Chasydzi na Mazowszu – historia – Przysucha

Przysucha jest też jednym z najważniejszych miejsc na mapie chasydyzmu o ogromnym wpływie na ukształtowanie się XIX i XX-wiecznego chasydyzmu w całej Europie Wschodniej. Początki dynastii i szkoły z Przysuchy związane są z postacią Jaakowa Icchaka Rabinowicza (1766–1813) zwanego Świętym Żydem z Przysuchy. Od wczesnej młodości przejawiał Jaakow Icchak skłonność do nauk talmudycznych oraz do ascezy, co nie sprzyjało zbliżeniu do chasydyzmu. Dopiero wpływ Awrahama Joszui Heszela z Opatowa, a potem sławnego cadyka Jaakowa Icchaka Horowica z Lublina, zbliżyły go do idei chasydzkich. Święty Żyd był niechętnie nastawiony do idei odpowiedzialności cadyka za materialne powodzenie jego wyznawców, odrzucał też niektóre popularne formy chasydzkiej pobożności, naśmiewał się z cudotwórstwa. Stawiało go to w opozycji do jego nauczy- ciela, Jaakowa Icchaka Horowica z Lublina, ale też przyciągnęło liczne grono wybitnych uczniów, którzy odcisnęli decydujące piętno na rozwo- ju chasydyzymu w następnych pokoleniach. Po śmierci Świętego Żyda suk- cesję po nim przejął Symcha Bunim (podpisujący się Bonchard), człowiek o wykształceniu świeckim i wielkiej niechęci do cudotwórstwa. W mło- dości studiował w Nagymarton i Nikosburgu (Mikulovie), po powrocie do Polski przyłączył się do zwolenników Magida z Kozienic, a potem Mosze Lejba z Sasowa. W tym czasie zaangażował się też w działalność kupiecką, występował jako przedstawiciel handlowy Temerl i Berka Sonnenbergów, m.in. na targach w Lipsku i w Gdańsku. Po założeniu apteki w Przysusze, kontynuował studia u cadyka Dawida Bidermana z Lelowa. Odwiedzał też Jaakowa Icchaka Horowica z Lublina, u którego poznał Świętego Żyda. Pod jego wpływem chasydyzm jeszcze bardziej przybliżył się do studiów talmudycznych, a oddalił od form pobożności ludowej. Pod koniec życia był też zaangażowany w działalność polityczną. W 1824 roku reprezentował chasydów w czasie antychasydzkiego dochodzenia prowadzonego przez Stanisława Staszica. W 1825 roku został powołany do rządowego Komitetu Starozakonnych, gdzie miał doradzać w projektach reformy Żydów polskich. Po śmierci Symchy Bunima (1827) większość chasydów podporządkowała się Menachemowi Mendlowi Morgensternowi z Kocka, a część wybrała syna Symchy Bunima, Awrahama Moszego (zwanego Aniołem). Do lat siedemdziesiątych XIX wieku przywództwo w szkole przysuskiej przechodziło na najbardziej utytułowanego ucznia.