Septuaginta – co to jest?

Septuaginta (pochodząca od łacińskiego słowa oznaczającego „siedemdziesiąt”) odnosi się do (Koine) greckiego tłumaczenia Tory, które stało się podstawą większości nieżydowskich jej tłumaczeń. Po hebrajsku nosi tytuł Targum Hasziwim, „Przekład Siedemdziesięciu”. Zostało tak nazwane, ponieważ pierwsze greckie tłumaczenie Tory zostało dokonane przez grupę siedemdziesięciu mędrców (istnieje opinia, że mędrców było 72) w imieniu Króla Egiptu Ptolemeusza w III wieku p.n.e.
Należy zauważyć, że grecki tekst określany jako Septuaginta nie jest tym samym tekstem stworzonym przez rabinów w Egipcie, o czym dalej.

Król Ptolemeusz i siedemdziesięciu dwóch mędrców
W Traktacie Sofrima czytamy:
Zdarzyło się kiedyś, że pięciu nestorów napisało dla Króla Ptolemeusza Torę po grecku. Dzień ten był dla Izraela równie złowieszczy dla Izraela jak dzień, gdy wykonano Złotego Cielca, ponieważ nie można było Tory dokładnie opisać. (Traktat Sofrim 1:7-8).

Dalsza część tej historii jest również zapisana w Talmudzie Babilońskim:

"Zdarzyło się również, że król Ptolemeusz zebrał 72 mędrców i rozkwaterował ich w 72 pokojach, nie mówiąc im, dlaczego ich zgromadził. Następnie udał się do każdego z nich i powiedział: „Napisz dla mnie [greckie tłumaczenie] Tory Mojżesza, twego Pana”. B-g włożył tę samą ideę do każdego z ich umysłów, więc każdy z mędrców zgodził się wykonać to zadanie (Megillah 9a).

Następnie Talmud wymienia 13 przypadków, w których wszyscy odeszli od tłumaczenia tekstu w sposób całkowicie dosłowny, ponieważ istniała obawa, że zostanie źle zrozumiany.

Na przykład, zamiast przetłumaczyć pierwszą linijkę Tory jako „Na początku stworzył B-ga” (Bereszit, 1:1), co może być błędnie zinterpretowane jako oznaczające, że moc nazwana „Na początku” stworzyła B-ga, przetłumaczyli to jako „ B-g stworzył na początku.”

Inne zmiany zostały wprowadzone, aby nie obrazić króla. I tak na liście zwierząt niekoszernych (Wajikra, 11:6) „zając” przetłumaczyli jako „krótkonogi”, aby nie urazić Ptolemeusza, którego imię żony znaczyło „zając”.

„Septuaginta”
Czytając powyższą historię dowiadujemy się, że:
Mędrcy tylko przetłumaczyli Tumasz Mojżeszowy - Pięć Ksiąg Mojżesza na język grecki. Wprowadzili określone poprawki, które są wyraźnie oznaczone. Nie byli więc autorami dzieła znanego dziś jako Septuaginta, które:
Zawiera całą Tore (oraz apokryfy). Nie zawiera konkretnych zmian wymienionych w Talmudzie. W związku z tym, chociaż Septuaginta jest dziełem fascynującym, nie jest wcale autorytatywna i w żaden sposób nie można jej uważać za dorównującą Oryginałowi Hebrajskiemu.

ilustracja: Art by Sefira Lightstone; opr. na podstawie  Yehuda Shurpin,