Chasydzi na Mazowszu – Serock
r.
Serock:
(w jidysz też Serock) otrzymał prawa miejskie w 1417 roku. Żydzi pojawili się w mieście w XVII wieku, ale na stałe zaczęli się osiedlać dopiero pod koniec XVIII wieku. W 1781 roku mieszkało tam 7 rodzin żydowskich.
W 1808 roku 270 Żydów stanowiło już 21% ludności, a w 1897 roku 2054 osoby – 53% ogółu mieszkańców Serocka.
Z pierwszej połowy XIX wieku zachowała się opowieść o spotkaniu w Serocku cadyka Ichaka Kalisza z Warki i sir Mosesa Montefiore’go, w czasie jego podróży z Pułtuska do Warszawy. Cadyk Icchak Kalisz i jego uczeń Szraga Fajwisz z Grójca poprosili o spotkanie w Serocku, by w rozmowie nie przeszkadzali im warszawscy maskile. Icchak zwrócił się do Montefiorego z propozycją, by przez swe wpływy na dworze angielskim wyjednał utworzenie przy każdym europejskim dworze królewskim specjalnego komitetu żydowskiego, aby ratować się przed antyżydow- skimi donosami. Montefiore odrzucił plan, twierdząc, że jest nierealny, a mógłby się udać, tylko gdyby Żydzi mieli własne państwo.
W II połowie XIX wieku większość żydowskich mieszkańców Serocka była chasydami. Najsłynniejszym przedstawicielem chasydyzmu w mieście był Aharon Kacenellenbogen, syn Jaakowa Josefa Kacenellenbogena ze Starokonstantynowa z wołyńskiej dynastii z Niesuchojeżów. Aharon został po śmierci ojca cadykiem w Starokonstantynowie na Wołyniu, ale w 1915 roku w czasie I wojny światowej przeniósł się do centralnej Polski, osiadł w Serocku i tam został znanym cadykiem i cudotwórcą. Jego dwór w Serocku przy Rynku 1 (zachowany do dzisiaj) był licznie odwiedzany przez prosty lud, głównie z najbliższych okolic miasta. Pod koniec życia cadyk przeniósł się do Otwocka, a potem do Warszawy, gdzie zmarł w 1926 roku.
W pierwszych dekadach XX wieku w Serocku działały grupy zwolen- ników cadyków z Góry Kalwarii (najliczniejsza grupa), Kocka, Otwocka, Radzymina oraz liczna grupa wyznawców lokalnego cadyka z Serocka.
(artykuł z książki prof. Marcina Wodzińskiego "Chasydzki szlak Mazowsza"; ilustracja: Widok ulicy Kościuszki od strony zachodniej na pocztówce z 1916 r. (ze zbiorów - www.serock.pl)
