Prawo ustne -Tora Sze-be-al pe

Prawo Ustne zawiera wszystko to czego Mojżesz nie zapisał lecz nauczył się na pamięć od B-ga i później przekazał te nauki ustnie swoim następcom. Ta tradycja była przekazywana z pokolenia na pokolenie i zawiera także wypowiedzi oraz nakazy wprowadzone przez mędrców wraz z ekstrapolacją wypowiedzi Tory. Przy czym używano do tego metod Mojżesza (według instrukcji otrzymanych od Boga).

Miszna

Od Mojżesza i aż do Rabina Jehudy - Rabejnu Hakadosz przepisów praw tradycji uczono się na pamięć, po czym przekazywano je ustnie z pokolenia na pokolenie. W trzecim wieku naszej ery Rabejnu Hakadosz doszedł do wniosku, że w wyniku prześladowań i trudności życiowych wielu Żydów nie będzie w stanie zapamiętać wszystkie te prawa wywodzące się z tradycji i postanowił je zatem spisać. Będąc jednocześnie wybitnym naukowcem jak i bardzo bogatym człowiekiem, zebrał on wokół siebie największych znawców tradycyjnego prawa. Oni spisali te prawa załączając iterpretacje Tory jakie otrzymali od swoich nauczycieli. Całą tą ogromną wiedzę podzielono na sześć sekcji:

    Zraim-„Nasiona”- prawo agrarne;
    Moed-„Sezon”-prawo Szabatu i Świąt;
    Naszim-„Kobiety”-prawo małżeńskie;
    Nezikin-„Szkody”-prawo cywilne i kryminalne;
    Kodaszim-„Rzeczy Święte”-przepisy składania ofiar;
    Toharot-„Czystości”-prawa rytualnej czystości.

Każda z tych sekcji została podzielona na traktaty , „Mesichot”, a każdy traktat z kolei został podzielony na rozdziały, te zaś na Misznot (podsekcje).

Talmud

Miszna została napisana w bardzo zwięzłym języku nie wnikając zbytnio w dyskusje i nie podając informacji na temat pochodzenia przepisów. Uczniowie Rabenu Hakadosz zestawili w późniejszym okresie tak zwane „Tosaftot” oraz „Berahtot”, w których tematy znajdujące się w Misznie opracowywane są bardziej szczegółowo. Tych wielkich uczonych, którzy żyli po wydaniu Miszny i studiowali, dyskutowali na jej temat oraz ją interpretowali, nazwano „Amoraim” (co znaczy „nauczyciele” lub „tłumacze”).
Misznę studiowano przez paręset lat w Jesziwotach zarówno w Izraelu jak i w Babilonie. W piątym wieku Rabin Aszi – jeden z największych uczonych w tamtym okresie a także człowiek bardzo bogaty – postanowił spisać prawa wynikające z interpretacji Miszny. Uczynił on to z obawy, że caly ten dorobek intelektualny może pójść w zapomnienie. Razem z innymi głowami Jesziwot w Babilonie, takimi jak na przykład Rawina, zebrali oni materiał, z którego ułożony został Talmud (inaczej Gmara) – Talmud Babiloński, uznany przez Żydów za święty i studiowany po dzisiejszy dzień.

Rabanan Sewurai

Uczeni żyjący po zredagowaniu Talmudu znani byli pod nazwą Rabanan Sewurai (Rabini – tłumacze). Oni niczego nie zmienili; a jedynie zajmowali się interpretacją.

Geonim

Następcy Rabanan Sawurai w Babilonie nazywani byli Geonim („geniusze”). Ci wielcy uczeni Babilońscy stali na czele akademii przez wiele lat. Ostatnim z nich był Hai Gaon.

Riszonim i Achronim

W okresie późniejszym po Geonim żyli wielcy uczeni tacy jak: Rabejnu Chananel, Rabin Icchak Alfasi, Rabin Josef ibn Migasz, Raszi, Rambam (Maimonides) i inni. Raszi stał się słynnym i znanym komentatorem Tory i Talmudu. Za pomocą jego komentarzy jesteśmy w stanie Je zrozumieć; zaś Maimonides umożliwił dodał wyjaśnienia tych tekstów w swojim dziele Miszne Tora („Powtórka Prawa”) – kodefikacja wszystkich praw Izraela. Wnuki Rasziego wraz z innymi uczonymi z tamtych czasów zebrali „Tosefot”  czyli komentarze Talmudu. Tych uczonych, którzy żyli mniej więcej w pierwszych pięciuset latach po nastąpieniu nowego milenium nazywamy „Riszonim” („pierwszymi”).

W następujących latach, uczeni zwani „Acharonim”  („ostatni”) podjęli, po zakończonych dyskusjach, ostateczne decyzje co do poprzednio skodyfikowanych przez Riszonim praw ustalając także pewien porządek. Wyróżniał się wśród nich autor „Turim” Rabin Jakub syn Rabina Aszera. Później Rabin Josef Karo uporządkował, po ponownym przeglądzie poprzednie decyzje prawne w swoim słynnym dziele Szulchan Aruch (słynny kodeks Prawa Żydowskiego), tak by każdy Żyd mógł je studiować i rozumieć. Święta Tora, Tora Pisemna i Tora Ustna są darem Bożym jaki otrzymaliśmy od Boga za pośrednictwem Mojżesza na Górze Synaj. Została Ona przekazana przez Mojżesza swojemu następcy Jehoszua i tak dalej z pokolenia na pokolenie aż do dzisiejszych czasów. Tak samo jak Bóg jest Ona wieczna, a dzięki studiowaniu Tory naród żydowski także jest wieczny.

(ilustracja: Płaskorzeźba przedstawiająca rozwój prawa ustnego w Muzeum Diaspory w Tel Awiwie)