Bajgle i lox’y – koszerne jedzenie

Bajgle i lox’y - na śniadanie, na lunch, kolacje…?!

Czy bajgle „uzupełnione” nadzieniem tzw „lox’em”, czyli z twarożku z plastrem łososia to „typowe” po żydowsku

Trochę o bajglach

Istnieje wiele legend i teorii dotyczących pochodzenia bajgla, jak na przykład jedna z nich:
W XII i XIII wieku Żydzi byli dość powszechnie ograniczani ustawowymi zakazami dotyczącymi wypieków handlowych. Wynikało to z przekonania, że ponieważ Żydzi nie stosują się do przykazań Kościoła, należy odmawiać im chleba, co korespondowało z chrześcijańskimi wierzeniami i praktykami religijnymi.

W 1264 roku polski książę Bolesław Pobożny wydał dekret, że „Żydzi mogą swobodnie kupować i sprzedawać chleb i inne pieczywo na równi z chrześcijanami”. W odpowiedzi na to, w 1267 r. grupa polskich biskupów zakazała chrześcijanom kupowania jakiejkolwiek żywności od Żydów, rozpowszechniając plotki, że żywność ta jest niebezpieczna dla nie-Żydów.

Według „dochodzeń historycznych” Ari Weinzweig’a (“The Secret History of Bagels"), w pewnym momencie pozwolono Żydom pracować z tzw gotowanym pieczywem, wtedy stworzyli bajgiel, aby dostosować się do orzeczenia.

Najstarsza udokumentowana wzmianka o słowie w jidysz „bajgiel” pochodzi z 1610 r. w zarządzeniu Rady Żydowskiej w Krakowie, która stwierdzała, że bajgle były darem dla kobiet przy porodzie (Leo Rosten „The Joy of Yiddish”)

W każdym razie bajgiel zyskał popularność wśród Żydów wschodnioeuropejskich, a zanim masowo ‚wyemigrował’ do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku, gdy Żydzi przesiedlali się do Ameryki - bajgiel potoczył się razem z nimi.

Kilka słów o „Lox’ie”
Solone lub wędzone ryby są częstymi gośćmi w żydowskiej kuchni i na żydowskich stołach - wynika z wielu czynników.

Po pierwsze, ryba jest uważana za pareve (czyli produkt nie mięsny ani mleczny) i może być spożywana w posiłku mlecznym lub mięsnym. (Uwaga: Chociaż ryby i mięso mogą być spożywane podczas tego samego posiłku, zgodnie z zasadami koszerności, nie można ich spożywać razem).

Po drugie, w przeciwieństwie do mięsa, które ma wiele wymagań co do uboju i koszernego przygotowania , można kupić całą koszerną rybę w nieżydowskim sklepie.

Po trzecie, wędzenie lub solenie ryb minimalizowało potrzebę chłodzenia, używania chłodni, lodówek etc.

Zanim pojawił się lox (wędzony łosoś), był śledź. Dopiero gdy Żydzi wyemigrowali do USA, a łosoś był stosunkowo tańszy i łatwiejszy do zdobycia niż śledź, lox stał się ulubieńcem. Trzeba zauważyć, że sam wyraz „lox” pochodzi od jidysz „laks” („lachs” w języku niemieckim), jednak nie ma żadnego specjalnego żydowskiego „rodowodu” i zanim nie wylądował w Stanach Zjednoczonych, nie kojarzył się z kuchnią żydowską.

Połączenie z serkiem śmietankowym.

Gil Marks, specjalista od żydowskiej historii kulinarnej, wyjaśnia, że bardzo niekoszerny amerykański brunch Eggs Benedict (dwie połówki angielskiej muffinki z szynką lub bekonem, jajko w koszulce i sos holenderski) stał się popularny w Nowym Jorku w latach 30ch XX wieku. . Oczywiście koszerni Żydzi nie mogli tego jeść. Zamienili więc plastry lox na szynkę, serek śmietankowy na sos holenderski, bajgle zaś zastąpiły babeczki. W ten sposób Żydzi stworzyli nowy żydowsko-amerykański klasyk, bajgle z twarogiem i loxem (Gil Marks, Encyclopedia of Jewish Food)

Tak więc „żydowski posiłek bajgle & lox” tak bardzo popularny w USA, szczególnie w niedzielę aczkolwiek nie ma wyraźnego związku z judaizmem, jest jednym z przykładów, że nawet zasymilowani Żydzi zachowują związek ze swoją żydowskością. Może to być tylko związek kulturowy, ale wynika to z wysiłków ich przodków, aby zachować koszerne przepisy żywieniowe w nowym kraju.

Jest znana chasydzka opowieść, przekazywana z pokolenie na pokolenie, o tym, jak bajgiel stał się „lekiem” ratujących życie:

Pewnego razu Rabin Schneur Zalman z Liadi ( Alter Rebe ) studiował Talmud z Rabinem Abrahamem „Aniołem” (syn Magida z Międzyrzecza ). Podczas nauki Rabin Abraham osiągnął tak głęboki stan uduchowionej medytacji i tęsknoty za B-boskością tak, że jego dusza miała go opuścić. Wówczas błyskawicznie reagując, Rabin Schneur Zalman zmusił przyjaciela do zjedzenia kawałka bajgla z masłem, aby sprowadzić go do rzeczywistości, tym samym uratował życie „Anioła”.

Tak więc, jak podsumował Rebbe, B”P Rabin Menachem Mendel Schneerson kluczowym aspektem tej historii jest bajgiel z masłem, który pomógł „Aniołowi” dalej wypełniać swój cel na tym świecie….

Więc następnym razem, gdy będziesz delektować się smakiem bajgla, bez względu na „przybranie”, pamiętaj, że nasz cel w tym fizycznym świecie może zostać ujawniony nawet w skromnym bajglu.

(opr. w oparciu o Yehuda Shurpin)