Zakazy szabatowe i nakazy – Halacha

HALACHA Zakazy szabatowe dzielą się na dwie zasadniczo różne kategorie: 1. Zakazy Tory.  2. Zakazy mędrców (nazywane są „szwut”). Zakazy Tory to czynności, których Tora zabrania nam wykonywać w Szabat - są one nazywane „pracami szabatowymi”, o których Tora mówi nam: „Żadnej pracy nie wykonuj”. O szczegółach zakazu prac szabatowych dowiadujemy się z faktu, że w momencie wydania nakazu budowy Miszkanu Tora po raz kolejny mówi nam o zakazie pracy w Szabat. Na podstawie tego mędrcy nauczali, że prace zakazane w Szabat stanowią prace, które były wykonywane przy  budowie Miszkanu.  Mędrcy wyszczególniają 39 prac, które były wykonywane  w trakcie budowy Miszkanu. Wszystkie te prace (zwane „ojcami”) oraz wszystkie podobne prace (zwane „pokrewne”), a nawet podobne tylko częściowo, są zakazane w Szabat zgodnie z Torą. Na przykład: w trakcie budowy Miszkanu  trzeba było rozdrabniać rośliny, aby wydobyć z nich środki barwiące do malowania, farbowania Miszkanu. Dlatego mielenie, rozdrabnianie i temu podobne czynności są zabronione w Szabat. Na przykład, bardzo drobne siekanie zieleni będzie uważane za czynność „pokrewną”  wobec czynności „mielenia” (szczegółowo prawom rozdrabniania przyjrzymy się innym razem,  tu wspomnieliśmy o tym tylko jako przykład).  Oprócz zakazów Tory istnieje wiele zakazów szabatowych określonych przez mędrców, zwanych szwut. Dziś skupimy się na zakazach mędrców, które wynikają z zakazanych robót w Szabat. Mędrcy w niektórych przypadkach zakazali jakiejś pracy, nawet w sytuacji, gdy pozwala na to Tora. Na przykład, gdy praca nie jest wykonywana w zwykły sposób (usunięcie przedmiotu z mieszkania poprzez kopnięcie nogą).  Lub czynność podobna do zabronionej czynności według Tory (nowe naczynie można użyć dopiero po zanurzeniu w mykwie; dlatego zanurzanie w mykwie jest jak naprawianie naczynia, co według Tory jest zabronione w Szabat). Lub w sytuacji, w której istnieje prawdopodobieństwo tego, że ludzie będą zdezorientowani ze względu na podobieństwo szczegółów (zakaz przenoszenia przedmiotów będących własnością publiczną w porównaniu z zakazem przenoszenia wzdłuż małej ulicy, która nie jest uważana za własność publiczną). A także, oczywiście, gdy wykonanie dozwolonej czynności pociąga za sobą i prowadzi do naruszenia zakazu Tory, a także takich działań, które zewnętrzny obserwator może interpretować jako naruszenie zakazu Tory. Prace zakazane: Omłot. Istotą tej pracy jest wydobywanie jadalnego [produktu]  z miejsca, w którym się znajduje, na przykład, tak jak w przypadku kłosów, usuwa się z nich nieprzydatne do spożycia  części.  Pochodne tej pracy: dojenie bydła, wyciskanie winogron na wino lub oliwek na olej. Zakazy mędrców: wyciskanie owoców lub warzyw celem otrzymania sków. Różnicę pomiędzy winogronami i oliwkami a resztą owoców  stanowi jedynie to, że wyciskana z nich ciecz różni się od samego owocu i ma większą wartość niż sam owoc. W przypadku innych owoców, wyciskane z nich soki są rodzajem kontynuacji samych owoców i nie są uważane za napój, lecz za jedzenie. Dlatego, zgodnie z Torą, wolno wyciskać z nich sok i tylko mędrcy go zabraniają. Dozwolone jest wyciskanie (ręcznie) dowolnego owocu bezpośrednio do jedzenia, na przykład wyciskanie cytryny do sałatki lub ryby. W tym przypadku sok był jedzeniem i nim pozostaje. Ale nie wolno robić tego z herbatą lub zupą, ponieważ to sprawia, że sok staje się napojem. Podobnie zabrania się wyciskania wody, którą została nasiąknięta gąbczasta tkanina. W Szabat należy używać specjalnych ściereczek. Sortowanie. W Szabat zabrania się sortowania, to znaczy oddzielania, wybierania i usuwania czegokolwiek, co jest zmieszane z innymi przedmiotami, składnikami - na przykład, usuwania zgniłych owoców z talerza z dobrymi owocami.  Pochodne tej pracy: zakaz sortowania dotyczy nie tylko żywności, ale także artykułów nie spożywczych. Na przykład, zabrania się usuwania niepotrzebnej odzieży z szafy. Mędrcy zabronili sortowania, nawet jeśli nie używa się do tego specjalnych narzędzi. W Szabat dozwolone jest sortowanie tylko wtedy, gdy spełnione są jednocześnie trzy warunki:  1. Wybierać żywność ze śmieci, ale nie odwrotnie (wyodrębnienie potrzebnego i pożądanego, a nie odwrotnie). Trzeba podkreślić, że śmieci tutaj nie oznaczają odpady w dosłownym sensie, lecz nawet to, co nie jest niezbędne w danym momencie i jest to bardzo dobry produkt spożywczy, który zostanie spożyty później. 2. Za pomocą ręki, a nie specjalnego narzędzia (widelec w tym przypadku jest traktowany jako przedłużenie ręki). 3. W tym momencie: by zjeść lub użyć teraz.             Czynności wykonywane zgodnie z tymi zasadami, są uważane za naturalny sposób spożywania żywności i nie nazywa się to sortowaniem. Zasady te obowiązują również w przypadku obierania owoców i warzyw - jest to uważane za wydostawanie „jedzenia ze śmieci”, ponieważ są one tak spożywane i jest to zwykły proces ich konsumpcji. Dlatego podczas obierania owoców spełniany jest pierwszy warunek i trzeba dopilnować, aby zostały spełnione pozostałe dwa warunki: po pierwsze, nie wolno używać specjalnego narzędzia, a po drugie, należy zrobić to bezpośrednio przed spożyciem.  W przypadku, gdy skórka jest również jadalna, jak na przykład z jabłkiem lub ogórkiem, można złagodzić wymogi prawa i zezwolić na użycie specjalnego narzędzia do obierania („obieraczki”). W przypadku, gdy mamy do czynienia ze zmieszanymi produktami, takimi jak, na przykład, danie z wieloma kawałkami ryb, można wybrać kawałki z tego dania, według upodobania. Mielenie. Istotą tej czynności jest zmielenie czegoś, co wyrosło z ziemi i przekształcenie tego w mąkę. Pokrewne czynności: siekanie warzyw.  Mędrcy zabraniali zeskrobywania wysuszonego błota itp. z ubrań, ponieważ efekty tej czynności są podobne do mielenia. Mięso itp. produkty, które nie są roślinami, można kroić dowolnie drobno, rozdrabniać ponieważ zakaz mielenia dotyczy tylko produktów roślinnych (tego, co wyrasta z ziemi).  Jednak wszelkie produkty nie mogą być rozdrabniane za pomocą sprzętu do tego przeznaczonego, takiego na przykład, jak tarka.  Również wyciskanie, tłuczenie ziemniaków itp. nie uważa się za mielenie, ponieważ nawet po zmiażdżeniu masa nadal pozostaje zwartą bryłą, a poza tym przeznaczony do tego sprzęt nie jest używany. Wszelkie rozdrabnianie, które jest przyjętym sposobem przygotowania produktów do spożycia, nie jest uważane za mielenie. Dlatego tuż przed posiłkiem można drobno posiekać warzywa (ale nadal w tym przypadku zaleca się, by kroić na nieco większe kawałki niż zwykle). Wiązanie. Podczas budowy Miszkanu konieczne było zawiązywanie i rozwiązywanie węzłów w celu przygotowania sieci do chwytania chilazonu, z którego wydobywano barwnik „tchelet”. Dlatego W Szabat zabrania się zawiązywania i rozwiązywania węzłów. Główną treścią tej czynności jest wiązanie węzłów trwałych (gdy się nie ma zamiaru ich rozwiązywać), które są węzłami profesjonalnymi, to znaczy bardzo mocnymi, jakie wykonują profesjonaliści sposobem, jak przy szyciu obuwia itp.  Pochodne od wiązania węzłów czynności: tkanie. Prucie tkaniny jest czynnością pochodną od rozwiązywania węzłów. Mędrcy zabronili wiązania mocnych węzłów (tj. profesjonalnych węzłów), nawet jeżeli się wiąże na jakiś niedługi okres czasu.  Nie istnieje dokładna definicja profesjonalnego węzła nie. A zatem unikamy wiązania i rozwiązywania jakichkolwiek mocnych węzłów, na przykład podwójnego węzła na dwóch linach lub pojedynczego węzła na jednej linie. Ale gdy dwie liny lub sznurki są połączone jednym węzłem - nie jest to wcale uważane za węzeł i można dwie liny czy sznurki związać i rozwiązać. Również w Szabat  można wiązać sznurek, tasiemkę w kokardę, którą się rozwiązuje jednym pociągnięciem. Można wiązać sznurowadła na obuwiu na kokardkę ponad jednym węzłem, ponieważ nie jest to wiązanie na długi okres czasu, wszak buty są zdejmowane codziennie. Podwójny węzeł, który się poluzował nie wolno wzmacniać poprzez zaciągnięcie, nawet jeśli nie jest to górny węzeł. Przygotowanie posiłków. Przygotowanie posiłków w naszych czasach jest  jednym z najważniejszych zakazów szabatowych. Zakaz ten ma wiele niuansów i szczegółów, których nie będziemy w stanie objąć wszystkich ramach niniejszego tekstu, ale postaramy się poruszyć główne punkty. Źródłem tego zakazu jest to, że podczas budowy Miszkan konieczne było gotowanie roślin, z których wydobywano barwniki do farbowania tkanin do Miszkanu i ubrań dla kohenów. Głównymi czynnościami przy przygotowaniu posiłków są: gotowanie, smażenie, pieczenie, pieczenie na ogniu itp. Czynności pochodne: zmiękczenie na ogniu nawet niejadalnych rzeczy, takich jak metale. Zakazy mędrców: według Tory zabrania się gotowania potraw w Szabat. Natomiast w sytuacji, gdy przygotowanie posiłku zostało rozpoczęte już przed nadejściem Szabatu, zaś w Szabat gotowało się samoistnie, Tora tego nie zakazuje, ale mędrcy zabronili gotowania w ten sposób. Powodem tych ograniczeń jest obawa, że jeśli ktoś stwierdzi, że jedzenie nie jest jeszcze gotowe, może przez zapomnienie zwiększyć ogień. Dzisiaj skupimy się na dwóch podobnych ograniczeniach, zwanych „grufa” i „ktuma”. „Grufa” oznacza, że węgle zostały wygarnięte z pieca (nie dotyczy to nowoczesnych pieców i palników), a „ktuma” oznacza, że ogień jest przykryty, a pokrywa ognia służy jako przypomnienie o dniu Szabatu.  W dzisiejszych czasach, kiedy gotujemy na palniku gazowym lub elektrycznym, należy również zapewnić, by jego status był „ktuma”.  W tym celu przed Szabatem przykrywamy kuchenkę blachą, a naczynia z jedzeniem umieszczamy przed Szabatem na tej pokrywie. Ta pokrywa jest powszechnie nazywana „platą”. Dodatkowym znanym dziś sposobem jest użycie „platy” elektrycznej, która jest powierzchnią grzewczą, na której jest umieszczane naczynie z jedzeniem przed Szabatem. Ta powierzchnia pozbawiona jest możliwości regulacji ogrzewania, po prostu działa z tą samą stałą mocą i oczywiście sam element grzejny jest ukryty. Dopóki jedzenie znajduje się na placie w Szabat (gdzie ogień jest ukryty), do momentu aż nie będzie całkowicie gotowe, zabrania się przyspieszania przygotowywania posiłków. Dlatego zabrania się wkładania łyżki do garnka z jedzeniem i mieszania, a nawet wyjmowania z niego porcji jedzenia, ponieważ mieszanie, które nastąpi samoistnie, przyspiesza gotowanie. Aby wyjąć porcję jedzenia z takiego garnka, trzeba najpierw zdjąć go platy.  Gdy jest potrzeba w dzień Szabatu tymczasowo zdjąć garnek z platy, a następnie znów tam umieścić, by jedzenie było ciepłe, należy przestrzegać następujących warunków: 1. Zdejmując garnek z jedzeniem z platy trzeba mieć zamiar, że ten garnek tam powróci. 2. Garnek pozostaje z rękach dopóki nie powróci na platę (dopuszczalne  jest, by garnek ustawić na blacie kuchennym). 3. Jedzenie w garnku powinno być całe czas gorące, dopóki nie wróci na platę.  Garnek stojący na ogniu w prawie żydowskim nazywana jest „pierwszym naczyniem”. W tym naczyniu jest wystarczająco dużo ciepła, by potrawa w nim była ugotowana, nawet jeśli naczynie to zostało już usunięte z platy. Dlatego: po zdjęciu garnka z platy, nie wolno wkładać do niego produktów, które mogą być ugotowane od ciepła garnka. Na przykład nie wolno dodawać przypraw lub produktów, które mogą uwolnić wilgoć, która może spowodować proces gotowania od gorącego garnka. I nawet polewanie zawartością tego garnka przypraw lub cukru jest zabronione. Trzeba wlać wrzącą wodę do drugiego naczynia i dopiero tam dodać przyprawy. A nawet do drugiego naczynia z wrzącą wodą zabrania się dodawania niektórych produktów, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo, że się tam ugotują. Należy przełożyć gorące jedzenie do kolejnego naczynia (trzeciego) i już tam dodać potrzebne produkty. Z tego powodu najlepiej nie dodawać soli do gorącego jedzenia, dopóki nie przeniesie się go do trzeciego naczynia.  Jak przygotować kawę lub herbatę w Szabat: Do szklanki wlewa się gorącą wodę z termopotu (który jest napełniany i włączany przed Szabatem) lub z garnka z wrzącą wodą umieszczonym na placie (przed Szabatem), następnie wodę ze szklanki wlewa się do kolejnego pustego naczynia (które będzie trzecim naczyniem), dopiero tam dodaje się kawę lub cukier . itp. Zakaz wynoszenia/przenoszenia. W Szabat zabrania się wynosić/przenosić przedmioty (rzeczy) z jednego miejsca, które Halaha definiuje jako „posiadanie” jednego rodzaju, w „posiadanie” innego rodzaju. Zakaz ten, podobnie jak reszta szabatowych zakazów, pochodzi od  czynności przy budowie Miszkanu, gdy konieczne było dostarczenie Mojżeszowi wszelkich niezbędnych przedmiotów, materiałów (złota, srebra itd.), które ofiarowali Żydzi. Przepisy dotyczące zakazów przenoszenia rzeczy są jednymi z najtrudniejszych ze wszystkich szabatowych zakazów; tu przeanalizujemy tylko główne pozycje. Definicja halachicznych „posiadłości”. Mędrcy, w związku z zakazem wynoszenia/przenoszenia, określają dla nas cztery różne rodzaje „posiadłości”. Ze względu na uproszczenie i praktyczne korzyści skupimy się tylko na trzech z nich. 1. „Posiadłość publiczna”: miejsce, z którego ogół społeczeństwa ma prawo korzystać: ulice, jezdnia itp. Jednak aby pewne terytorium stało się „posiadłością publiczną”, musi mieć co najmniej osiem metrów długości i szerokości (rozmiar ten wynika z drogi w obozie Lewitów na pustyni, gdzie były dostarczane rzeczy). 2. „Karmelit”: nie ma wystarczającej wielkości, by być zaliczonym do „posiadłości publicznej” i korzysta z niego mniej osób, ale nie jest ogrodzony, a jego rozmiar jest nie mniejszy niż 4 na 4 tefahy (32cm na 32cm). 3. „Posiadłość prywatna”: teren ogrodzony z ogrodzeniem o wysokości co najmniej 80cm (10 tefah). „Posiadłość prywatna” może być bez dachu, najważniejsze jest to, że jest ogrodzona. A cała przestrzeń, nawet powyżej poziomu ogrodzenia, ma status „posiadłości prywatnej”. „Posiadłością prywatną” może być również wykop (jama) o głębokości 10 tefah. Główny rodzaj czynności: przenoszenie z „posiadłości prywatnej” do "posiadłości publicznej", ponieważ dokładnie to było robione podczas budowy Miszkanu. Pochodne: wynoszenie przedmiotów z "posiadłości publicznej" do "posiadłości prywatnej”. Zakaz mędrców: wynoszenie oraz wnoszenie z  „karmelitu”  lub do niego. Zakaz wynoszenia obejmuje dwie czynności: podniesienie przedmiotu w jednej posiadłości i przeniesienie go do innej. Każda z tych czynności zakazana jest oddzielnie. Na przykład, nie nie wolno wyciągnąć rękę z jakimś przedmiotem z jednej posiadłości do drugiej, aby ktoś inny przejął ten przedmiot - z  ręki do ręki  lub odwrotnie. Dodatkowym zakazem związanym z zakazem wynoszenia jest przenoszenie przedmiotu w granicach „posiadłości publicznej” lub w „karmelicie” na odległość większą niż cztery łokcie (około dwóch metrów). Nawet bez przeniesienia przedmiotu za jednym razem na odległość  ponad czterech łokci, lecz zatrzymując się (robiąc przerwę), a następnie kontynuowanie - jest to tez zabronione ze względu na obawę przed przekroczeniem czterech łokci za jednym razem. Lecz można przekazać  przedmiot innej osobie stojącej w granicach czterech łokci od pierwsze osoby, a on z kolei może przenieść do trzeciej osoby, która znajduje się w odległości czterech łokci od drugiej, i tak dalej, chociaż w rezultacie obiekt przejdzie długą drogę.  W przypadku, gdy zakaz przenoszenia przedmiotu jest podyktowany jedynie zakazem mędrców, a istnieje potrzeba wykonania określonej czynności, by spełnić micwę, można poprosić nie-Żyda o przeniesienie niezbędnych rzeczy z jednej posiadłości do drugiej.  Zakaz wynoszenia/przenoszenia zakłada nie tylko wynoszenie/przenoszenie  w rękach, ale także w kieszeniach lub w jakikolwiek inny sposób, z wyjątkiem tego, gdy przedmiot jest częścią ubioru.  Podobnie zabronione jest noszenie dziecka.  Gdy na ulicy znajduje się coś, co niesie ze sobą zagrożenie, takie jak szkło itp., Można to przesunąć, lecz na odległość jednorazową mniejszą niż cztery łokcie, ew. zatrzymując się co cztery łokcie.  W przypadku, gdy ta ulica jest "karmelitą", można przenieść/przesunąć więcej niż o cztery łokcie,  do miejsca, gdzie nie będzie już stanowić zagrożenia. Osoba starsza może chodzić z laską, z którą zawsze chodzi. Aby umożliwić przenoszenie przedmiotów na ulicy, należy wykonać eruw.  Prawa Eruwu są jednymi z najtrudniejszych praw Halahy i dlatego należy oprzeć się o wiedzę doświadczonych rabinów, specjalistów w tej dziedzinie. Zakaz pisania. Zakaz wynika z faktu, że podczas budowy Miszkanu oznaczano belki, żeby wiedzieć, które belki pasują do siebie. Prototyp pracy: pisanie (co najmniej) dwóch liter, a napis powinien być trwały, utrzymywać się przez długi czas, podobnie jak teksty pisane atramentem na papierze itp.  Pochodne pracy: malowanie obrazów i rysunków, kreślenie itp. Zakazy mędrców: pisać tak, że napis nie utrzymuje się na powierzchni przez długi czas, tak jak na przykład, pisanie jakimś prostym płynem, pisanie na zamglonym szkle, pisanie na zakurzonej powierzchni auta.  Dodatkowo, z powodu zakazu pisania, mędrcy wprowadzili „zakaz kupna-sprzedaży”: zakaz wprowadzony przez mędrców dokonywania w Szabaty  jakichkolwiek transakcji kupna i sprzedaży z obawy przed naruszeniem zakazu pisania.  Transakcje związane z najmem również podlegają temu zakazowi. Z tego powodu zabrania się otrzymywania pieniędzy za pracę wykonaną w Szabat, nawet jeśli sama w sobie praca nie jest zabroniona, np. ochrona własności itp. W związku z tym w prawie żydowskim istnieje termin „Kawlaa” (ukryta płatność).  Oto jego istota: Powodem zakazu otrzymywania pieniędzy za pracę wykonaną w Szabat jest to, że wygląda to na transakcje kupna-sprzedaży (a zakaz kupowania i sprzedawania jest sam w sobie zakazem wprowadzonym przez mędrców, mającym na celu zapobieganie takich czynności, jak pisanie umów itp.).  Dlatego też jeżeli wynagrodzenie za pracę w Szabat jest ukryte - zawarte („muwla”, stąd określenie „hawlaa”) w łącznym wynagrodzeniu za niektóre wspólne prace, bez wyodrębniania wynagrodzenia za pracę w Szabat, będzie można je otrzymać, ponieważ nie będzie to wyglądało jak kupno-sprzedaż w Szabat.  Jednym ze sposobów rozwiązania tej kwestii jest wypłata wynagrodzenia za pracę nie w trybie "dniówek", lecz na koniec określonego okresu. Jednocześnie nie należy umawiać się: „zapłać mi za soboty” itp., ale „zapłać mi za tydzień” lub „za miesiąc, w którym pracowałem”.  Wówczas wynagrodzenie za pracę w Szabat jest ukryte - zawarte w całkowitym wynagrodzeniu, nie jest uwydatnione tak, że widać, że bierze się pieniądze za pracę w Szabat - w takim przypadku mędrcy  nie rozszerzają swojego zakazu, ponieważ nie wygląda to na transakcję  kupno-sprzedaż. (Przepisy dotyczące „ukrytych” płatności mają wiele dodatkowych niuansów związanych z podejściem Alter Rebbe do tego zagadnienia, ale nie będziemy się zagłębiać w ten temat. W zastosowaniu praktycznym warto skonsultować się z doświadczonym rabinem.) Zakaz kupna-sprzedaży obejmuje również zakaz prowadzenia w Szabaty ustnych rozliczeń biznesowych. Zakaz ścierania napisów. Zakaz wynika z faktu, że podczas budowy Miszkanu pewne belki były już odznaczone i czasami konieczne było usunięcie lub zmiana napisu. Prace prototypowe: usuwanie liter w celu ponownego napisania. Pokrewne: usuwanie znaków i/lub rysunków w celu narysowania czegoś ponownie. Zakaz mędrców: ścieranie bez zamiaru napisania czegoś ponownie. Czy można je jeść w Szabat ciasteczka z rysunkami bądź literami? Istnieje kilka opinii na ten temat. Niektóre z nich pozwalają na to bezwarunkowo, inne wprowadzają różnice między napisami jak: takie które są integralną częścią samych ciasteczek - takie ciasteczka można jeść bez obawy (zniszczenie liter nie jest zauważalne), a napisami wykonanymi z innego materiału - wtedy należy je jeść, uważając, by nie nadgryzać liter, niektórzy zaś zalecają pokrojenie ciastka między literami tak, by nie przecinać liter lub przed Szabatem. Według Alter Rebbe należy unikać jedzenia takich ciasteczek, nawet jeżeli napis jest integralną częścią samego ciasteczka.  Natomiast Alter Rebbe zezwala na podawanie ciasteczek z napisami dziecku przed bar / bat micwą. Kolejną kwestią związaną z zakazem ścierania napisanego, to rozrywanie liter, co często może się zdarzyć przy otwieraniu różnych żywnościowych opakowań: zaleca się rozrywanie pomiędzy literami. Rozpalanie ognia Aby wyprodukować farbę niezbędną przy budowie Miszkanu,  gotowano rośliny i temu podobne czynności, w tym celu konieczne było rozpalenie ognia. (Trzeba zauważyć, że ten rodzaj pracy różni się od innych prac szabatowych, o których Tora nie wspomina konkretnie, jednakże wymienionych w myśl zasady, że prace związane z budową Miszkanu w Szabaty są zabronione. Zakaz rozpalania ognia jest wyszczególniony  w Torze w dodatku tego, że czynność ta jest związana z budową Miszkanu). Główny rodzaj pracy:  jakiekolwiek rozpalanie ognia. Prace pochodne:  zwiększenie istniejącego ognia, poprzez dodawanie łatwopalnych materiałów;  rozżarzanie metali. Zakazy mędrców:  mędrcy zabronili zapalać na Szabat świece z knotem, na którym ogień nie utrzymuje się dobrze, w obawie, że ktoś pochyli taką świecę, aby poprawić dopływ oliwy do knota a tym samym zwiększy się płomień. Nawet jeśli świeca jest wysokiej jakości i nie ma obawy, że ktoś ją pochyli, nie wolno używać  świecy olejowej do czytania, aby  przypadkowo nie przechylić ją w celu lepszego oświetlenia, a tym samym zwiększenia płomienia.  Świece stałe (nie olejowe) mogą być używane nawet do czytania. Z zakazem rozpalania ognia związany jest zakaz prowadzenia samochodu, ponieważ naciśnięcie pedału gazu powoduje spalenie paliwa. Kolejnym zakazem związanym z tym wyżej wymienionym (według niektórych autorytetów) jest włączenie lamp żarowych.  Następnym zakazem wynikającym z zakazu rozpalania ognia jest zakaz kąpieli w gorącej wodzie w Szabat, nawet jeśli woda była podgrzewana przed Szabatem. Wynika to z obawy mędrców, że osoby przygotowujący kąpiel mogą podgrzewać wodę w Szabat, twierdząc, że podgrzali ją przed Szabatem. Niewielką część ciała można umyć w wodzie, która została podgrzana przed Szabatem. Korzystanie z mykwy w Szabat jest dopuszczalne, ponieważ wiąże się to ze spełnieniem micwy. Uwaga: kwestia, do której kategorii należy zakaz włączania energii elektrycznej (tzw „włączanie  światła”) w Szabat, budzi kontrowersje, dlatego wspomnieliśmy tylko o żarniku, który najprawdopodobniej jest związany z zakazem zapalania. Gaszenie ognia. Jak wspomniano wcześniej, podczas budowy Miszkanu gotowano rośliny do przygotowania farby, a następnie gaszono ogień, dlatego gaszenie jest również uważane za zabronione w Szabat. Główny rodzaj pracy:  gaszenie ognia. Prace pochodne:  usuwanie materiałów palnych, np. usuwanie oleju ze świec lub drewna opałowego z ognia i temu podobne. W Szabat zabrania się otwierania okna lub drzwi przed zapaloną świecą, ponieważ wiatr może zgasić świecę. Nawet jeśli akurat nie ma wiatru, nadal jest to zabronione, ponieważ wiatr może się pojawić po otwarciu drzwi.  Dozwolone jest zmoczenie skrawka ubrania z jednego brzegu, gdy drugi brzeg się pali, a ogień zgaśnie, gdy dotrze do mokrej strony. W przypadku pożaru, jeżeli istnieje ryzyko zagrożenia życia, dozwolone jest ugaszenie ognia. Cios młotem. Definicja zakazu „uderzenie młotkiem”:  przykazanie zakazujące czynność kończącą wykonanie jakiegokolwiek naczynia (do Miszkanu), po której dany przedmiot staje się zdatny do użytku. Jest oczywiste, że ta praca była integralną częścią budowy Miszkanu. Główny rodzaj pracy: uderzanie przedmiotu młotkiem w celu wyrównania jego nierówności i tym samym dokończenie jego wykonania, doprowadzając do stanu gotowego do użytku. Prace pochodne: każda czynność, która powoduje, że przedmiot staje się gotowym/przydatnym do użytkowania, na przykład - prostowanie okularów lub ostrzenie noża.  Lub, na przykład, gdy ubranie wymaga stałego noszenia paska - zabrania się wkładania paska do nowych ubrań, które nie były jeszcze noszone. Jest dopuszczalne wciąganie sznurówek do nowych butów pod warunkiem, że nie pozostaną one tam na stałe. Trzeba zastosować sznurówki, które napewno zostaną wymienione po Szabacie (t.j. sznurówki w nieodpowiednim kolorze lub nieodpowiednie pod względem jakości itp.). W przypadku ubrań nie nowych, które wymagają noszenia  podtrzymującego pasa a były już używane, lub stare buty, do których chcemy ponownie wciągnąć sznurówki, o ile dziurki pod sznurówki są wystarczająco szerokie po poprzednim użytkowaniu tak, że sznurówkę można z łatwością wciągnąć - w powyższych sytuacjach  ponowne zakładanie paska bądź wciągnięcie sznurówek jest dozwolone, gdyż nie uważa się taką czynność za dokończenie wytwarzania. Zakazy mędrców: oddzielanie przynoszenia lub dziesięciny, a także oddzielanie chały, ponieważ poprzez taką czynność stają się przydatne do spożycia.  Podobnie mędrcy zabronili zanurzania w mykwie nowych naczyń, gdyż przed zanurzeniem  naczynia te nie nadają się do używania (są nie koszerne, ale można je podarować nie-Żydowi, wtedy Żyd może z nich korzystać bez zanurzania; natomiast po Szabacie trzeba jednak takie naczynia zanurzyć w mykwie, ale już bez błogosławieństwa). Ze względu na zakaz naprawiania przedmiotów kuchennych w Szabat, zabrania się wycinania papieru do niektórych zastosowań. Cięcie za pomocą specjalnego narzędzia jest naruszeniem zakazu Tory, rozrywanie rękami - zakaz mędrców. Zakaz wybielania Do budowy Miszkanu potrzebna była wełna i len do wykonania szat kohenów, narzut, które służyły za dach Miszkanu, oraz zasłon oddzielających pomieszczenia.  Proces wytwarzania wełnianych nici obejmuje oczyszczanie wełny, które w Misznie nazywane jest „bieleniem”. Ta czynność jest głównym rodzajem pracy. Pochodne pracy: pranie odzieży. Pranie składa się z kilku zabronionych czynności: namaczanie lub nawet lekkie zmoczenie, pocieranie o siebie mokrych ubrań, wyżymanie mokrych ubrań. Zakaz mędrców: szorowanie wyrobów skórzanych.  Zgodnie z Torą zakaz prania dotyczy tylko tkanin, ale nie wyrobów skórzanych, dlatego dopuszcza się zwilżanie i czyszczenie wyrobu skórzanego (sofa, pasek, buty itp.). Jednakże mędrcy zabronili pocierania zwilżonych skórzanych wyrobów.  (Istnieje opinia, że wyroby z tworzyw sztucznych są podobne do skórzanych. Dlatego chociaż można umyć smoczek dziecka, to nie wolno wycierać go i innych podobnych przedmiotów z brudu). Dozwolone jest osuszenie ręcznikiem lub wycieranie mokrych rąk, gdyż nie jest to sposób na wyczyszczenie ręcznika, a wręcz przeciwnie, przez to brudzi się. Dozwolone jest strząsanie kurzu z ubrań i nie jest to uważane za pranie. Ale niektórzy przyjęli bardziej rygorystyczne podejście, unikając robienia tego z nowymi lub czarnymi ubraniami, gdy kurz przeszkadza użytkownikowi. Chcąc usunąć zabrudzenia z ubrań lub obrusu, nie wolno zamaczać. Należy zetrzeć za pomocą ścierki, ale bez wysiłku, aby nie wyżymać. Dozwolone jest usuwanie brudu, który przywarł  do odzieży. Wyżymanie: po namoczeniu w wodzie, ubranie jest wyżymane, aby można było go użyć, co jest częścią procesu prania. Dlatego wyżymanie w Szabat jest zabronione.  Zakaz mędrców: zabronione jest wyżymanie rzeczy nawet nie po to,  by później używać. (Jest to dodatek do zakazu wyżymania ze względu na wyciskany płyn, będący produktem zakazu omłotu). Dlatego podczas wycierania mokrego stołu lub podłogi należy uważać, aby nie wycisnąć płynu, to znaczy podczas wycierania szmatką lub serwetką nie należy używać siły. Po prostu należy przykryć mokre miejsce ścierką, a następnie ostrożnie usunąć, by nie wycisnąć z niej płynu.  Również w tym celu nie można używać ubrań, na które się bardzo uważa by się nie zabrudziły, gdyż wtedy istnieje spore ryzyko, że będzie się je wyżymać. I oczywiście w Szabat nie można używać zwykłej myjki, ale tylko takiej, przy której nie ma ryzyka naruszenia zakazu wyżymania. (do przygotowania tego materiału wykorzystano książkę „Kalihot vegalakhot” wydawnictwa „Reshet Ogaley Yosef-Yitzhak” oraz materiały ze strony www.shulchanharav.com). Zakaz polowania, łowienia, uboju. Na potrzeby budowy Miszkanu wyławiano specjalne mięczaki, z których wydobyto barwnik „Thelet”. Polowano też na tachaszej, z których skór były robione narzuty do Miszkanu. Główny rodzaj pracy: polowanie na zwierzęta i ptaki z tych gatunków, które są zwyczajowo łowione na świecie. Zakaz mędrców: wyławianie żywych stworzeń, które wcale nie są  potrzebne, jak muchy lub gady. Według Tory zabronione są tylko połowy doprowadzone do końca. To znaczy, gdy zwierzę jest zapędzane do domu lub w niewielki ogrodzony zagon, tak że nie jest wymagany dodatkowy wysiłek, aby je złapać. Ale mędrcy zabronili nawet takiego łowienia, gdy zwierzę wpędzane jest na obszerny ogrodzony teren, co utrudnia jego złapanie. Gady, które często atakują ludzi, takie jak węże itp. - wolno łowić w Szabat. Pluskwę, robaka itp., co gryzie ludzi, można złapać, aby usunąć go z ciała, aby nie gryzło. Niektórzy pozwalają  to zrobić, zanim ugryzie człowieka, jeśli jest już na ubraniu, w pobliżu ciała.  Zakaz uboju zwierząt. Aby zdobyć skóry na potrzeby Miszkanu, zabijano zwierzęta. Główny rodzaj pracy: ubój. Pochodne tej pracy: zabijanie w każdy inny sposób.  Podobnie zabrania się również uderzania człowieka, zwierzęcia lub ptaka (i niektórych gadów) tak, że na ciele/tułowiu tworzy się siniak, pod warunkiem, że ma to na celu zranienie. Zakaz mędrców: gdy zabijają niepotrzebnie, to znaczy bez potrzeby posiadania tuszy zwierzęcia lub jego skóry. W Szabat nie wolno nawet zranić siebie samego tak, by wystąpiła krew. Zwierzęta, które stanowią zagrożenie dla ludzi, mogą być zabijane. Przepisy dotyczące dziesięciny i cedaki. 1. Dziesięcinę się oddziela od dochodu netto. Dlatego najpierw odliczają wszystkie wydatki związane z działalnością, w tym podatki, składki na ubezpieczenie itp., A następnie oblicza się dziesięcinę z dochodu netto. 2. Kobieta pracująca może odliczyć od swoich zarobków wszystkie wydatki związane z pracą, takie jak opieka nad dziećmi, transport, odzież do pracy. 3. Niektórzy rabini piszą, że ci, którym trudno jest płacić dziesięcinę, mogą najpierw odliczyć wszystkie podstawowe potrzeby członków swojej rodziny, takie jak mieszkanie, jedzenie i odzież, i oddzielić jedną dziesiątą pozostałej kwoty. 4. Dziesięcina jest oddzielana nie tylko od uzyskanego dochodu, ale także od otrzymanego spadku itp. 5. Przykazanie cedaki obejmuje udzielanie pożyczek (bez odsetek) tym, którzy ich potrzebują. Co więcej, jest w tym również korzyść dodatkowa, gdyż ten, kto udziela pożyczki, nie tylko wspiera bliźniego, ale także pomaga mu stanąć na nogi i rozpocząć nowe życie, a pożyczkobiorca nie jest zażenowany  tym, że dostaje  jałmużnę. 6. Wielką rzeczą jest dawanie cedaki anonimowo, gdy adresat nie wie, od kogo ją otrzymał, a zatem nie jest zawstydzony, skrępowany a duma obdarowanego nie jest nadszarpnięta. 7. Jak poznaliśmy na lekcji, dobrze jest dawać cedakę z życzliwym wyrazem twarzy i zadowoleniem, a w żadnym wypadku nie należy swoim zachowaniem powodować przykrych uczuć proszącego. 8. Rebbe wielokrotnie wzywał, aby przekazywać cedakę dla fundacji publicznych (fundusze pomocowe itp.). Ma to zalety cedaki udzielanej anonimowo, a także staje się cedaką wykonywaną bardzo często. Ponadto nawet wtedy, gdy sami zapomnieliśmy dać cedakę, fundusz ją daje, a to jest traktowane jako nasza cedaka. 9. Zwyczajowo daje się cedakę każdego dnia tygodnia przed modlitwą poranną i przed popołudniową modlitwą Mincha. 10. Przyjęte jest dawać cedakę przed zapaleniem świec szabatowych i świątecznych. Świętowanie Szabatu W Księdze Proroka Jeszajahu jest napisane: „... a Szabat nazwiesz radością, Świętem Pana - Dniem Świętości, a będziesz go czcić, nie zajmując się sprawami swoimi, nie szukając pracy dla siebie i nie prowadząc rozmów o tym.” Z tego wersetu mędrcy wyprowadzili wiele praw dotyczących sposobu postępowania, którego powinniśmy przestrzegać w Szabat i jak należy Szabat  obchodzić.  Skupimy się na słowach: „.....a będziesz go czcić, nie zajmując się sprawami swoimi, nie szukając pracy dla siebie i nie prowadząc rozmów o tym.” - t.j. należy czcić Szabat tak, by nie zachowywać się tego dnia, jak w dzień powszedni. Co to oznacza w odniesieniu do praw Szabatu? Mędrcy zabronili biegania, skakania w Szabat oraz chodzenia dużymi krokami, gdy nie ma w tym konieczności. Można przejść dużym krokiem przez błoto, aby szybciej przejść lub przeskoczyć przez kałużę, zamiast ją obchodzić. Można też biec ze względu na wypełnienie jakiegoś przykazania, np. do synagogi itp.  Można też biegać dla przyjemności, na przykład w grach wymagających biegania. (Bieganie sportowe wprowadza dodatkowe zakazy, ale niektórzy uważają, że one mogą być dozwolone). Ze słów „…nie szukając pracy dla siebie” mędrcy uczą, że w Szabat nie wolno zajmować się codziennymi zajęciami, co oznacza wykonywanie czegoś, co samo w sobie jest dozwolone w Szabat, ale służy jako przygotowanie do następnych dni po Szabacie. Ten zakaz zawiera kilka niuansów.  Omówimy niektóre z nich.  Np. w Szabat nie wolno wychodzić w pole, aby zobaczyć, sprawdzić, co trzeba tam zrobić.Pomimo tego, że w tej chwili nie robimy nic, co jest zabronione, ale jest to planowanie - co trzeba zrobić następnego dnia. Lub prowadzenie rozmów z przyjacielem na temat wykonania jutro pewnych czynności, których wykonanie w Szabat jest zabronione - takie planowanie jest również zabronione, gdyż jest to troszczenie się w Szabat o swoje potrzeby, swoje sprawy. Ale jeżeli nie czyni się tego wprost, na przykład, jeżeli spytasz kogoś, czy będzie wolny wieczorem, a ten, kogo pytasz, z samego pytania faktycznie zrozumie, że trzeba będzie coś zrobić, jest to dozwolone. ( Wynika to ze słów na końcu wersetu : „...i nie prowadząc rozmów o tym.”  - t.j. zabronione są tylko słowa, mówiące wprost). W Księdze Jeszajahu (58:13) czytamy: „Jeśli powstrzymasz nogę swoją w Szabat, (powstrzymasz się) od wykonywania swoich czynności w Mój Święty Dzień, a Szabat nazwiesz rozkoszą, Świętym Dniem dla B-ga -będziesz czcił i będziesz go szanował, nie wykonując swoich powszednich (służbowych) obowiązków, nie szukając powszednich (biznesowych) prac i nie wspominając o nich ani słowem”. Jak dowiedzieliśmy się w zeszłym tygodniu, z tego wersetu mędrcy wywodzą wiele szczegółów o tym, jak powinniśmy zachowywać się w Szabat i jak go obchodzić. Tak więc kontynuując przegląd zasad, które wynikają ze słów „i szanuj go… nie szukając dla siebie spraw”, z których wynika że w Szabat nie wolno zajmować się sprawami (pracą) życia codziennego. Mianowicie: nie wolno wykonywać w Szabat pewne czynności, które same w sobie są dozwolone, ale są w pewnym sensie przygotowaniem do czynności zakazanej, która będzie wykonywana po Szabacie. „Nie szukaj pracy dla siebie” oznacza szukanie sposobu na zaspokojenie swoich potrzeb itp. Natomiast to zdanie mówi o tym, by  okazywać szacunek dla Szabatu, nie „szukając spraw  dla siebie”. Dlatego w Szabat nie wolno wychodzić na miasto w poszukiwaniu handlowego punktu (kupno-sprzedaż), który będzie użytkowany po Szabacie. Zabrania się również wychodzenia poza miasto w Szabat w granicach "thum Szabat" (granica szabatowa - ok. 1 km od miasta) w celu załatwienia spraw na „po Szabacie”, chociaż w zasadzie dozwolone jest spacerowanie w Szabat, aby zaraz po zakończeniu Szabatu kontynuować spacer ze względu na to, co jest zabronione czynić w Szabat... (Np. w Szabat można dojść do granicy „thum Szabat”, a zaraz po Szabacie iść dalej, by zatrudnić pracownika, albo pracować w polu lub na budowie, co jest zabronione w samą Szabat). Wszystkie te zakazy są ważne tylko wtedy, gdy wyraźna jest intencja, że jest to robione ze względu na zabronioną pracę. Ale można wyjść do ogrodu przed końcem Szabatu, aby zbierać owoce bezpośrednio po zakończeniu Szabatu: wyjście do ogrodu nie oznacza zamiaru zbierania owoców, ale można to zrobić po prostu ze względu na spacer i przyjemność. Jeżeli przyjrzeć się bliżej niuansom wersetu „od załatwiania swoich spraw ...”, można zauważyć, że werset mówi konkretnie o własnych czynach - zabrania się w Szabat zajmować się sprawami dozwolonymi ze względu na czyn zabroniony po Szabacie. Lecz można zająć się sprawami Nieba, takimi jak działania na potrzeby spełnienia przykazań - to jest dozwolone. Dlatego wolno udać się na skraj „thum Szabatu”, aby zaraz po zakończeniu Szabatu iść dalej, co w Szabat było zabronione, o ile było konieczne do wypełnienia jakiegoś przykazania. (W Szabat wolno dojść tylko do granicy dozwolonego terytorium thum, czynność zabroniona oczywiście nie może być wykonana - może być wykonana dopiero po Szabacie.) Z tego samego powodu w Szabat można zatroszczyć się o potrzeby społeczne. Dozwolona jest taka troska o potrzeby własne, jak uzgodnienie z nauczycielem, że po Szabacie będzie uczył dziecko Tory.  Dozwolone jest również uzgodnienie z nauczycielem, aby nauczył dziecko rzeczy, które pomogą mu w przyszłości zadbać o siebie - jest to utożsamiane z potrzebami przykazania.  Jednocześnie można uzgodnić z nauczycielem jedynie, że dziecko będzie jego uczniem, ale nie wolno omawiać, uzgadniać kwestii płatności oraz podawać kwoty za lekcje itp. Dozwolone jest informowanie ludzi w Szabat o zgubionej rzeczy, nawet jeśli tej rzeczy nie wolno używać w Szabat oraz nie wolno jej przenosić, ponieważ zwrot zguby jest przykazaniem. W Księdze Jeszajahu (58:13) jest powiedziane: „Jeśli powstrzymasz  nogę swoją w Szabat (będziesz się powstrzymywać) od załatwiania swoich spraw w Mój święty dzień, a Szabat nazwiesz rozkoszą, świętym dniem dla B-ga - szanowanym, wyróżnionym - wyróżnisz go nie zajmując się swoimi sprawami powszednimi, nie szukając spraw do załatwienia, wykonania i nie wspominając ani słowa (o tym) ”. Oto kolejne prawa Szabatu wynikające z tego wersetu. Tym razem skupimy się na słowach „i wyróżnij go ... nie wspominając ani słowa (o tym)”. Ten werset mówi nam, że powinniśmy okazywać szacunek dla Szabatu również w naszych rozmowach. Mędrcy uczą z tego, że rozmowy w Szabat powinny różnić się od rozmów w dni powszednie. Uczyliśmy już, że nie wolno omawiać z pracownikiem lub inną osobą wykonywania jakichś prac po Szabacie ze względu na zakaz „nie szukania pracy dla siebie”.  Wyrażając zgodę na wykonanie pracy, człowiek zajmuje się w Szabat sprawami, a mianowicie troszczy się w Szabat o to, aby praca została wykonana, a pracownik po Szabacie wykonał zadanie. Nie wolno też planować na głos, że na przykład: jutro wykonam jakąś pracę.  Rozmowy dnia powszedniego w Szabaty są zakazane.  Nie wolno też powiedzieć: po Szabacie kupię to lub owo, itp. Jednak że można zastanawiać, myśleć: jutro zrobię to i to lub pojadę tam i kupię to i to itp.  Zabronione są jedynie rozmowy, zaś nie myśli. Jednakże myśli o sprawach codziennych, o biznesie absorbują człowieka. Nie wolno myśleć w Szabat o sprawach, które denerwują, martwią. W Szabat można powiedzieć innej osobie, że po Szabacie przekaże pewną kwotę na cedakę.  Można też rozmawiać o kojarzeniu par i małżeństwie, bo to jest przykazanie.  Natomiast jeśli rozmowy w żaden sposób nie dotyczą  wypełnienia przykazania, zaś człowiek jedynie informuje: jutro wypełnię takie a takie przykazanie (i wiąże się to z działaniami zabronionymi w Szabat) - to jest to zabronione. W Szabat należy maksymalnie ograniczyć rozmowy o tym, co powoduje smutek, niepokój.  Również w Szabat należy maksymalnie ograniczyć ilość 'pustych' rozmów tak, aby rozmowy w Szabat nie wyglądały jak rozmowy w dni powszednie.