Judaizm i życie, Micwy, Parsze Tory, SPISANE DAWNIEJ I DZIŚ, Żydowskie pojęcia

Miszpatim – po Synaju – prawa żydowskie-prawa ludzkie

Mówi się, że najbardziej zagadkową rzeczą w Parszy Tory Miszpatim jest sama parsza .

Jest to pierwsza parsza po objawieniu na Synaju i można się było spodziewać, że po tym objawieniu Tora zajmie się wzniosłymi, duchowymi sprawami. Zamiast tego Tora natychmiast zajmuje się kwestiami prawnymi, w tym prawami sług i służących, przypadkami uderzenia jednego człowieka w drugiego i karą śmierci.

Z pewnością rozdział Tory Miszpatim ma ogromną wartość halachiczną. Parsza zawiera znaczną część głównych źródeł halachicznych dla obszernych fragmentów Seder Nezikin, gdzie są omawiane zasady prawa cywilnego (z których w większości korzystamy do dziś).

Sędzia - w języku hebrajskiem - szofet lub dajan (od słowa „din” - „sąd”), członek Bejt Din (Sądu), który działał zgodnie z prawem Tory. Dlatego sędzia Beit Din musiał być mędrcem doskonale znającym prawo żydowskie. Najważniejszym wymogiem dla sędziego jest uczciwość i bezstronność. Sąd był jedną z fundamentalnych struktur organizujących życia społecznego - przywódca ludu był jednocześnie zwierzchnikiem sądu, a po zburzeniu państwowości i wygnaniu z Ziemi Świętej stał się podstawą istnienia wszystkich społeczności żydowskich.

Historia żydowskiego wymiaru sprawiedliwości

Sąd Najwyższy - Wielki Sanhedryn, na czele którego stał przywódca ludu - powstał w czasach przejścia Żydów przez pustynię, kiedy Wszechmocny nakazał Mojżeszowi: „Zbierz mi siedemdziesięciu mężczyzn spośród starszych („ zkenim ”) Izraela… I poniosą z tobą brzemię ludu, a ty sam nie poniesiesz ”(Bamidbar, 11:16-17 ). W tym samym okresie powstał system lokalnych sądów: za radą swojego teścia Jitro, człowieka sprawiedliwego, hery (prozelity), Mojżesz wyznaczył do pomocy sobie sędziów - przewodniczących społeczności ponad 10, 50, 100 i 1000 osób. W razie potrzeby ci sędziowie jednoczyli się. Ich liczba musiała być nieparzysta, a ich minimalna liczba to trzy (jak jest powiedziane w Pirke Awot: „Nie bądź jedynym sędzią, bo nie ma tylko jednego sędziego, ale Jeden [B-g]” - Awot, 4: 8).

Wraz z wejściem do Ziemi Izraela utworzono stałe sądy trzyosobowe (dla małych osad; w razie potrzeby dodawano 2, 4 lub 6 sędziów) i 23-osobowe („Małe Sanhedryny”) - dla większych miast. Oprócz sędziów („szoftim”), którzy podejmowali decyzje w konkretnych sprawach, powołano komorników -„szotrim”, ktуrych zadaniem było wykonanie orzeczenia sądu, a także sprawdzenie przestrzegania przepisów Tory. w danym mieście ( rozdział „Szoftim” z Księgi „Dwarim”; Rambam. Prawa Sanhedrynu, rozdz .1).

Wielki Sanhedryn składał się z 71 członków; wyjątkiem było Wielkie Zgromadzenie „Kneset haGdola” — kolegium 121 mędrców Tory, utworzone i kierowane przez Ezrę na początku okresu Drugiej Świątyni. W tym okresie Sądem Najwyższym rządziły „pary mędrców” - przewodniczący („nasi ”) oraz sędzia najwyższy („aw beit din”).

Wszystkie kwestie zarówno w sądzie lokalnym, jak i w Sądzie Najwyższym były rozstrzygane w drodze głosowania; ostateczna decyzja była podejmowana przez większość i uwzględniana w tej kwestii w oparciu o prawa Tory. Po zaprzestaniu działalności Sanhedrynu (w IV w.), działały tutejsze sądy rabinackie. Nadal działają w każdym miejscu zamieszkania Żydów. Prowadzą ich przywódcy społeczności oraz inni wybitni mędrcy, rabini. Odpowiadają one za kwestie dotyczące konwersji, małżeństwa, rozwodu, a także spory majątkowe - o ile obie strony wyrażą na to zgodę. Ponadto zwyczajem jest zwracanie się do rabinów (dajanów) w celu wyjaśnienia żydowskich praw ( halahi ) dotyczących wszystkich dziedzin życia, tradycji etc.