musi zostać wymuszone wbrew egocentrycznemu instynktowi (spójrzmy na konflikty w małżeństwie, lub na napięcia klasowe i międzyrasowe w społeczeństwie).
Podejście spirytualne natomiast, podobnie jak woda, posiada cechy jedności i jednolitości a po wprowadzeniu do ziemi staje się czynnikiem jednoczącym. Dusza łączy wiele różnych komórek i kończyn wdrążając w nie życie; to myśl łączy miliardy niezwiązanych ze sobą aktów w jedną całość; miłość dodana do instynktowego poczucia „ja” staje się „my”. Kiedy człowiek przesuwa środek ciężkości swojego zainteresowania z dóbr ziemskich na służbę Bożą, to te różnorodne kryształki materialnego życia przeistaczają się w jednolity prąd. Każdy jego czyn i każde dążenie staje się próbą wniesienia harmonii i jedności na świecie za pomocą tego nadprzyrodzonego źródła.
Zwierzę, Drób i Ryba  
Przepisy koszerności, nakazane w Torze (przede wszystkim w Leviticus 11 i w Deuteronomii 14) a później interpretowane i rozwinięte w Talmudzie (szczególnie w rozprawie Chulin) ustalają jakie jedzenie wolno jeść Żydowi a jakie nie.
Jeżeli chodzi o spożywanie zwierząt to przepisy koszerności dzielą je na trzy kategorie: a) zwierzęta lądowe, b) ptaki i c) ryby. Każda taka grupa posiada swoje oddzielne kryteria pozwolające na odróżnienie koszernego zwierzęcia od niekoszernego. Koszerne zwierze lądowe musi przeżuwać przeżute jedzenie i posiadać rozdwojone kopyta (racice). W praktyce oznacza to, że wolno spożywać jedynie jakieś dziesięć rodzajów zwierząt lądowych. W wypadku ptaków sytuacja jest odwrotna (większość jest dozwolona): Tora wymienia 24 rodzaje ptaków niedozwolonych i pozwala na spożywanie reszty. Na końcu, ryby rozróżnia się za pomocą dwóch znaków , a mianowicie – płetw i łusek.
Istnieje dodatkowa, halachiczna różnica między tymi grupami – kryteria szchity czyli uboju. Po ustaleniu koszerności zwierzęcia trzeba się dostosować do całego rzędu żądań przepisów koszernego uboju. Najmniejsza skaza na nożu, lub najdrobniejsze odchylenie od regulujących przepisów czyni ze zwierzęcia treif a tym samym niezdatnym do jedzenia. Te przepisy są dla każdej kategorii inne. Najbardziej srogie żądania szchity istnieją w kategorii zwierząt lądowych: nóż rzeźnika musi przeciąć większą część dwóch najważniejszych przewodów – pokarmowy i powietrza. Natomiast w stosunku do ryb nie ma w ogóle żadnych żądań.[1] Ptaki, jeżeli chodzi o wymagania znajdują się pomiędzy tymi krańcowościami. W ich wypadku wystarczy przecięcie tylko jednego z obu przewodów.
Talmud tłumaczy te różnice ich pierwotnym pochodzeniem. Zwierzęta lądowe zostały stworzone z ziemi (Genesis 1:24) i jako takie muszą być zastosowane w stosunku do nich wszystkie przepisy szchity co do joty; ryby zostały stworzone z wody (Genesis, wiersz 20) i dlatego nie podlegają prawom szchity; ptaki stworzone z mieszanki ziemi i wody, [2] wymagają łagodniejszych przepisów szchity.
Na czym polega ten związek? Dlaczego im bardziej ziemskie jest dane stworzenie tym bardziej wymaga skrupulatniejszej szchity?
Aby to zrozumieć będziemy musieli przede wszystkim zbadać w jaki sposób wszystko co zostało dotychczas powiedziane, odnosi się do świata duszy ludzkiej. Nasi Mędrcy, powtarzając za  Królem Salomonem mówili, że człowiek jest wszehświatem w miniaturze. Na dodatek Bóg umieścił w sercu człowieka ten cały świat, tak że jeżeli istnieją trzy kategorie zwierząt to nasza wewnętrzna biosfera także zawiera zwierzęta lądowe, wodne i lądowo- wodne poruszające się w powietrzu. Tu też prawa kaszrutu i szchity mają swoje zastosowanie, wskazując i oddzielając niepożądane od dozwolonego w naszej psychice oraz tłumacząc jak można koszerne elementy dostosować do spożycia i trawienia w naszym codziennym życiu.
Trzy Dusze Człowieka
W pierwszych rozdziałach Tanii – Biblii Chabadzkiego chasydyzmu, Rabin Sznior Zalman z Liadi stwierdza, że każdy z nas posiada dwie różne dusze: zwierzęcą (nefesz habehemit) i Boską (nefesz ha’Elokit). [3]
Dusza zwierzęca jest sednem życia materialnego. Ona cała jest skierowana na samą siebie i wszystkie jej poczynania oraz życzenia motywowane są własnymi potrzebami i chęcią wzmocnienia się i rozmnażania. W tym jest ona podobna do każdego innego materialnego stworzenia, którego podstawową czynnością jest samozachowanie się i polepszenie swojego bytu. W przeciwieństwie do tego, sednem duszy Bożej jest chęć połączenia się ze swoim źródłem oraz dążeniem do samo unicestwienia i zjednoczenia się z rzeczywistością wszechobecnego Boga. Gdyby to dążenie się zrealizowało to Boska dusza przestała by istnieć jako niezależna jednostka; tym niemniej takie jest jej życznie i takie są jej dążenia. To właśnie powoduje naszą nieustanną walkę w życiu: walkę pomiędzy materią a duszą, pomiędzy samolubstwem a transcendentalnością. Każde życzenie, każda myśl lub każdy czyn cżłowieka pochodzi z jednej z tych dusz. Zależy to od tego, która z nich zwyciężyła i przeważa w myślach, w sercu i w zachowaniu się człowieka.
Chasydyzm także mówi o trzeciej, pośredniej duszy istniejącej w każdym człowieku – duszy mniej subjektywnej od zwierzęcej, ale też mniej trascendentalnej od jego Boskiej duszy. Jest to nefesz hasichlit czyli duszy intelektualnej (rozumowej). Rozum człowieka jest jego najbardziej transcendentalną częścią, zdolny do objektywnego myślenia i do badania samego siebie. To nie znaczy, że rozum jest pozbawiony egoizmu i chęci dbania o siebie, ale przynajmniej jest on w stanie zrozumieć szerszą rzeczywistość i tym samym pojąć swoją nicość w porównaniu do prawdy na wyższym szczeblu.
Tak więc nasza intelektualna osobowość stanowi most pomiędzy Boską duszą, która dąży do samounicestwiającego się zjednania z Bogiem.a naszą zwierzęcą osobowością, którą nic poza samozaspokojeniem nie interesuje. To właśnie poprzez duszę intelektualną, dusza Boska może działać na naszą zwierzęcą osobowość. Dzieje się tak kiedy człowiek zaczyna rozumieć prawdę Bożą o celu jego stworzenia i już sama ta wiedza wpływa na polepszenie jego zachowania się i jego charakteru.
Takimi właśnie stworzeniami w człowieku są zwierzę, ptak i stworzenia wodne. Dusza zwierzęca w człowieku jest zwierzęciem lądowym w człowieku – całkowicie pochłonionym swoim materialistycznym życiem, tak jak ziemia z której został zrobiony. Po przeciwnej stronie jest dusza spirytualna, całkowicie Boska – jednolicie związana, tak jak woda z której została stworzona. Boska dusza człowieka także jest podobna do stworzenia wodnego tym, że znajduje się ona całkowicie zanurzona w swoim źródle – podobnie jak ryba w wodzie bez której ona nie może istnieć ta dusza nie widzi swojego istnienia poza swoim Boskim źródłem. Rabin Sznior Zalman z Liadi ujął to następująco: Boskie sedno człowieka nigdy sobie tego nie życzy ani nigdy nie jest w stanie oddalić się od Boga i to do tego stopnia, że nawet grzesząc, jego jestestwo nadal pozostaje wierne Bogu i nie bierze udziału w grzechu lecz jedynie zostaje pokonane przez jego zwierzęce „Ja”.
No i jest ten ptak w człowieku: stworzenie z ziemi i wody, mieszanka materii i ducha; stworzenie, które jest w stanie wznieść się na najwyższe szczyty nie zapominając wrócić na ziemię w celu odpoczynku i pożywienia się pomiędzy lotami. Takim jest intelekt człowieka, który potrafi wznieść się ponad ziemskość pozostając przywiązanym do realnej rzeczywistości do której sam przecież należy.
Cięcie Ciągnięte w Przód
Zanim wolno nam będzie zjeść jakiekolwiek zwierzęcie, aby się przeistoczylo w substancję naszego ciała i w motor naszego życia, trzeba spełnić dwa podstawowe warunki:koniecznym jest ustalić jego koszerność i jego szchita (ubój) musi być zgodny z przepisami Tory.
Talmud (Chulin 30 b) stwierdza, że szchita odbywa się jedynie cięciem w dół. Podstawowe znaczenie tej zasady jest konieczność aby nóż rzeźnika przeciął na ukos oba najważniejsze przewody życiowe – za pomocą nacisku w dól i każde odchylenie od tej zasady ruchu tam i spowrotem jest niedozwolone i powoduje dyskwalifikację szchity. Chasydyzm odkrywa głębsze znaczenie tego prawa: a minowicie, że zadaniem szchity jest przeniesienie zwierzęcia ze stanu zwierzęcego do sfery życia w służbie Bożej.
Jest to osiągalne poprzez ubój – czyli poprzez odebranie mu życia. Świat materialny jako taki nie jest czymś negatywnym. Negatywną jest pasja i żarliwość w zdobywaniu dóbr materialnych. Żyd wie, że powodem nadania człowiekowi prawa do panowania nad światem materialnym jest jego wykorzystywanie w celu spełnienia woli Bożej. Człowiek został stworzony do życia duchowego, które to życie jest utrzymywane dzięki życiu materialnemu, a nie na odwrót. Chcieć wszystko co materialne jako cel sam w sobie oznacza stawanie się częścią tej materii a nie robienia z niej części samego siebie oraz partnerem do spełniania swoich celów transcendentalnych. To jest powodem tego, że po oddzieleniu koszernych aspektów życia od niekoszernych i odrzuceniu wszelkich szkodliwych rzeczy, nadal istnieje konieczność koszernego uboju przed spożyciem. Dopiero po odebraniu życia zwierzęcia może ono zostać wysublimowane tak by mogło stać się współczynnikiem w życiu duchowym.         
Z powyższego wynikają różnice w  wymaganiach szchity w stosunku do trzech składników wewnętrznego życia człowieka. Dusza zwierzęca wymaga pełnej szchity: składając się jedynie z materialistycznej ziemi, musi ona zostać opróżniona z całej swojej witalności i pasji tak by można było całą jej substancję przenieść do sfery świętości. Dusza intelektualna, składająca się zarówno z wody jak i z ziemi, wymaga częściowej szchity – jej elementy egoistyczne i materialne muszą zostać opanowane, ale wiele rzeczy w samym intelekcie są pozytywne w ich pierwotnej formie. (To także jest powodem tego, że mamy więcej niekoszernych zwierząt lądowych niż koszernych. Natomiast z ptakami dzieje się odwrotnie).
Na zakończenie: Bezinteresowna, transcendentalna dusza Boża nie wymaga żadnej szchity, bowiem zarówno jej substancja jak i jej duch są elementami pożądanymi nadającymi się do strawienia w życiu człowieka. [4]
Uwagi
1. Ryby... nie wymagają szchity; to raczej same ich łowienie (t.zn. wyciąganie z wody) czyni je zdatnymi do spożycia. Bowiem w Torze (11:22) stoi napisane: ‘Owce i bydło ma pójść na ubój (jiszachet)...zaś wszystkie morskie ryby mają być zebrane’ – z czego wynika, że ‘zbieranie’ ryb jest równoznaczne ze szchitą bydła i baranów (Miszne Tora, Przepisy Szchity, 1:3).
2. W 1:20, Tora zalicza ptaki jako mnożące się dzięki wodzie, natomiast w 2:19 wymienia je jako stworzenia pochodzące z ziemi. Z tego konkluduje Talmud, że zostały one stworzone z mieszanki ziemi z wodą.
3. Koncept dobych skłonności (jecer tow) i złych skłonności (jecer hara) w sercu człowieka zawarty jest w Talmudzie i w Midraszach (Talmud, Brachot 61a). Wyjątkowość tezy wyłożonej w Tanii (opartej na nauczaniu Rabina Chaima Witala, ucznia mistrza wiedzy kabalistycznej Rabina Icchaka Lurii) jest to, że mowa tam o dwóch duszach – dwóch różnych osobach, przy czym każda z nich posiada pełną skalę cech i zdolności. Te dwie skłonności stanowią, tak naprawdę, pożądanie i energię obu tych dusz.
4. Mimo wszystko wymaga to ich zbierania – spójrz w uwadze nr. 1. Bowiem zejście na ziemię Boskiej duszy w celu ożywienia materialnego organizmu oznacza, że jej wszechstronność musi zostać sfragmentowana, zróżnicowana i podzielona dla potrzeb istnienia materialnego. Wymaga to wewnętrznej konsolidacji i demonstracji siły z jej strony.