Żydowski ślub krok po kroku

Tradycyjny ślub żydowski jest niczym tkanina utkana z wielu wątków: biblijnych, historycznych, mistycznych, kulturowych i formalnoprawnych. Wątki te tworzone przez każde kolejne pokolenie, co powoduje ciągłość żydowskich tradycji od ponad 3,800 lat. Z uniwersalnego punktu widzenia, nasi mędrcy twierdzą, że każda ceremonia zaślubin to odnowienie Przymierza – małżeństwa zawartego pomiędzy B-giem a ludem Izraela na górze Synaj i równocześnie osobisty Jom Kippur dla małżonków – najważniejszy i najwznioślejszy dzień życia.
Małżeństwo to również skomplikowana transakcja prawna, w której strony, czyli pan i panna młoda wchodzą w stosunek zobowiązaniowy. Rytuały i zwyczaje występujące na ślubie żydowski mają źródła zarówno w uregulowaniach prawnych jak przesłankach duchowych – w ciele i duchu ślubu żydowskiego.

Celem niniejszego przeglądu jest przedstawienie krótkiego opisu każdej części tradycyjnego ślubu żydowskiego. Nieważne czy sam zamierzasz wstąpić w związek małżeński, czy po prostu będziesz uczestnikiem tego wiekopomnego wydarzenia – aby zrozumieć jego złożoność i wagę, warto przekartkować nasz przewodnik.
Głębszy wgląd w każdą z wymienionych dalej kwestii prezentuje nasz Podręcznik ślubny

Kabbalat Panim – Przyjęcie przed Chupą Kabbalat Panim

Ślub żydowski rozpoczyna się zgodnie z tradycją od „kabbalat panim” – przyjęcia na cześć państwa młodych. Mędrcy tłumaczą, że są oni tego dnia niczym para królewska. Dane są im do dyspozycji wielkie moce z Niebios; stają się władni zarządzać życiem własnym i ich otaczającym. Wszelkie uprzednio popełnione grzechy i niedopatrzenia zostają wybaczone, wolno im nakreślić przed sobą nową przyszłość i jeszcze błogosławić zebranym gościom i przyjaciołom. Z racji na tak wysoki ich stan, musimy uhonorować ich przyjęciem na powitanie.
Przyjęcia dla pana i panny młodej odbywają się równolegle w dwóch (zazwyczaj przylegających do siebie) osobnych pokojach. Zgodnie z tradycją bowiem, państwo młodzi nie mogą się oglądać w okresie tygodnia poprzedzającego ślub, co służy wzmocnieniu ich więzów, pragnienia zobaczenia się nawzajem i radości z zaślubin. Ich spotkanie jako narzeczeństwa odbędzie się na krótko podczas ceremonii badeken (zakładania welonu), która następuje po przyjęciach
Podczas przyjęcia panna młoda spoczywa na charakterystycznym, bogato zdobionym krześle przypominającym nieco tron. Kolejno z życzeniami Mazel Tov i wszelkiej pomyślności podchodzą do niej rodzina i przyjaciele. Na przyjęciu pana młodego odśpiewywane są pieśni, często przywoływane są również treści Tory. Przekąski, napoje i l’chaim to element wspólny dla obydwu przyjęć.
W wielu społecznościach okazja ta służy także podpisaniu dwóch dokumentów: tenai'm  (kontraktu “zaręczynowego”) oraz ketuby (kontraktu małżeńskiego). Pod koniec odczytu tena’im matki państwa młodych tłuką porcelanowy lub szklany talerz, czemu towarzyszą jowialne okrzyki Mazal Tov!
Więcej szczegółów na te tematy można znaleźć w tekście o Kabbalat Panim w naszym Ślubnym Podręczniku.

Badeken – Zakładanie Welonu

Po przyjęciach kabbalat panim następuje badeken, ceremonia zakładania welonu. Procesja pod egidą pana młodego wkracza na przyjęcie panny młodej, gdzie przykrywa on twarz swojej wybranki welonem.
Zwyczaj zakrywania twarzy panny młodej welonem wziął się od zachowania Rebeki, która zasłoniła swoją twarz na spotkanie ze swoim wybrankiem, Izaakiem.
Welon służy podkreśleniu, iż pana młodego nie interesuje wyłącznie piękno zewnętrzne jego wybranki, które z czasem przemija, ale przymioty jej wnętrza, których nie straci nigdy. Ponadto, wskazuje on na skromność, która jest cnotą wszystkich kobiet żydowskich. Twarz panny młodej pozostaje w ukryciu przez całą ceremonię chupy, co pozwala jej zachować odrobinę prywatności w tym uświęconym czasie.
Po założeniu przez pana młodego welonu na pannę młodą, podchodzą do niej rodzice młodej pary, aby jej błogosławić. Teraz korowód prowadzony przez pana młodego opuszcza pokój, a młoda para kontynuuje przygotowania do chupy. Wszyscy idą na miejsce, gdzie na nowożeńców czeka ślubny baldachim, czyli chupa.

Więcej szczegółów na te tematy można znaleźć w tekście o Badeken – Zakładaniu Welonu  w naszym Ślubnym Podręczniku.

Chupa – Baldachim Ślubny

Chupa to zazwyczaj bogato zdobiony baldachim spoczywający na czterech tyczkach. Baldachim nie jest niczym osłonięty z boków, co jest metaforą zobowiązania młodej pary do stworzenia domostwa, które będzie zawsze otwarte dla innych, jak namiot Abrahama i Sary.
Na wielu ślubach chupa odbywa się pod gołym niebem. Nawiązuje to do obietnicy B-ga, iż dzieci Abrahama będą mnożyć się niczym gwiazdy na niebie. Ponadto chodzi również o zobowiązanie młodej pary do stworzenia domu pełnego ideałów niebiańskich.
Zazwyczaj ceremonii chupy towarzyszy atmosfera podniosłości i powagi. Państwo młodzi roniący łzy nie są niczym niezwykłym. Jest to jedynie wyraz świadomości podniosłości i potęgi trwającej właśnie chwili.
W niektórych społecznościach na ceremonię chupy pan młody przyodziewa biały długi kaftan zwany kittel. Takie samo odzienie powinno być noszone w Jom Kippur, nieskazitelna biel bowiem symbolizuje absolutne oczyszczenie w obliczu P-na.
Faktycznie jest tak, że Szechinah, B-ska Istota zaszczyca swoją obecnością każdą ceremonię chupy. Ponadto, obecni są również zmarli przodkowie młodej pary, którzy zstępują z niebios, aby cieszyć się zaślubinami swoich dzieci. Po zebranych oczekuje się więc okazania należytego szacunku dla tej chwili.

Więcej szczegółów na te tematy można znaleźć w tekście o Chupie – Baldachimie Ślubnym zawartym w naszym Podręczniku Ślubnym.

Członkom rodziny królewskiej zawsze towarzyszy świta. Zatem w dniu, w którym są jak król i królowa, nowożeńcom towarzyszy eskorta w postaci małżeństwa, które pełni rolę “straży przybocznej”. Zazwyczaj zaszczytu tego dostępują rodzice młodej pary. Czasami do tej świty zaliczani są również dziadkowie.
Eskorta prowadzi nowożeńców do chupy pod ręce. Wszyscy trzymają świece, co symbolizuje życzenie wszystkich, aby życie młodej pary było wypełnione światłem i radością.
Najpierw pod chupę trafia pan młody, który oczekuje tam na swoją wybrankę. Wówczas zazwyczaj orkiestra wygrywa powolną, poruszającą melodię. W społecznościach aszkenazyjskich, panna młoda zanim wejdzie pod chupę kilkukrotnie okrąża panna młodego. Kręgi te pozwalają pannie młodej stworzyć niewidzialną barierę wokół męża, w którą następnie wkracza – w ten sposób wyklucza obecność w niej osób trzecich.
Kiedy wreszcie młoda para stoi razem pod chupą, kantor wita ich w imieniu wszystkich zgromadzonych odśpiewaniem hymnów powitalnych w języku hebrajskim, w tym prośbą do B-ga o błogosławienie nowożeńcom.
Po zakończeniu wszystkich powyższych czynności wstępnych, rozpocząć się może właściwa ceremonia zaślubin.
Więcej na ten temat można przeczytać w tekście o Korowodzie zawartym w naszym Podręczniku Ślubnym.  
Zgodnie z prawem Tory, małżeństwo jest procesem dwuetapowym. Pierwszy etap zwie się kidduszin, co można wolno przetłumaczyć jako “zaręczyny” oraz nisu’in, czyli finalizacji zaślubin. Zarówno kidduszin jak nisu’in wykonywane są pod chupą: kidduszin wieńczy nałożenie na palec panny młodej obrączki przez pana młodego, natomiast nisu’in kończy się wraz z chupą i jest rozumiany jako akt połączenia młodej pary pod jednym dachem jako męża i żony.
Kidduszin oznacza “uświęcenie” – co podkreśla wyjątkowość małżeństwa żydowskiego, w którym B-g we własnej Osobie zamieszkuje w powstałym domostwie, dzięki czemu związek dwojga ludzi wzbija się na wyższy poziom świętości.
Micwa małżeństwa przeprowadzana jest nad kielichem wina. „Wino raduje ludzkie serca”, a nie ma micwy większej i bardziej radosnej niż okoliczność zaślubin. Rabin odmawia nabożeństwo dla wina i zaręczyn, trzymając w ręku czarę wina i dziękując B-gu za nadanie nam micwy zaręczyn. Następnie młodzi upijają zawartość kielicha.
Wówczas pan młody zakłada na palec panny młodej obrączką. Czyniąc to, mówi: „Tą obrączką zostajesz mi poświęcona zgodnie z prawem Mojżeszowym i Izraela”. Aby zaręczyny miały moc, widzieć je muszą koszerni świadkowie.
Więcej na ten temat można znaleźć w tekście o zaręczynach zawartym w naszym Podręczniku Ślubnym.
Ketuba – Kontrakt Małżeński
Po założneniu na palec panny młodej obrączki przez pana młodego, odczytywana jest na głos ketuba. Pokazuje ona, że małżeństwo to więcej niż związek ciał i dusz – to również zobowiązanie o charakterze moralnym i prawnym. Ketuba wymienia główne obowiązki męża wobec żony, w tym zapewnianie jej pożywienia, ubioru i uczucia.
Ketuba nawiązuje do zaślubin B-ga z Izraelem, które miały miejsce wówczas, gdy Mojżesz otrzymał Torę, “Księgą Przymierza” i odczytał ją na głos Żydom, co poprzedzało „ceremonię chupy na górze Synaj”. W Torze, B-g – pan młody zobowiązuje się zaspokajać wszelkie potrzeby ciała i ducha swojej wybranki. W tym niezwykłym kontrakcie małżeńskim leży tajemnica przetrwania naszego narodu w obliczu zniknięciu tak wielu innych potęg i mocarstw.
Odczytanie ketuby stanowi moment dzielący dwie fazy małżeństwa - kidduszin i nisu’in.
Po jej odczytaniu, ketuba przekazywana jest w ręce pana młodego, który z kolei daje ją swojej wybrance.
Więcej na ten temat można znaleźć w tekście o Ketubie – Kontrakcie Małżeńskim zawartym w naszym Podręczniku Ślubnym.
Teraz następuje ostatni etap ceremonii, nisu’in, który zachodzi pod chupą w obliczu odmówienia Szewa Brachot – “Siedmiu Błogosławieństw”.
W dobrym tonie jest odmówieniem błogosławieństw uhonorować przyjaciół i członków najbliższej rodziny. Osobom tym wolno stanąć pod chupą, gdzie otrzymują kielich z winem, który trzymają w dłoni podczas odmawiania błogosławieństwa.
Pierwsze błogosławieństwo dotyczy wina, a pozostałych sześć małżeństwa, w tym jednego poświęconego właśnie nowożeńcom. Młoda para ponownie spełnia kielich wina.
W tym właśnie momencie dusze pana i panny młodej łączą się ponownie w jedność, bowiem wcześniej zostały rozdzielone. Wśród Siedmiu Błogosławieństw jedno życzy młodej parze, aby odkryli w sobie nawzajem takie spełnienie, jakiego zaznali w swoim bycie nieskalanym w Ogrodzie Eden.
Następnie kielich owija się w chustę lub serwetę i umieszcza pod stopą pana młodego, który nań następuje i kruszy. Akt ten przypomina nam, że nawet w chwili największego uniesienia nie wolno nam zapomnieć o zniszczeniu Jeruzalem i pragnieniu powrotu do Ziemi Obiecanej. Tłuczeniu szkła towarzyszą radosne okrzyki gości: „Mazal Tov!”
Dźwięki te odbijają się echem w całym życiu małżonków. Kiedy mąż lub żona coś stłucze, należy również zakrzyknąć „Mazal Tov!” i powiedzieć: „Dzięki Ci P-nie za to, że w moim życiu mam prawdziwego człowieka, a nie anioła; istotę śmiertelną, którą cechują zmienność nastroju, brak konsekwencji i wady.”
Więcej na ten temat można znaleźć w tekście o Finalizacji zaślubin zawartym w naszym  Ślubnym Podręczniku.  
Zaraz po chupie, młoda para oddala się do miejsca jichud (odosobnienia), gdzie mogą przez kilka chwil nacieszyć się sobą w ciszy I prywatności.
Po całej tej pompie i ceremoniałach nadchodzi czas, aby młoda para spędziła kilka chwil sam na sam; co bądź co bądź stanowi cel całego tego zgiełku! Nawet wśród tłumów ludzi im życzliwych, obdarzających ich miłością i atencją, muszą kilka chwil przeznaczyć tylko dla siebie nawzajem. Stanowi to bardzo cenną lekcję dla świeżo upieczonych małżonków – w związku nie wolno dopuścić, aby zgiełk i pęd życia codziennego nie pozwolił znaleźć czasu przeznaczonego tylko dla najbliższej sercu osoby.
W samym pokoju młoda para przeważnie łamie post, który dotychczas utrzymywała. Zgodnie ze zwyczajem, wtedy również młodzi wymieniają się podarunkami.
W miejscu jichud panna młoda powinna pobłogosławić swojego wybranka następującymi słowy: „Obyś zasłużył na długowieczność i połączył się ze mną w miłości od teraz po wsze czasy. Obym zasłużyła na wieczne życie u twego boku.”
Na ślubie sefardyjskim nowożeńcy moment wejścia do miejsca jichud odkładają do końca przyjęcia weselnego.
Więcej na ten temat można znaleźć w tekście o Miejscu Jichud w naszym Ślubnym Podręczniku.
Wzięcie udziału w uczcie weselnej i wypełnienie serc młodej pary radością tego szczególnego dnia to wielka micwa. Talmud powiada, że najwięksi z mędrców nawet odkładali na bok swoje studia, aby swoją obecnością, tańcem i pieśnią dać młodym radość.
Gdy młoda para wychodzi z miejsca jichud by dołączyć do zgromadzonych gości, salę wypełnia muzyka, śpiew i tańce. Mężczyźni i pan młody tańczą w kole razem, w drugim tańczy panna młoda i inne kobiety. Pomiędzy nimi umieszczony zostaje michicah (parawan). Śpiew i tańce, a zazwyczaj także występy akrobatyczne i sztuczki pokazywane w obliczu młodej pary ciągną się przez cały czas.
Znakiem firmowym tradycyjnego ożenku żydowskiego jest to, że każdy jest zapraszany do tańca i radowania się. Każdy bowiem Żyd stanowi część wielkiego ciała żydowskiego, które zawiera w sobie dusze pokoleń wszystkich Żydów. Ślub żydowski wytwarza połączenie pomiędzy pokoleniami, które odeszły i tymi, które dopiero nadejdą; dlatego też akt ten poczytywany jest jako coś więcej niż tylko ważny moment w życiu zgromadzonych. Ślub żydowski zapisuje się w kartach historii narodu.
Po pierwszym tańcu, nowożeńcy zajmują swoje miejsce przy stole głównym, obok swoich rodziców, dziadków i rabina oraz innych ważnych gości obecnych na ceremonii. Wówczas pan młody zazwyczaj odmawia hamocie nad wielką chałą, która następnie zostaje podzielona i rozdana zebranym.
Więcej na ten temat można znaleźć w tekście o Przyjęciu w naszym Ślubnym Podręczniku.  
Modlitwa dziękczynna po posiłkach
Weselny posiłek wieńczy Modlitwa dziękczynna po posiłkach i odmówienie Szewa Brachot, tych samych, które wcześniej były odczytywane pod chupą.
Owych siedem błogosławieństw, które ściągają na młodą parę błogosławieństwo P-na na okres trwania małżeństwa odmawianych jest nad kielichem wina. Pomiędzy winem a małżeństwem istnieje głębokie połączenie o charakterze mistycznym.
Wino raduje serca. Ale w celu wytworzenia tego trunku, musi zostać zniszczona struktura winogrona. Tak samo życie w małżeństwie pełne jest chwil wyniszczających – sęk w tym, aby wspólnie przejść nad tymi przeszkodami, co pozwala związkowi osiągać nowe poziomy miłości i szczęścia.
Jeszcze przed Modlitwą dziękczynną, dwa kielichy zostają wypełnione winem – jeden przeznaczony jest dla osoby prowadzącej modlitwę, drugi posłuży do odmówienia Szewa Brachot. Po odmówieniu modlitwy dziękczynnej, sześciu gości ma zaszczyt odmówić pierwszych sześć błogosławieństw Szewa Brachot. Każdy z uhonorowanych tym zaczytem odmawia nabożeństwo siedząc i trzymając w ręku wspomniany kielich z winem.
Kiedy sześć błogosławieństw zostanie odmówionych, osoba, która prowadzi Modlitwę dziękczynną po posiłkach odmawia na głos błogosławieństwo hagafen (dla wina) i upija z pucharu nieco wina. Następnie zawartość obu czar jest mieszana ze sobą i w ten sposób wypełnione naczynia spełniają pan i panna młoda.
W ten sposób cudowna ceremonia zaślubin dobiega końca i położony zostaje kamień węgielny pod budowę wiecznej struktury, jaką jest dom żydowski.
Więcej na ten temat można znaleźć w tekście o Modlitwie dziękczynnej po posiłkach zawartej w naszym Ślubnym Podręczniku.