Chasydzi na Mazowszu – Mogielnica

Mogielnica:

(w jidysz Mogelnice) pojawiła się w dokumentach w XIII wieku, a prawa miejskie uzyskała już w 1317 roku. W czasie wojen połowy XVII wieku nastąpiło załamanie rozwoju miasta. W 1808 roku Mogielnica liczyła zaledwie 620 mieszkańców, z czego 208 (33%) to Żydzi. W 1857 roku Żydzi stanowili już 55% mieszkańców miasta.

Od początku osadnictwa żydowskiego w Mogielnicy (najstarszy ślad pochodzi z 1777 roku) miasto znajdowało się w orbicie wpływów chasydyzmu. Wydaje się, że pierwszym rabinem był tam Jaakow Weisblum, syn słynnego cadyka Elimelecha z Leżajska. Jego następcą został w 1815 roku Awi Ezra Zelig Szapira z Granicy (zm. 1838), mąż Perli Hepstein, słynnej córki cadyka Magida z Kozienic. W latach 1824 i 1828, z nieznanych nam bliżej powodów, w gminie wybuchły konflikty między zarządem gminy żydowskiej a rabinem. Rok później, w 1829 roku, syn rabina poprosił władze wojewódzkie o powołanie go na to stanowisko, bo – jak twierdził – pełnił obowiązki zastępcy rabina już od lat kilku, a teraz jego ojciec, z powodu podeszłego wieku, nie może dalej sprawować tej funkcji. Synem tym był Chaim Meir Jechiel Szapira (1789–1849), znany jako Seraf z Mogielnicy, twórca dynastii chasydzkiej w Mogielnicy. Chaim Meir Jechiel Szapira był synem wspomnianego Zeliga Szapiry z Granicy i Perli, córki Magida z Kozienic. Wychowywany przez dziadka, a uczony przez większość sławnych cadyków jego pokolenia, Szapira był powszech- nie uważany za geniusza i świętego. Po krótkim okresie sprawowa- nia funkcji rabina w Grójcu, w 1828 roku przeniósł się do Mogielnicy, gdzie został rabinem i cadykiem. Data nie była przypadkowa: w tym sa- mym 1828 roku zmarł jego stryj, Mosze Eliakim Bria Hepstein z Kozienic, a syn Moszego odmówił przyjęcia funkcji cadyka. Chaim Meir Jechiel Szapira stał się więc kontynuatorem dynastii kozienickiej, najstarszej dynastii w Polsce. Cadyk Szapira założył w Mogielnicy m.in. jeszywę, którą przez wiele lat kierował. Był też aktywny politycznie, m.in. z cadykiem

Icchakiem Kaliszem z Warki działał przeciwko obowiązkowi służby wojskowej Żydów oraz przeciw zakazowi tradycyjnego stroju żydowskiego. Jeździł w tej sprawie m.in. do najsłynniejszego cadyka pokolenia, Icchaka Friedmana z Sadagóry, spotykał się też z Sir Mosesem Montefiore, a wedle legend nie stronił też od czynienia cudów.

W 1843 roku cadyk Szapira przejął większość chasydów zmarłego właśnie cadyka z Radoszyc, stając się w ten sposób jednym z najbardziej wpływowych cadyków połowy XIX wieku. W następnym roku przekazał funkcję rabina Mogielnicy swojemu synowi Elimelechowi Szapirze, bo „dla słabości zdrowia obowiązków swych pełnić nie może”, a w 1849 roku zmarł. Tuż przed jego śmiercią, syn Elimelech wyjechał do Grodziska Mazowieckiego, gdzie założył jeden z najsłynniejszych dworów chasydzkich swego pokole- nia. Drugi syn, Jaakow Icchak wyjechał w tym samym czasie do Błędowa, gdzie również został cadykiem. Przez pewien czas Elimelech kontro- lował jeszcze mogielnicki rabinat z Grodziska, wkrótce jednak władze rządowe nakazały wybór nowego rabina. W 1857 roku urząd rabina i cadyka w Mogielnicy przejął najmłodszy syn, Awraham Joszua Heszel Szapira, jednak bez większego powodzenia. Po jego śmierci dynastię kontynuował jego syn, cadyk Awi Ezra Zelig Szapira, który mieszkał w Mogielnicy do I wojny światowej. Po wybuchu wojny uciekł do pobliskiej Warszawy i tam zmarł w 1916 roku w wyniku zarazy. Ostatnim rabinem i cadykiem dynastii mogielnickiej był Chaim Meir Jechiel Szapira.

Na cmentarzu przy ul. Armii Krajowej zachowało się jedynie kilkanaście fragmentów macew, w ostatnich latach na teren cmentarza wróciły również fragmenty nagrobków, uży- te w czasie II wojny światowej do utwardzenia dziedzińca gestapo. Kilkanaście lat temu wystawiono na cmentarzu również dwa ohele. Jeden z nich upamiętnia cadyka Chaima Meira Jechiela Szapirę, jego żonę Gitel oraz jego rodziców. W drugim znajduje się płyta nagrob- na Jaakowa Weisbluma, syna Elimelecha z Leżajska.

(Artykuł z książki pt "Chasydzki szlak Mazowsza", Fundacja CHAI, autorstwa prof. Marcina Wodzińskiego; na zdjęciach: Ochele na cmentarzu Żydowskim w Mogilnice, napis: Znak. "Nasz pan, nasz nauczyciel i nasz mistrz Jakow Icchak.

Niech pamięć sprawiedliwego będzie błogosławiona! Z Mogielnicy.

Wzniósł się do nieba 24 siwan 642 roku według małej rachuby.