Co to jest Sukot?
"Przez siedem dni będziecie mieszkać w szałasach (...) aby pokolenia wasze wiedziały, że w szałasach kazałem mieszkać synom izraelskim, gdy wyprowadziłem ich z ziemi egipskiej” (Księga Tory -Dwarim, 16:13)
Żydzi wyszli z Egiptu, zostawiwszy swoje zagospodarowane domostwa. Na trudności związane z porzuceniem życia, do którego przywykli, nałożyły się obiektywne problemy związane z zamieszkiwaniem na pustyni: nie było ścian chroniących od wiatru, nie było dachów osłaniających od deszczu i słońca.
Ustna Tora przekazuje nam opis cudów, których Wszechmogący dokonywał dla Żydów, troszcząc się o ich ocalenie i pomyślność. Nazwa „Sukot” oznacza „szałasy” (suka) i pochodzi od nakazu związanego z tym świętem, tzn. nakazu zamieszkania w miejscu tymczasowym / prowizorycznym.
Mędrcy głoszą rozbieżne poglądy na temat wydarzenia, które stało się przyczyną pojawienia się tego nakazu. Jedni mówią, że szałasy to pamięć o „obłokach chwały”, towarzyszących Żydom przez cały czas ich wędrówki przez pustynię i osłaniających przed palącym słońcem (jeśli potraktujemy słowa „w szałasach kazałem mieszkać” jako alegoryczną wypowiedź o obłokach chwały). Inni z kolei twierdzą, że jest to przypomnienie gotowych szałasów, które Żydzi znaleźli po zakończeniu swojego pierwszego wyjścia z Egiptu pod panowaniem Ramzesa.
ŚWIĘTO ŻNIW
„Święto zbierania plonów na końcu roku” (Dwarim, 16).
Rolniczy wymiar świąt ma dwa wyjaśnienia: dziękujemy B-gu za urodzajny plon, który daje siły życiowe naszemu ciału. Istnieje też żniwo duchowe – owoce pracy nad sobą, posłuszeństwa i naprawiania swoich niszczących skłonności poprzez wykonywanie nakazów B-ga.
Siódmy dzień święta Sukot nazywa się Hoszana Raba. Tego dnia odbywa się sąd nad całym światem. Także w święta Pesach (święto wyjścia z Egiptu) i Szawuot (dzień nadania Tory) pojawiają się dni sądu. Sukot to święto duchowego bilansu – podsumowania zmian, jakie zaszły w człowieku, który przeżył wszystkie wcześniejsze święta.
NAWIEDZENIE ŚWIĄTYNI
„Trzy razy w roku ukażą się wszyscy twoi mężczyźni przed obliczem P-na, twojego B-ga” [Exodus 34: 23]
Święto Sukot to jeden z trzech razy w roku, gdy każdy Żyd miał przybyć do Świątyni. Do dnia dzisiejszego zachowały się resztki wybrukowanych dróg z wykopanymi wzdłuż nich studniami, by pielgrzymujący do Świątyni Żydzi mogli się napić. Każdy składał tam ofiarę "świąteczną" i ofiarę „spotkania z B-giem” jako przejaw wdzięczności za to, że w okresie tego Święta miał siły, zdrowie i żydowskiego ducha, dzięki czemu mógł kolejny raz „spotkać się” z B-giem.
Sukot to święto duchowego bilansu.
Prawa i zwyczaje związane ze świętem Sukot
ŻYCIE W SZAŁASIE (w suce)
„Będziecie mieszkać w szałasach”... Po czym jednak poznać miejsce zamieszkania? Według mędrców jest to miejsce, gdzie człowiek śpi. Są to obowiązki związane z tym świętem, ale każda chwila spędzona w szałasie staje się wykonaniem nakazu.
Prawo żydowskie mówi: ten, kto odczuwa dyskomfort znajdując się w szałasie, jest zwolniony z wypełniania nakazu mieszkania w nim”. Jeśli deszcz psuje lub uniemożliwia wam wieczerzę, a hałas ulicy lub chłód przeszkadza zasnąć, wtedy możecie spożywać pokarmy i spać w domu.
CO TO JEST SZAŁAS - SUKA?
Jeśli chcecie sami zbudować świąteczny szałas, spytajcie rabina o prawidłowe zasady jego budowy.
Nawet wtedy, gdy nie macie możliwości zbudowania szałasu, możecie skorzystać z tego, który zostanie wzniesiony przez wspólnotę żydowską. Nie należy się wstydzić – przecież jest to robione także dla was!
CO TO JEST JEDZENIE (w suce)?
Przede wszystkim jest to chleb i sycące produkty mączne. Należy je koniecznie spożywać w szałasie /suce/. Znajdując się w szałasie i przystępując do spożywania chleba oraz innych produktów mącznych zrobionych z pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa czy orkiszu, wypowiada się błogosławieństwo:
„Błogosławiony jesteś B-że nasz Wszechmogący, Władco Wszechświata, który oświeciłeś nas swoimi przykazaniami i nakazałeś nam mieszkać w szałasie!”.
Żydowska tradycja pozwala spożywać owoce i słodycze poza szałasem i nie nakazuje wchodzenia do szałasu, żeby ugasić pragnienie.
Chasydzi przestrzegają zwyczaju niespożywania żadnych pokarmów ani napojów poza szałasem, nawet w razie ulewnego deszczu (choć zasada „ten, kto odczuwa dyskomfort, jest zwolniony z nakazu mieszkania w szałasie” zwalnia z tego obowiązku). Wartość płynąca z wypełniania nakazu pozwala nie odczuwać dyskomfortu.
CO TO JEST SEN (w suce)?
Spanie w szałasie to obowiązek związany ze świętem Sukot. Jeśli jednak chłód, hałas ulicy lub konieczność przenoszenia poduszek powodują niewygodę, można pozostać w domu (zgodnie z zasadą „ten, kto odczuwa dyskomfort, jest zwolniony z nakazu mieszkania w szałasie”).
W niektórych wspólnotach przyjęło się, aby w ogóle nie spać w szałasie (w suce). Obecność w nim wysokich duchowych sił wynikających z faktu wypełniania nakazu nie pozwoli Żydowi zasnąć. Z kolei ten, kto nie czuje obecności tych sił, powinien odczuwać dyskomfort ze względu na własny brak wrażliwości. Z kolei osoba odczuwająca dyskomfort jest zwolniona z wypełniania tego nakazu.
KOBIETY
Zgodnie z literą Tory, kobiety są zwolnione od wypełniania nakazu mieszkania w szałasie i nakazu dotyczącego czterech roślin. Mogą one jednak wypełnić te nakazy i wypowiedzieć odpowiednie błogosławieństwa.
ŚWIECE W TRAKCIE ŚWIĘTA SUKOT
W przeddzień pierwszego dnia Sukot oraz w nocy drugiego dnia zapalane są świąteczne świece. W rodzinie nakaz ten wypełniają kobiety. Niezamężne kobiety zapalają po jednej świecy, a mężatki po dwie. W wielu wspólnotach przyjęło się, że do tych dwóch świec matki dodają świece odpowiadające liczbie dzieci.
W przeddzień pierwszego dnia świece są zapalane na 18 minut przed zachodem słońca, a w przeddzień drugiego – po pojawieniu się na niebie gwiazd.
Błogosławieństwo wypowiadane przy zapalaniu świec:
Baruch Ata Adonaj Elohejnu
Melech Haolam Aszer Kidszanu Bemicwosaw Weciwanu
Lehadlik Ner Szel Szabos Kodesz
ARBA MINIM - CZTERY RODZAJE ROŚLIN
Jeden z nakazów związanych ze świętem Sukot dotyczy czterech roślin - arba minim.
Jest to jedna z micw na Sukot, mianowicie - odmówienie błogosławieństwa nad Arba Minim („Czterema Rodzajami”): etrogiem(cytrus), lulavem (gałązka palmowa), trzema gałązkami mirtu i dwoma wierzby. To wszystko razem nazywa się "Arba Minim".
Zwyczaj nakazuje pomachać Arba Minim trzy razy w każdy z sześciu kierunków: trzy razy na południe, trzy razy na północ, trzy razy na wschód, trzy razy do góry, trzy razy do dołu, aż w końcu trzy razy na zachód (przez swoje ramię). Należy to powtarzać każdego dnia Sukot (oprócz Szabatu).
JAKIE SĄ ELEMENTY ŚWIĘTA SUKOT?
JOM TOW
Pierwsze dwa dni (w Izraelu tylko pierwszy dzień) noszą nazwę Jom Tow, co po hebrajsku oznacza „dobry, świąteczny dzień”. Prawa obowiązujące w te dni są bardzo podobne do praw szabatu.
CHOL HAMOED
Pozostałe pięć dni (w Izraelu – sześć) nosi nazwę Chol Hamoed. Są to dni powszednie przypadające w trakcie Sukot. W te dni (tzn. te spośród nich, które nie przypadają w Szabat) nie obowiązują takie surowe normy zachowania, jak w Szabat czy w Jom Tow. Mędrcy mówią jednak, że jeśli chce się uzyskać błogosławieństwo dla swoich powszednich spraw, nie należy ich wykonywać w te dni.
BŁOGOSŁAWIENIE KOHENÓW
W czasie modlitwy Musaf w trakcie Sukot przy ścianie synagogi skierowanej w stronę Jerozolimy zbierają się kohenowie – potomkowie arcykapłana Aarona, brata Mojżesza.
Wypełniają oni nakaz pobłogosławienia narodu żydowskiego, o którym powiedziano tak: „choć słowa wychodzą z ust ludzkich, błogosławieństwo kieruje Sam Wszechmogący”.
4 RODZAJE ROŚLIN – 4 TYPY ŻYDÓW
Jedno z nakazów święta Sukot dotyczy czterech roślin. Na czym to polega? Mędrcy mówią, że rośliny symbolizują różnych Żydów. Rośliny te różnią się między sobą smakiem i zapachem:
ETROG (cytrus) ma przyjemny smak i zapach. Smak to symbol posiadania mądrości Tory, a zapach jest symbolem wypełniania dobrych uczynków. Etrog to symbol Żyda mędrca i Żyda sprawiedliwego.
LULAW (gałązka palmy daktylowej) – Jej owoce mają smak, ale pozbawione są zapachu. Podobnie istnieją ludzie, którzy posiedli mądrość, ale nie znajduje ona odzwierciedlenia w ich uczynkach.
HADAS (gałązka mirtu) posiada zapach, lecz nie ma smaku. Ta roślina symbolizuje „prostych” Żydów – wypełniających przykazania, kierujących się wiarą, lękiem lub miłością do Stwórcy, lecz nie dogłębną znajomością Tory.
ARAWA (gałązka wierzby) jest pozbawiona zarówno smaku, jak i zapachu. Są Żydzi, którzy obecnie nie znają mądrości Tory i nie wypełniają jej praw.
Wypełnienie nakazu polega na tym, że bierze się wszystkie cztery rośliny razem i potrząsa nimi. Potrząsają wszyscy jednakowo – prawi i grzeszni, mędrcy i prostaczkowie. Stając przed obliczem Stwórcy w święto Sukot (w „dni naszej radości”, jak mówi o nich Tora) pozostajemy różni, ale jednoczymy się, albowiem w radości wszyscy są równi!
Hoszana Raba
Dzień 21 miesiąca Tiszrei - Hoszana Raba - dzień zamykający tydzień Święta Sukot, ostatni dzień Chol Hamoed.
Według tradycji żydowskiej jest to ostatni dzień okresu "Groźnych dni" - tego dnia ostatecznie utwierdza się "B-ski Wyrok", decyzja Haszem wobec każdego z nas. Z tego powodu właśnie życzymy sobie na wzajem "A gut kwitl" - "Dobrej decyzji" (idisz). Na pytanie, jaki związek ma dzień Hoszana Raba z okresem "Groźnych dni", odpowiadają nasi mędrcy: Według tradycji ustnej Wszechmogący obdarował naszego praojca Abrahama - oznajmił: "Ja jestem Jedyny i ty jesteś jedyny. Obdaruję cię szczególnym dniem, w którym będą odpuszczone grzechy wszystkich twoich potomków. Jeżeli oni nie uzyskają odkupienia ani w Rosz Haszana ani w Jom Kippur, będą mieli jeszcze szansę w dzień Hoszana Raba.
Tego dnia modlący się obchodzą bimę nie jeden raz, jak w poprzednie dni Chol Hamoed, ale siedem razy. W Świątyni Jerozolimskiej tego dnia również siedem razy modlący się obchodzili ołtarz ofiarny, trzymając w rękach arbaa minim.
Szczególnym rytuałem tego dnia jest "hibut haarawa" - smaganie gałęziami wierzby o ziemię: Po zakończeniu "hakafot", gdy już siedem razy modlący się przeszli wokół bimy, bierze się pięć gałęzi wierzbowych (arawa) i recytuje się ostatnią z modlitw "Hoszana": "Odpowiedz wiernym...., otwierającym przed Tobą swoje srece...."
70 NARODÓW – 70 SKŁADANYCH OFIAR
„Naród Izraela różni się od innych narodów – kiedy inne narody się cieszą, myślą o sobie, wówczas gdy serce Izraela wypełnia się radością, zaczyna on troszczyć się o to, aby radość wypełniła także innych ludzi”.
W dni święta Sukot na stół ofiarny w Świątyni (gdy istniała) wprowadzano 70 byków, zgodnie z liczbą narodów pochodzących od Noaha (Noego), które dały początek wszystkich współczesnych narodów. Celem ofiar było odkupienie grzechów całej ludzkości oraz błaganie o pokój i pomyślność.
Każda chwila spędzona w szałasie w czasie tego święta jest wypełnieniem nakazu.
Z nauczania Rebbe Rabina Menachema Mendla Schneersohna: "Przygnębienie, strach i pesymizm blokują drogi przepływu błogosławieństwa z Góry."
W Księdze Zohar napisano: „Istnieje świat niższy, czyli nasz świat, lecz jest także świat wyższy. Świat niższy nieustannie otrzymuje coś od wyższego, ale przyjmuje to zgodnie z własną sytuacją. Jeśli niższy świat jest przepełniony jasną radością, otrzymuje światłość także z góry. A jeśli jest pogrążony w smutku i strachu, wtedy poddawany jest surowemu osądowi. Dlatego „służcie B-gu z radością, a radość człowieka przyniesie inną radość – tę idącą z Góry”.
Istnieją różne bariery: bariery wewnątrz i bariery na zewnątrz, bariery między ludźmi, bariery nie pozwalające czynić dobra, bariery waszego własnego umysłu i waszych własnych wątpliwości. Istnieją też bariery, które powstały wskutek waszych osobistych ograniczeń. Radość kruszy wszelkie bariery.
Zadajecie sobie pytanie: „Jak mam być szczęśliwy, skoro jestem nieszczęśliwy?”. Istotnie, nie można rozkazywać uczuciom, jednakże myślom, słowom i czynom można wydać nakaz. Możecie zrobić coś prostego, pozwolić na swobodę dobrych myśli, mówić przepełnione dobrocią słowa, zachowywać się tak, jak gdybyście byli szczęśliwi, nawet jeśli nie ma w was wewnętrznego poczucia szczęścia. Z czasem wewnętrzna radość duszy zwycięży, przebije się na powierzchnię.
Rebbe płakał, gdy wypowiadał te słowa:
Całe życie Mojżesza zostało zawarte w Torze, którą przyniósł swojemu narodowi od B-ga. Tora była czymś więcej niż nauczaniem. Była nim samym – oznaczała, że jest z nim B-g.
Gdy jednak przyszło wybierać między Torą a własnym narodem, Mojżesz wybrał naród. I gotów był podzielić los swojego narodu.
Cała istota Mojżesza była Torą, ale w głębi swojego jestestwa, w głębi serca Mojżesza obecna była jedność z własnym narodem.
Pojęcia tłumaczone zwykle jako „Biblia” lub „Prawo”, oznacza w istocie coś innego. Tora to wskazanie. W każdym jej urywku znajdziecie, powinniście znaleźć wskazanie, radę dla siebie.
Naród żydowski jest jednością. Żyd nakładający w Ameryce tefilin zapewnia bezpieczeństwo Żydowi żołnierzowi w Izraelu....
