Radość Żydostwa

 Spisane  w języku polskim przez Sophię Braun - Izrael

Dziesiec lat po napisaniu artykulu pod tym samym tytulem wraz z moim synem Dawid Moisze, mam zeszczyt napisac druga czesc wraz z moim chasydzkim wnukiem Srulik, ktory obchodzil Bar Mizwe 27 stycznia 2014 roku.                

Jest to chyba pierwsza chasydzka Bar Mizwa w pokoleniu naszej emigracji.

Rowniez data tego wydarzenie jest dla mnie bardzo symboliczna.

Moj Tata, Jakow Lewinter z Tarnopola. Wzruszony tym wydarzeniem, z wnukami Michael i Dawid Moshe i prawnuk Srulik.

W Izraelu przezywamy kolejny konflikt ze spolecznoscia ultraorthodoksyjna – a dla mnie to tez pytanie czy Srulik i jego koledzy maja pojsc do wojska, czy maja sie uczyc geofrafii I fizyki, czego wlsaciwie nauczyja w chasydzkich jeshiwotach.

Proponuje wspolna wycieczke do tego mistycznego-magicznego swiatu Chasydow

SLOWA LACZA POKOLENIA

Oprawadzanie w jezyku Yidisz. Przewodnik Srulik Segal.

Tlumaczenie-Babcia Babi Serka-Zosia

Moje pytania:

1.Co to znaczy byc Chasydem?

2.Kim jest dla Ciebie Rebe?

3.Jaki jest twoj rozklad dnia

Babi: Srulik, jestes po Bar Mizwie. Co to znaczy byc “Chasydem”

Srulik: A dlaczego Babi chce ze mnie zrobic kogos doroslego I takiego madrego, przeciez dopiero od dwoch miesiecy nosze taki kapelusz jak Tata.

Ja nie jestem chasydem z wyboru, jak Tato. Ja sie tak urodzilem I jest mi tak najlepiej.

Co to znaczy byc Chasydem? Odpowiem na to pytanie wedlug mego zrozumienia. Jak Babi (Babcia) zje dobra zupe lub najsmaczniejsze ciastko, to czy mozna opisac smak? Nie mozna! Trzeba sprobowac! Tak samo chasydzi.

Trzeba sprobowac tak zyc, a potem nie mozna inaczej!

Poniewaz jestem jeszcze maly (a klein ingele) moj Rebe jest dla mnie przewodnikiem. Mam do niego pelne zaufanie (wiare) I jestem bardzo do niego przywiazany. On mnie najlepiej rozumie. Rebe jest dla mnie jak “swiatlo na drodze”, bo Babi prowadzi samochod I jak jest swiatlo CZERWONE tzn. STOJ!

UWAGA! NIEBEZPIECZENSTWO! A potem swiatlo ZOLTE tzn ZATRZYMAJ SIE! ZASTANOW SIE, CO ROBISZ, A potem ZIELONE tzn. WOLNA DROGA. MOZESZ JECHAC. Moj Rebe zna najlepiej moja Dusze (main Rebe is main Neshume, Main Toire). To jest Swiety Czlowiek, ale tez bardzo, bardzo mi bliski (Yedid Nefesh) I wiem, ze chce dla mnie jak najlepiej.

Babi, to jest bardzo trudne pytanie do wyjasnienia I do wytlumaczenia.

Moj dzien zaczyna sie ze switem, od porannej modlitwy Szacharit, ale przedtem jest duzo przygotowan. Bo co to jest moja modlitwa z rana? Odlaczam sie od otaczajacego swiata I robie wysilek aby byc polaczonym z Tworca (Der Eibiszter). To jest bardzo duzy wysilek zarowno myslami jak I uczuciami w sercu, aby moc chwalic I wznosic (Lehalel ve Leszabeach) Jego sile I swiatowe panowanie w kazdej chwili I w kazdym miejscu (przestrzeni). To jest takie wzniosle poczucie,kiedy widze pierwsze promieni swiatla dziennego, wiem ze czuwa nad nami B-g wszechmogacy.

Wlasciwie caly moj dzien jest bardzo scisle zaplanowany az do wieczoru w Yeshiwa (szkola).Ty Babi nie przyjmujesz tego, ze jestem bardzo zajety I zawsze mowisz, ze tak krotko sie spotykamy! Ale w zeszly roku zrobilismy razem GMACH I to jest bardzo wazne.

GMACH – skrot z hebrajskiego “Gmilut Chasadim”

Srulik zauwazyl, ze w jego klasie (25 chlopcow) czesto ktos zapomina olowek, pioro, zeszyt itd. Kupilismy razem 10 sztuk z kazdego przedmiotu I od tej chwili kazdy mogl wziac brakujacy mu przedmiot I zwrocic na zajutrz. W ten sposob juz nigdy niczego nie brakowalo w klasie I ta tradycja jest kontynuowana do dzisiaj.

Moj dzien konczy sie wieczorem, modlitwa Kriat Szma al Hamita “Szma Israel”.

Nasz Rebe powiedzial, ze wiekszosc niereligijnych dzieci w Izraelu w ogole nie zna tej modlitwy. Czasami mysle, ze jak bede mial wolny czas to naucze “Ale Yidisze kinderlech zogn “Szma Israel” (Naucze wszystkie zydowskie dzieci modlitwy “Szma Israel”) I to bedzie moja najwazniejsza mizwa.  

Wyjasnienie:

Werset “Szma Israel HaSzem Elokeinu, HaSzem Echad” wyraza nasza wiare w B-ga Jedynego, Tworce Swiata. ktory kieruje tym swiatem, utrzymuje ten swiat I wszystko nalezy do niego. Ten werset z ostatniej ksiegi “Dvarim” czesc “”ve Etchanen” wyraza esencje wiary I Judaizmu. Ten werset nauczamy niemowle, zanim jeszcze pozna slowa Mama I Tata. Ten werset to jakby “serce” zydowskie, od samego poczatku. To jest nasz symbol, kod genetyczny I droga zyciowa kazdego Zyda. To sa ostanie slowa kazdego Zyda odmawiane   w ostatnich chwilach przed smiercia, w najbardziej tragicznych sytuacjach przez powieszenie, spalenie lub w komorach gazowych, bo ten werset pomaga nam do powiazania z B-giem. To powiazanie z B-giem prowadzi nas przez cale zycie, I w koncowych chwilach przed smiercia. To powiazanie nikt nie moze obalic, najwieksza sila I najgorsze kataklizmy. To powiazanie jest Wieczne.

Ostatnie dwa pytania. Aktualne konflikty w Izraelu: Nauka I Wojsko.

Poniewaz te dwa tematy sa bardzo wazne I powazne poprosilam mego syna Dawid Moisze aby przedstawil podejscie …..ultraortodoksyjnych frakcji.

Co to znaczy Nauka Tory?

Dlaczego mamy tylko Jeden Uniwersalny Uniwersytet?

Od wiekow narod zydowski ma swoj narodowy symbol

"Narod Ksiegi" "The Nation of the Book" "Am HaSefer"

Ta ksiega to BIBLIA – TANACH.

Skladajaca sie z trzech czesci: Pięcioksiąg Mojżeszowy (hebr. Tora), Prorocy (hebr. Newiim) i Pisma (hebr. Ketuwim).. Do tego fundamentu mamy olbrzymia, wciaz rosnoaca biblioteke HALACHA, Sifrut Toranit , Haszkafot itd

Na przeciagu pokolen, w czasach biedy I glodu, pogromow I niebiezpieczenstwa zaglady ta biblioteka byla popelniana nowymi dzielami. Byli tez tacy, ktorzy probowali “zmienic tresc” “poprawic” I “powiekszysc horyzonty”. Jednak fakty historyczne sa najlepszym dowodem , ze te proby I zamiary skonczyly sie kleska I wyrzadzily wielkie szkody I katastrofy dla Narodu Zydowskiego, dokonana przez inne narody.

Kiedy Zydzi chcieli byc czescia kultury helenistycznej, fakt ten doprowadzil do wkroczenia Grecji na Ziemie Izraela a nastepnie Rzymu.

To “duchowo/intelektualne Przymierze” skonczylo sie zburzeniem Swiatyni, wygnaniem Zydow, diaspora, ktora trwa do dzisiaj.

“Zloty wiek” I wielkie sukcesy Zydow na dworze krolewskim w Hiszpanii zakonczone byly dekretami Inkwizjii, I strasznymi wydarzeniami w 1492 roku.

Ruch Reformistyczny I “Oswiecenie” Zydow niemieckich zapoczatkowane w Berlinie I w Breslau (Wroclaw) – ten “progress” mial jak najbardziej fatalny final:

Palenie Ksieg Tory,” Kristallnacht” “Ostateczne Rozwiazanie”

Dzis ten “progress” ma inne oblicze, a mianowicie nieograniczona “wolnosc/anarchia” wyrazajaca w asymilacji, mieszane malzenstwa

Ta reforma doprowadzila do utraty zydowskiej tozszamosci, znieksztalcenia podstawowych pojec w Judaizmie, ignorancji I laicyzmu I ciaglej anulacji praw halachatycznych.

Rowniez obecnie w Izraelu, Ruch Syjonistyczny, ktory w poczatkowym okresie byl powiazany z Biblia I z tradycjami zydowskimi a dzis jest pokolenie, wyzute zupelnie z tych wartosci, nie maja podstawowej wiedzy o unikalnej historii swego narodu, co wiecej sa napelnieni nienawiscia I czesto pogarda wo wszsytkiego co ma jakikolwiek zwiazek z religia, wyznaniem I tradycja ich wlasnych dziadkow.

To sa wlasnie wyniki “integracji” w obcych kulturach.

Nawet Bilam w opowiesci Biblijnej zrozumial wyjatkowa ceche narodu zydowskiego “to Narod, ktory jest odrebny” “Am le badab iszkon” “The Nation that dwells alone”.

Ksiazki, nasz skar narodowy w kazdej dziedzinie zycia – kto ma znich korzystac?

Kto ma nauczac z tych swietych ksieg Talmudu I Szulchan Aruch zydowskie dzieci? Kto bedzie studiowal nasz kodeks prawny? Kto bedzie mial tytuly Rabinow? Jezeli nie mlodziez zydowska.

Jestesmy szkoleni do nauki, do madrosci.

Pytanie tylko Jakiej?, Gdzie? Kto? I CO maja NAUCZAC?

Temat: Sluzba wojskowa

Przypomne aspekty historyczne:

Od stworzenia Narodu Zydowskiego, plemie Lewitow mialo przeznaczenie ab studiowac Tore I rozpowszechniac ta nauke wsrod narodu oraz sluzba w Swiatyni, ktora trwala przez dwa tygodnie w roku na kazda zmiane wsrod 24 zmian rodzin Kaplanow)

Jeden z najwiekszych medrcow zydowskich, Maimonides (Rabi Mosze Ben Maimon) w swej ksiedze “MIszne Tora” oglasza, ze nie tylko plemie Lewitow, ale kazdy Zyd, ktory chce poswiecic swoje zycie nauce Tory jest uswiecony I blogoslawiony.

Taka byla tradycja w narodzie przez cale pokolenia.

Studiowanie Tory to jest mizwa zobowiazujaca cale zycie. Cytuje z Ksiegi Yehoshua: “ Nie zaprzestaniesz nauki Tory, stale ucz sie w dzien I w nocy”.

W Talmudzie jest opisane, jak uczniowie przyszli do Rabina Yochanana I zyptali:

“Czy mozemy sie uczyc madrosci helenistycznych”.

Odpowiedzial na to Rabin Yochanan:

“Owszem. Jezeli znajdzieci taki czas, ktory nie nalezy ani do dnia ani do nocy”  

Wedlug powyzszego, przyjete bylo w narodzie zydowskim odnosic sie z wielkim szacunkiem I admiracja do tych, ktorzy poswiecali swoje zycie, a przynajmniej okres mlodosci (jako fundament zyciowy) na nauke TORY, I ksztaltowanie swojej osobowisci.

O to placza Matki Zydowskie przy zapalaniu Szabasowych swiec, aby ich synowie byli Uczniami Tory (lomdei Tora) . To bylo ich zyczenie I ambicje zyciowe cale lata, tak jest dzis I tak bedzie zawsze.

Kontynujac temat “Wojsko w historii narodu Zydowskiego” nalezy podkreslic, ze bylo wojsko rowniez w czasach Biblijnych. Ale byla to armia prowadzona przez Sanhedrin, (Zydowscy Medrcy), ktorzy oglaszali, ze jezeli ktos zrobil przestepstwa, niech wroci do domu I naprawi swe czyny.

Niestety, z bolem powiem, ze prawa w Armia Izraela w czasach dzisiejszych sa dalekie a czasami nie istniejace wedlug praw Tory I Halachot.

Uczniowie z Yesziwot (religijne instytucje)

Niestety, obecnie prawa obowiazujce w wojsko w Izraelu jest dalekie od praw Tory I jej drogami, prawami pokory I swietosci.

Wartosci etyczne, moralne I duchowo sa odrebne rozne w naszych uczelniach (Yesziwot). Wojskowe ramy sa przeciwienstwem tego I to otwarcie.

Zahal – Izraelskie wojsko, jest ” tyglem edukacyjnym”: szorstkosc, demonstrowanie przemocy, uwolnienie ciagotek, I otwarcie drogi do ludzkich slabostek, przeczace odziedziczonym naukom medrcow Izraela.

Trudno jest wytlumaczyc te skomplikowane relacje.

Prosze wziac pod uwage, ze kazdy Chasyd ma w rodzinie, blizszej lub dalszej kogos kto jest w wojsku. Moj starszy brat, Michael jest spadochroniarzem, a bratanek naszego Rebe Wiznitzer, jest generalem w wojskach czolgowych.

My jestesmy jedna Rodzina, Jednym Narodem I kazde zycie ludzkei to caly pelny swiat – te jest specifika Narodu Zydowskiego I to jest nasza duma, bliskosc I Ahavat Israel.

Na zakonczenie PURIMOWO:

W NASZEJ RODZINIE (NA ZDJECIU) WSZYSCY SA ZMOBILIZOWANI!!!

.