Żydowskie nazwiska

W czasach starożytnych Żydzi nie mieli nazwisk, wystarczały ich imiona powiązane z imieniem matki / ojca ‚za pomocą’ słowa „ben” (syn) bądź „bat” (córka), czasem też - przezwiska. Było tak zresztą wśród innych narodu Bliskiego Wschodu.

Skąd więc pojawiły się żydowskie nazwiska? Co wspólnego ze sobą mają takie nazwiska, jak np Kohen a Lewin, Szuster a Sandler ?

Każdy szanujący się Żyd powinien był pamiętać imiona swoich przodków co najmniej do siódmego pokolenia wstecz. Ponieważ imiona dość często powtarzały się, dla większej konkretyzacji były wykorzystywane miejsca - orientacja geograficzna, np HaRomi, czyli z Rzymu lub Jeruszalmi, czyli z Jerozolimy. Wykorzystywane też były nazwy wykonywanych zawodów, by wskazać konkretną osobę, np Sandalar od Sandler - szewc, Sofer 0d pisarz, czy też piszący etc.

Poza tym mieli Żydzi przezwiska, jak Szapiro - szlachetny, sprawiedliwy, czy też Joffe - ładny; nieraz dodawano jakieś szczegóły, znaki rozpoznawcze.

Dopiero pod koniec XVII stulecia  do imion Żydów zaczęto dodawać nazwiska. W roku 1787 Cesarz Austriacki Jozef II uchwalił rozporządzenie, według którego wszyscy Żydzi powinni byli posiadać nazwiska, które się dziedziczyło od rodziców. Wtedy też pojawiły się „machlojki”, urzędnicze przekupstwa - za dźwięczne, „ładne”, „szlachetnie brzmiące” nazwiska urzędnicy trzeba było płacić, inaczej dostawało się nazwisko „byle jakie”, jak np Krautkopf (głowa kapuściana) lub Oksenszwanc (byczy ogon).

Obecnie najbardziej rozpowszechnionymi (statystycznie) żydowskimi nazwiskami są Kohen oraz Lewi. Kohen - od kapłan Świątyni. Lewi - „prawi ręka” kohena. Godności te były dziedziczone po ojcu, więc nazwiska zaczęto postrzegać przez inne narody jako pseudonim / przydomek rodzinny. 

Od Kohenów i Lewi powstały pochodne nazwiska: Kogan, Kon, Kan, Lewin, Lewiatan itd. Do tejże grupy należy nazwisko Kac (od kohen-cedek)

Istotna część nazwisk żydowskich ma pochodzenie „geograficzne”, np; Litwin, Litwak, Polak, Landau, Deicz (od Niemcy) etc.

Żydowskie nazwiska powstawały też od imienia ojca lub matki , ale również od nazw wykonywanych zawodów zawodów.

Gdy mowa też o czystej tradycji żydowskiej etymologii nazwisk, są to nazwiska-skróty z „zakodowaną w nich informacją pochodzenia.

Na przykład, nazwisko Zack oznacza "Zara Kadosh", czyli "święte nasienie", nazwisko Boris - skrót od "moreny Raben Shlomo Kluger", co tłumaczy się jako "naszego nauczyciela, pana naszego Salomon Mądry", nazwa Roszal - skrót od " rabin Szlomo Luria. „

Dość częste też nazwiska „ozdobne” lub „dekoracyjne”. Zazwyczaj są one utworzone z korzeniami języka niemieckiego lub jidysz. Są to nazwiska „złote” : Gol’dbaum (złote drzewo), Goldstein (złoty kamień) itd,; nazwiska od słowa "róża" (Rose) - Rosenbaum (palisander), Rosenblum (różowy kwiat). Ale takie „ozdobne nazwiska ‚zdobyć’ nie było łatwo, często to było po prostu „droga inwestycja”.

Bogata jest historia i świat nazwisk żydowskich.