Trzy codzienne modlitwy – początki i do dziś

Prawo żydowskie nakłada na nas obowiązek*modlić się trzy razy dziennie: rano, po południu i wieczorem. 

Modlitwy te nazywane są: modlitwą poranną - szacharit, modlitwą popołudniową - mincha oraz modlitwa wieczorną (arwit lub maariw).

Nasi mędrcy mówią nam, że zwyczaj modlenia się trzy razy dziennie został pierwotnie wprowadzony przez naszych Patriarchów, Abrahama, Jicchaka i Jaakowa. Abraham wprowadził modlitwę poranną, Jicchak – po południu, a Jakow – wieczorem

W Zohar (gdzie objawione jest wewnętrzne znaczenie Tory) oraz w filozofii Chabadu wyjaśnione jest, że każdy z trzech naszych Praojców reprezentował szczególną cechę, którą wprowadzili w służbę B-gu. Abraham służył B-gu z miłością; Jicchak – z podziwem i zachwytem; Jaakow — z miłosierdziem i bojaźnią. Nie chodziło o to, że w każdym z nich brakowało cech innych, ale każdy miał określoną ‚wiodącą’ cechę, która była bardziej wyeksponowana. W ten sposób Abraham wyróżniał się szczególnie cechą życzliwości  - chesed (חסד) i miłości - Ahawa (אהבה), podczas gdy Jicchaka szczególnie wyróżniała cecha sprawiedliwości - din (דין) i czci (יראה), podczas gdy Jakow odziedziczył obie te cechy, wydobywając nową jakość, połączył pierwsze dwie w dobrze wyważoną i trwałą cechę prawdy - emet (אמת) i miłosierdzia - rachamin (רחמים). My, dzieci Abrahama, Jicchaka i Jakowa, odziedziczyliśmy wszystkie te trzy wielkie cechy naszych Patriarchów, a to pozwala nam służyć B-gu i modlić się do Niego z miłością, bojaźnią i miłosierdziem. Miłosierdzie pojawia się, gdy zdajemy sobie sprawę, że nasza dusza jest częścią B-boskości i współczujemy jej, ponieważ tak często jest odwracana od B-ga przez materialne aspekty życia codziennego.

Od momentu Darowania Tory ludowi żydowskiemu na górze Synaj, nasz sposób życia został dla nas wyznaczony przez B-ga. Tora oznacza „nauczanie”, „instruowanie”, „przewodnictwo”; Tora bowiem uczy nas sposobu życia w każdym szczególe naszego codzienności. Tora zawiera 613 przykazań. Wśród nich jest nakaz „służenia B-gu całym sercem i całą duszą” (Ks.Dwarim,11:13). Jak służyć B-gu całym sercem? Modląc się do Niego. W ten sposób wypełniamy nie tylko przykazanie modlenia się do B-ga, ale także inne przykazania, takie jak miłowanie B-ga, bojażni…, które też są odrębnymi przykazaniami.

Przez pierwsze tysiąc lat, mniej więcej od czasów Mojżesza, nie było ustalonego porządku modlitwy. Każdy miał obowiązek modlić się do B-ga każdego dnia, ale forma modlitwy i to, ile razy dziennie się modlić, pozostawiono człowiekowi indywidualnie.

W Świątyni Jerozolimskiej -  Bejt HaMikdasz, obowiązywał jednak ustalony porządek codziennych modlitw [według porządku przynoszeń  codziennych ofiar] - modlitwy poranne i wieczorne, przy tym ofiara wieczorna rozciągała się na noc. W specjalne dni, takie jak Szabat, Rosz Chodesz i święta, składano także „dodatkowe” ofiary (musaf). W związku z tym, nie było niczym niezwykłym, że niektórzy Żydzi modlili się  też trzy razy dziennie: rano, popołudniu i wieczorem. Na przykład Król Dawid deklarował, że modlił się trzy razy dziennie (Techilim, 55:18), natomiast Daniel (w Babilonie) modlił się trzy razy dziennie stojąc  twarzą skierowaną na Jerozolimy (Daniel, 6:11).

Istnieją dowody na to, że nawet w czasach pierwszej Świątyni w Jerozolimie istniały publiczne miejsca modlitwy zwane Beit Ha'am (Ks.Jeremiasza, 39:8), które zostały zniszczone przez  Babilończyków jednocześnie ze zniszczeniem Świątyni Jerozolimskiej.

Po zniszczeniu Świątyni Jerozolimskiej i uprowadzeniu Żydów do niewoli babilońskiej, Żydzi nadal gromadzili się i modlili najczęściej razem. Miejsca modlitwy stały się jak „małe świątynie” – Beit Mikdash Me'at (Ezra, 11:6). W latach wygnania dzieciom urodzonym i wychowanym w Babilonie brakowało odpowiedniej znajomości Świętego Języka (hebrajskiego), mówiły ‚mieszanym’ językiem. Dlatego też, gdy Żydzi powrócili do swojej ojczyzny po siedemdziesięciu latach wygnania, Skryba Ezdrasz wraz z członkami Wielkiego Zgromadzenia (składającego się z proroków i mędrców, w sumie 120 członków) ustalili tekst codziennej modlitwy - Szmone Esre  („Osiemnaście Błogosławieństw”) - Amida. Odmawianie tej modlitwy trzy razy dziennie stało się od tej pory (według ówczesnego postanowienia Wielkiego Zgromadzenia) obowiązkiem w życiu żydowskim. Od tamtego czasu stało się częścią żydowskiego prawa (Halacha) dla każdego Żyda odmawianie tego określonego i ustalonego porządku modlitwy trzy razy dziennie, odpowiadającego codziennym przenoszeniom w Świątyni, z dodatkowymi modlitwami (musaf) w Szabat, Rosz Chodesz i Święta oraz specjalna modlitwa „na zakończenie” (Neilah) w Jom Kippur.

W ten sposób główne części codziennych modlitw zostały sformułowane przez naszych Mędrców. Obejmowały one modlitwę Szma Izroel… i Szmone Esre, które nadal są głównymi częściami składowymi naszych porannych i wieczornych modlitw, podczas gdy Szmone Esre jest również główną częścią modlitw popołudniowych - mincha. Częścią porannej modlitwy stało się również codzienne czytanie określonych Techilim (Psalmów Dawidowych), które niegdyś śpiewali Lewici w Świątyni Jerozolimskiej. Pewne Tehilim Dawida zostały włączone do porannej modlitwy, a specjalne błogosławieństwa przed i po Szma zostały dodane. 

Od czasu spisania Miszny przez Rabina Judę HaNasi (około roku 3910 — około 500 lat po Ezdrasz), a zwłaszcza od czasu ukończenia Talmudu (około 300 lat później lub około 1500 lat temu), został sformułowany podstawowy porządek naszych modlitw, jaki znamy również dziś.

* Głównie obowiązek ten dotyczy mężczyzn, lecz bardzo wskazany również dla kobiet.

(ilustracja: "The Leviim Judaica Jewish Art Gallery Of Brooklyn"