Tyberiada

Opis
Wybudowane wzdłuż wybrzeża Kinneret (Jeziora Genezaret), w pobliżu siedemnastu naturalnych gorących źródeł, północne miasto izraelskie – Tyberiada (Tweria) – jest znane jako "Miasto Wody". Jest uważane za jedno z czterech "Świętych Miast" w Izraelu.
Jakieś 2,000 lat temu, Tyberiada była centrum żydowskiej nauki ostatnim miejscem posiedzeń Sanhedrynu (Najwyższego Sądu Prawa Żydowskiego). Po okresie ciągłych wojen w Wiekach Średnich, miasto zostało ożywione przez napływ kabalistów w osiemnastym i dziewiętnastym wieku. Główną atrakcją miasta jest Kineret, jego naturalne gorące źródła i groby wielu historycznych postaci.
Duchowe znaczenie
Tyberiada jest położona w dolinie Jordanu, najniższej dolinie na ziemi. Jezioro Galilejskie leży prawie 700 stóp pod poziomem morza. Rabini zaznaczają, że Tweria jest najniżej położonym miastem, i przypisują temu mistyczne znaczenie. Tyberiada symbolizuje niziny naszej niewoli, kiedy to, co założyliśmy zostało wykorzenione i zostaliśmy wygnani z naszej ziemi.
Dlatego też, jak uczą nasi rabini, Tyberiada "wzrośnie" nawet przed Jerozolimą. Tak jak chwała Tory ostatnio osiadła w Twerii, tak też powróci w czasach Mesjasza—zgodnie z tradycją, Sanhedryn najpierw się tam ponownie wyłoni, a potem przeniesie się do Świątyni w Jerozolimie.
Podstawowa historia
Herod Antypas, syn Heroda Wielkiego, wybudował miasto w XVII wieku p.n.e., nazywając je na cześć imperatora Rzymu – Tyberiusza. Tyberiada stała się stolicą Galilei, zastępując pobliską Ciporię.

Nowe miasto zostało umiejscowione w pięknej lokalizacji, wzdłuż wybrzeża Kineret, w pobliżu naturalnych gorących źródeł mineralnych ze zdrowotnymi właściwościami. Jednakże, było to również miejsce starożytnego cmentarza, a jako takie, było rytualnie nieczyste, więc Żydzi nie chcieli w nim zamieszkać. Antypas zmusił ludzi z Galilejskich wsi do przeprowadzenia się do jego popisowego miasta, lecz przez dwa następne wieki większość Żydów unikała Twerii.
W międzyczasie, naród żydowski przechodził kryzys. W 69 roku n.e., Jerozolima i Druga Świątynia zostały zniszczone. Krótko przed zniszczeniem Jerozolimy, Rabin Jochanan ben Zakkaj wymknął się z oblężonego miasta i ustanowił Jawne jako nowy ośrodek żydowskiej nauki i kierownictwa (tutaj znajdziesz całą historię), taka odpowiedź na rzymską okupację zainspirowała niemieckiego poetę Heinriche’a Heine’go, który nazwał Torę "przenośną ojczyzną Żydów."
Przez następnych siedemnaście lat, Sanhedryn spotykał się Jawne, a później w niewielkiej rolniczej miejscowości – Usza. Po stłumieniu Powstania Bar Kochby w 135 roku n.e., właściwie całe żydowskie życie zostało wymiecione z regionu południowej Judei. W tym czasie, żydowski ośrodek przeniósł się na północ – do Galilei. Rabin Szymon bar Jochaj oczyścił Tyberiadę z grobów (zobacz tę niesamowitą historię w "Interesujących faktach"), i tym sposobem stała się wraz z sąsiadującą Ciporią, głównymi ośrodkami żydowskiej nauki i kultury.
Po śmierci Rabina Judy Księcia w 220 roku n.e., Sanhedryn ostatecznie przeniósł się z Ciporii do Twerii. Od tego czasu, Tyberiada pozostawała centrum osłabionej społeczności żydowskiej w Ziemi Izraela aż do dziesiątego wieku.
W 358 roku, po kolejnej rewolcie żydowskiej (znanej jako Wojna przeciw Gallusowi) imperator Rzymu rozwiązał Sanhedryn. Pomimo prześladowań, mędrcy dalej opracowywali Talmud. Około 400 roku, w Twerii, został ukończony "Talmud Jerozolimski".
W drugiej połowie pierwszego milenium, Tyberiada, znajdująca się pod kontrolą muzułmanów, stała się domem Masoretów (Mesorah oznacza "przekazanie"), uczonych zatroskanych o poprawne przekazywanie tekstów biblijnych. Ci gramatycy wprowadzili również system oznaczenia samogłosek języka hebrajskiego, który jest używany do dziś. Kodeks z Aleppo, który można dzisiaj oglądać w Sanktuarium Księgi w Jerozolimie, przypisuje się największemu z Masoretów, Aszerowi ben Aszer. W tym okresie, Tweria była nękana kilkakrotnie silnymi trzęsieniami ziemi, które zniszczyły większość miasta.
Podczas pierwszej wyprawy Krzyżowców do Ziemi Świętej w 1099 roku, wyburzono starożytne miasto Twerii i wybudowano nowe zaledwie kilka kilometrów na północ, w miejscu współczesnej Tyberiady. Muzułmanie szybko przejęli Ziemię Świętą, i Twerią nieprzerwanie rządziły islamskie dynastie. Lecz w efekcie ciągłych wojen, cały region chylił się ku upadkowi. W dwunastym wieku, żydowski podróżnik, Benjamin – rabin Tudeli, , odnalazł zaledwie pięćdziesiąt rodzin żydowskich żyjących w Tyberiadzie.
W XVI wieku, Doña Gracia, i jej bratanek, Don Joseph Hanassi, były portugalski marran, odbudował mur wokół miasta, zbudował jesziwę i zachęcał sefardyjskich Żydów uciekających przed Inkwizycją do osiedlenia się w mieście. Tweria ponownie rozkwitła na sto lat. Jednakże, po raz kolejny została zniszczona i opuszczona przez żydowską wspólnotę z powodu walk pomiędzy lokalnymi farmerami i Beduinami.
W latach czterdziestych XVIII wieku, Rabin Chaim Abulafia, kabalista z Turcji, zasiedlił na nowo Tyberiadę. Zebrał pieniądze w Diasporze by podtrzymać rosnącą wspólnotę, wybudować jesziwy i synagogi, i odnowić domy. Poprzez XVIII i XIX wiek do Tyberiady przybyli rabini, którzy ustanowili miasto, jako centrum żydowskiej nauki.
Jednym z nich był Rabin Menachem Mendel z Witebska, jeden z przywódców trzeciego pokolenia ruchu chasydzkiego, który, w 1765 roku, wyemigrował z Europy Wschodniej wraz z grupą kilkuset naśladowców. W tym okresie, z powodu skupienia żydowskich uczonych i mistyków, Tweria stała się znana, jako jedno z czterech "Świętych Miast", obok Jerozolimy, Hebronu i Safed.
W 1837 roku, Tyberiada została prawie całkowicie zniszczona przez trzęsienie ziemi. Ponad pięciuset Żydów zostało zabitych, a mury okalające miasto zostały zburzone. Podczas gdy wielu z ocalałych przeniosło się do Hebronu, Tweria została powtórnie zasiedlona przez chasydów. Żydzi w Tyberiadzie, cierpieli nie tylko z powodu trzęsienia ziemi, ale również biedy i pustoszącej cholery. Żydzi w Diasporze regularnie przysyłali pieniądze, aby umożliwić im dalsze mieszkanie tam.
Na początku XX wieku, Tyberiada miała populację 3 600 mieszkańców, z których dwa tysiące było Żydami. Tweria rozwinęła się bardzo poza mury starego miasta, na wzgórza ponad nim.
Podczas Wojny o Niepodległość w 1948 roku, siły izraelskie zajęły Tyberiadę, podczas gdy wszyscy arabscy mieszkańcy zbiegli, pozostawiając miasto całkowicie żydowskie.
Dziś
Tyberiada ma obecnie populację około 40 000 rezydentów, wielu z nich to imigranci z Północnej Afryki i Europy Wschodniej. Jest główną atrakcją turystyczną i bardzo popularną miejscowością wypoczynkową. Poza jej siłą przyciągania, jako jednego z czterech "Świętych Miast" ziemi Izraela, Tyberiada jest popularna przez wzgląd na jej bogactwo archeologiczne, miejsca pochówku cadyków, jezioro Kineret i gorące źródła. Jest tam cała gama hoteli do wyboru, od luksusowych po młodzieżowe hostale, oraz różnorodnych koszernych restauracji. Piękne jezioro może być oglądane właściwie z każdego miejsca w mieście, co jest wynikiem jego położenia na szczycie wzgórza.
Wodne Atrakcje:
Na południu współczesnej Twerii leży Tyberiadzki Narodowy Park Hamat, który zawiera siedemnaście naturalnych gorących źródeł o właściwościach leczniczych, przyciągających ludzi od tysięcy lat. Można zobaczyć, a nawet dotknąć, gorącą wodę, która stale wypływa z ziemi. Poza wodami termalnymi, głównym skarbem parku jest synagoga działająca w czasach, gdy Sanhedryn obradował w Tyberiadzie. Synagoga ta, charakteryzuje się piękną mozaikową podłogą z motywem zodiaku. Możesz też zobaczyć pozostałości po starożytnych dziedzińcach i murach, a nawet posiedzieć na kamiennych ławkach, na których mogli przesiadywać nasi wielcy mędrcy.
W parku, możesz odwiedzić również łaźnię turecką, z już nie tak odległych czasów.
Wody ze źródeł zasilają luksusowe Spa (Tiberias Springs Spa), gdzie można zażyć kąpieli w wodach słynnych gorących źródeł. Przez wzgląd na skromność, wyznaczono osobne godziny dla mężczyzn i kobiet.
Kineret jest popularnym miejscem na pływanie łodziami, wędkowanie, wszelkie wodne sporty.
Groby:
Tuż nad Narodowym Parkiem leży miejsce pochówku Rabina Meira Ba'al HaNes ("Cudotwórcy"). Rabin Meir był jednym z najważniejszych mędrców II wieku i uczestnikiem Powstania Bar Kochby. Mimo, że zmarł poza Ziemią Izraela, został sprowadzony do Twerii by zostać tam pochowany.
Dalej na północ, bliżej współczesnego miasta Tyberiady, usytuowany jest stary cmentarz. Są tam słynne groby wielu chasydzkich rabinów, włącznie z Rabinem Menachemem Mendlem z Witebska.
Wewnątrz samego miasta, w odległości krótkiego spacer z centrum, położony jest grób Maimonidesa (1135-1294). Rambam umarł w Egipcie, lecz – zgonie z jego życzeniem, jego ciało zostało przetransportowane do Izraela i tam pogrzebane.
Uważa się, że również Rabin Jochanan ben Zakkaj (zobacz powyżej “Podstawową Historię”), jest pochowany w pobliżu.
Wyżej, na zboczu wzgórza, również w obrębie współczesnego miasta, pod białą kopułą, mieści się grób nauczyciela Rabina Meira – legendarnego Rabina Akiwy, który został brutalnie stracony przez Rzymian podczas Powstania Bar Kochby. Jego żona, Rachela, która zainspirowała go do studiów, przez co stał się wielkim nauczycielem, jest również pochowana na terenie Twerii, pomiędzy Narodowym Parkiem a starym cmentarzem.
Rabin Mojżesz Chaim Luzzatto (1707-1747), znany jako Ramchal, autor Mesillat Yesharim jest pochowany blisko Rabina Akiwy.
Archeologia:
Antyczna Tyberiada, leżała na południe od współczesnego miasta, jest miejscem, gdzie dokonano archeologicznych odkryć w większości z czasów Rzymskiego i Bizantyjskiego panowania. Łaźnia, którą odkryto, prawdopodobnie jest główną łaźnią Twerii wspomnianą w Talmudzie, tak jak wiele innych publicznych budynków. Wykopaliska ciągle trwają i mają dobre rezultaty. Niestety, poza starożytną synagogą w Parku Narodowym, te archeologiczne miejsca nie są jeszcze otwarte dla zwiedzających.
Interesujące fakty
• Tyberiada została wybudowana na miejscu zniszczonej mejscowości Rakkat, wspomnianej w Księdze Joszui (19:35). Rakkat był położony wzdłuż starożytnego szlaku handlowego z Egiptu do Damaszku. Jego gospodarka koncentrowała się wokół rybołóstwa, rolnictwa i handlu.
• W 324 roku n.e. Imperium Rzymskie przyjęło chrześcijaństwo jako oficjalną religię, wyznaczając, tym samym, początek okresu Bizantyjskiego. Tweria stała się wtedy głównym celem chrześcijańskich pielgrzymek.
• Kineret jest największym źródłem wody pitnej państwa. Jezioro doprowadza wodę również do Zachodniego Brzegu i Jordanii, dlatego też opadający poziom wody w Kineret jest powodem wielu zmartwień.
• Rabin Menachem Mendel z Witebska ufundował wspólnotę chasydzką w Tyberiadzie w 1777 roku, wzbudzając nadzieje wielu, na to, że Odkupienie jest blisko. Krótko po jego przybyciu, obłąkany człowiek wspiął się na Górę Oliwną w Jerozolimie i zadął w szofar. Szybko rozprzestrzeniła się pogłoska o tym, że wezwanie szofaru ogłosiło przybycie Mesjasza. Kiedy wiadomość o przyjściu Mesjasza dotarła do Twerii, Rabin Menachem Mendel został poinformowany, "Rebe, szofar zabrzmiał na Górze Oliwnej! Mesjasz jest tu!"
On wstał powoli i podszedł do okna, otworzył je na oścież i wąchał powietrze. Smutny zamknął okno i orzekł, "Nie, nie przyszedł; nie czuję zapachu Odkupienia".
• Rabin Szymon bar Jochaj spędził trzynaście lat w jaskini ukrywając się przed Rzymianami. Z powodu braku ubrań, większość czasu spędzał zakopany w piasku aż po szyję (tu znajdziesz całą historię). W rezultacie, jego skóra nie była w dobrym stanie, kiedy w końcu wyszedł z jaskini, dlatego też postanowił wziąć kąpiel w gorących źródłach Twerii, w których został wyleczony. Kiedy z wdzięcznością pytał mieszkańców Tyberiady, co może dla nich zrobić, poprosili go by znalazł remedium na rytualną nieczystość miasta, by Żydzi zechcieli przybywać do niego i zamieszkać w nim. W cudowny sposób sprawił, że wszystkie ciała w mieście wyszły na powierzchnię, z której zostały usunięte i pochowane w innym miejscu.
• Ostatnio archeolodzy odkryli wejście grobowca użyte jako kamienie chodnika. Historycy spekulują, że pewne groby nie były dłużej potrzebne, gdyż ciała zostały pochowane w innym miejscu, więc kamienie wejściowe mogły zostać wykorzystane jako bruk. To nieco potwierdza wyżej wspomniane sprawozdanie talmudyczne z powtórnego pochówku, które odbyło się po ceremonii oczyszczenia Rabina Szymona.
• Zgodnie z tradycją, koryto "Źródła Miriam" (skała, z której cudownie wypłynęła woda dla Izraelitów na pustyni) kończy się w Kineret. Ostatnio, izraelski archeolog, bazując na wiekowych tekstach i ciągłym chodzeniu wokół jeziora, stwierdził, że odnalazł dawno utracone miejsce tego źródła.
• Istnieje wiele tradycji dotyczących pochodzenia gorących źródeł Tyberiady. Zgodnie z jedną, podczas Potopu, "trysnęły z ogromną siłą źródła z wielkich otchłani, i otworzyły się upusty nieba" (Genesis 7:11). Wody, wytryskujące z otchłani wrzały, i dlatego niszczyły wszystko, co istniało. W końcu, większość wypływów wody zostało zamkniętych, lecz źródła Twerii pozostały.
• Nietypowa jakość gorących źródeł Tyberiady, m.in. to, że są gorące, nie dzięki podgrzewaniu ogniem, powoduje konieczność jej rozważenia i zabiera sporo miejsca w literaturze halachicznej. Powoduje wiele pytań. Np.: Czy gotowanie jedzenia w gorących źródłach w Szabat jest karygodne? Czy można koszerować przybory kuchenne w jej wrzących wodach?