Na podstawie nauk Lubawiczer Rebbe (Dzięki uprzejmości MeaningfulLife.com) I poszedł Mojżesz, i wypowiedział całemu Izraelowi te słowa. I rzekł do nich: „Sto dwadzieścia lat mam dzisiaj. . .” (Dwarim/Pwt Prawa 31:1–2) „Dzisiaj wypełniły się moje dni i lata; w tym […]
Czym jest modlitwa żydowska? Może się to zdarzyć o każdej porze dnia. Z opuszczoną głową, szepczemy krótką modlitwę do B-ga. W chwilach cierpienia i bólu, a nawet gdy przychodzą chwilowe kłopoty, zwracamy się do naszego Stwórcy i prosimy Go o […]
Według Talmudu miesiąc Kislew oznacza początek sezonu zimowego w Ziemi Świętej i jest trzecim miesiącem „pory deszczowej”. Kislew I nie było jeszcze żadnej rośliny polnej na ziemi ani żadna trawa polna jeszcze nie wzeszła; nie spuścił B-g deszczu na ziemię […]
Szilo(h) to starożytne miasto położone 40 kilometrów na północ od Jerozolimy. Przez pokolenia było to duchowe centrum Izraela. Pierwsza Święta Świątynia została zbudowana w Jerozolimie przez króla Salomona, około trzech tysięcy lat temu. Do tego czasu „dom” B-ga – Miszkan […]
Rabin Chaim Joseph David Azulai Chida (około 5484-5567/1724-1807) Jedną z wybitnych postaci w galerii wybitnych postaci XVIII wieku był Rabin Chaim Joseph David Azulai – autor, podróżnik i ojciec współczesnej bibliografii hebrajskiej. Znany jako Chidah, był bardzo szanowany za swoją […]
Odejście z tego świata Rabina Abrahama Azulai (1643r.) Rabin Abraham był znanym kabalistą mieszkającym w Hebronie, Jerozolimie i Gazie. Jest autorem Chesed L’Awraham i był pradziadkiem Rabina Chaima Josefa Davida Azulai (Chida). Podpis R. Abrahama miał wygląd statku, na pamiątkę […]
Tszuwa (też „Teszuwa”). Świat myśli – mówi mistrz chasydzki Rabin Schneur Zalman z Liadi w jednym ze swoich dyskursów – że tszuwa jest dla grzeszników. Ale tak naprawdę, także doskonały prawy człowiek powinien dokonać teszuwy – to znaczy powrócić do […]
Zbiór midraszów do wszystkich ksiąg Tanachu, zebranych z Talmudu i wcześniejszych źródeł. Zawiera cytaty z zaginionych ksiąg oraz różne wersje niektórych midraszów od przyjętych. Czas kompilacji i kompilator są nieznane.
Raw Jehuda Lew (Maharal). 1525-1609 Talmudysta i filozof, znany także jako Maharal z Pragi. Wybitny przywódca słynnej gminy żydowskiej w Pradze. Autor kilkunastu wybitnych dzieł filozoficznych, przede wszystkim Tiferet Izrael i Netzach Izrael. a także komentarze do Talmudu i Gur […]
Elul 24 to jartzait szanowanego znawcy Tory, pietysty i przywódcy żydowskiego rabina Jisraela Meira Kagana (1838-1933) z Radin (Polska), autora Chafetz Chaim (pracy o złu plotek i oszczerstw oraz o wskazówkach prawidłowego wypowiadania się) ) i Miszna Berura (kodyfikacja prawa […]
Śmierć R. Jom Towa Lipmana Hellera, „Tosfot Jom Tow” (1654) Rabin Jom Tow był wybitnym znawcą Tory, który pełnił funkcję rabina w wielu gminach w Austrii i Polsce. Najbardziej znany jest ze swojego komentarza do Miszny, zwanego Tosfot Jom Tow, […]
Miasta schronienia – o starożytnych miastach Izraela, miastach zabójców-uchodźców oraz kohenów i lewitów. 📍Czym jest miasto schronienia? Wiekuisty nakazał Mojżeszowi wyznaczyć miasta schronienia, gdy tylko naród żydowski wkroczyli do Ziemi Izraela: „Wyznacz miasta jako miasta schronienia, do których może uciec […]
Rabin Dawid ben Josef Abudraham – XIV w. Mieszkał w Sewilli (Hiszpania). Znany głównie z pracy „Wyjaśnianie modlitw i błogosławieństw”. Dzieło to, ukończone w 1340 r., poświęcone wyjaśnieniu porządku modlitw na dni powszednie, szabat i święta, zawiera obszerny zbiór zwyczajów […]
Jest to modlitewnik zawierający modlitwy na święta. Istnieją specjalne machzory na Rosz ha-Szana, Jom Kippur jak również inne święta.
Szulchan Aruch 1565 Szulchan aruch – wyraz w tłumaczeniu brzmi jako „nakryty stół” to obszerny zbiór wszystkich praktycznych praw żydowskich, napisany przez Rabina Josefa Karo, uchodźcę z Hiszpanii, który mieszkał w Tzfad, Ziemi Izraela. Dzieło zostało opublikowany w 1565 roku. […]
Wyjątkowy list, w którym poprzedni Lubawiczer Rebe wyjaśnia swojej córce Chaja-Muszce o istocie Dziewiątego Aw’a. (Warto przeczytać i przekazać dalej) 📑 „ Z Bożą pomocą, rok 5679, niech zmieni się w czas radosny. Moja córko, Tisza B’Aw. Dziewiąty Awa – […]
Na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie stały kolejno dwie Świątynie. Pierwsza Świątynia została zbudowana przez króla Salomona w oparciu o szczegółowe plany, które B-g przekazał jego ojcu, Królowi Dawidowi, za pośrednictwem Proroka Natana. Król Dawid chciał go zbudować sam, ale powiedziano […]
Żydzi z Ołyki (Ukraina) uratowani przed kozacką zgrają (1649) Podczas masakry na Chmielnickim (patrz wpis dla 4 Siwan) watacha kozaków zebrała się wokół ufortyfikowanego miasta Olyka. Wśród Żydów, którzy znaleźli schronienie w środku, był Rabin Dawid Halewi (tzw. Taz), któremu […]
„Szpiegowska misja” – śladami Parszy Tory „Szlach” Minął ponad rok, odkąd Izraelici opuścili Egipt. Otrzymali Torę na Synaju, oddawali cześć złotemu cielcowi, otrzymali przebaczenie i zbudowali Miszkan, w którym miała przebywać obecność B-ga. Szpiedzy-zwiadowcy byli „śmietanką” izraelskiego społeczeństwa. Byli gotowi […]
1. Shalom (sza-LOM) / שלום Być może najbardziej znanym dziś hebrajskim słowem jest „szalom”, co oznacza „pokój”.słowo używane na powitanie i pożegnanie: „cześć”, „żegnaj”, „żegnam” itp. 2. Toda’a (to-DA’A) / תודה (litera „hej” na końcu praktyczniejesz niesłyszalna) Hebrajskie słowo oznaczające […]
Jedna z popularnych teorii głosi, że hebrajski zapisywany jest od prawej do lewej, ponieważ w starożytności rytownik podczas wykuwania słów na kamiennej tabliczce trzymał młotek w silniejszej ręce (zwykle prawej), a dłuto w lewej , co znacznie ułatwia pisanie od […]
W 1492 za namową inkwizycji, para królewska wydała dekret o zakazie praktyk religijnych i wygnaniu z Hiszpanii wyznawców judaizmu. Dopiero w 1967 roku, dnia 18 Siwan dekret, zakazujący praktyki religijne Żydom, który również dotyczył innych mniejszości narodowych Hiszpanii, został oficjalnie […]
Każda piosenka zawiera wiele historii. Zanim stała się światowym żydowskim przebojem, często też hymnem weselnym, europejską pieśnią piłkarską i par excellence żydowskim stereotypem muzycznym, hebrajska piosenka „Hawa Nagila” była ludową melodią chasydzką. Wiele żywotów tej piosenki zaowocowało wielokrotnie nagradzanym dokumentem, […]
Ezechiel opisuje upadek Asyrii (423 pne) W odpowiedzi dla faraona, króla Egiptu, Ezechiel opisuje upadek Asyrii z rąk Nabuchodonozora, króla Babilonu, jakieś dwadzieścia lat wcześniej. Posługując się wysoce opisowymi określeniami, Ezechiel przyrównał Asyrię do wyniosłego, potężnego drzewa cedrowego, które zostało […]
Mojżesz 'osładza’ gorzką wodę Pozostawiając daleko za sobą brzegi Morza Sitowego, lud Izraela wkroczył na pełna znoju pustynię Szur. Szli przez bezdroża, pustkowia. Nigdzie nie było źródeł wody ani studni. Ludzie byli wycieczeni z pragnienia. W końcu w oddali zobaczyli […]
Szpital na górze Scopus (1939) Szpital Uniwersytecki i Centrum Medyczne Hadassah zostało otwarte na Górze Scopus w Jerozolimie. Szpital, zaprojektowany przez znanego architekta Bauhausu, Ericha Mendelssohna, został oddany do użytku jako nowoczesna, akademicka placówka medyczna na 300 łóżek. (ilustracja: Hadassah […]
Odejście z tego świata Rabina Naftalego z Ropszyc (1827) Rabi Naftali z Ropszyc, wybitny uczeń R. Jakowa Jicchaka Horowica, „Widzącego z Lublina”, był jednym z czołowych Rebe (Nauczycieli) w Galicji na początku XIX wieku. Zmarł 11 Iyar 5587 (1827). Na […]
Bitwa pod Deganyą (1948) Armia izraelska pokonała nacierającą armię syryjską po ostrzale przy wejściu do Deganyi, który rozpoczął się o wschodzie słońca i trwał dziewięć godzin. Uważa się, że jest to pierwsze zwycięstwo Izraela po rozpoczęciu wojny o niepodległość.
Septuaginta (pochodząca od łacińskiego słowa oznaczającego „siedemdziesiąt”) odnosi się do (Koine) greckiego tłumaczenia Tory, które stało się podstawą większości nieżydowskich jej tłumaczeń. Po hebrajsku nosi tytuł Targum Hasziwim, „Przekład Siedemdziesięciu”. Zostało tak nazwane, ponieważ pierwsze greckie tłumaczenie Tory zostało dokonane […]
Ocalenie Majmonidesa (1165) Czwarty Iyar był obchodzony przez Majmonidesa (rabin Moses ben Maimon, 1135-1204) jako osobisty dzień postu i modlitwy. Majmonides opowiada, że kiedy on i jego rodzina uciekali przed islamskimi prześladowaniami z Fezu w Maroku do Ziemi Świętej, ich […]
Pesach – Wielkie Święto obchodzone przez naród żydowski na cześć i ku pamięci wyjścia Żydów z niewoli egipskiej oraz wielkie cuda, które się zdarzyły wtedy za sprawą B-ską. Uważane za jedno z najważniejszych świąt w judaizmie. Nazwa „Pesach”/ „פסח” pochodzi […]
Miesiąc Nisan – co warto wiedzieć : 📍 Nisan – miesiąc wiosny: Nisan jest jednym z kilku miesięcy wymienionych w Torze z nazwy. B-g nazywa go Chodesz HaAwiw (Szmot, 13:4), t.j – miesiąc wiosny. Twierdzenie, że Nisan jest miesiącem wiosennym, […]
Sara Szenirer (Sarah Schenirer) – żydowska działaczka w dziedzinie oświaty oraz na rzecz społeczności żydowskiej w Polsce. Mieszkała i działała w Krakowie była pionierką żydowskiego szkolnictwa dla dziewcząt w Polsce. W 1917 r. założyła w Krakowie pierwszą ortodoksyjną szkołę żydowską dla dziewcząt, […]
Dzień urodzin „Chafec Chaim’a” * (1838) Dzień urodzin wielkiego znawcy Tory, pietysty i przywódcy żydowskiego Rabina Izraela Meira Kagana (1838-1933) z Radin (Polska), autora Chafec Chaim (dzieła o laszo ha’ra), czyli o złych konsekwencjach plotek, oszczerstw, pomawiania innych oraz wskazówkach […]
Żelechów – w jidysz Żelechow (lub Żelichow) uzyskał prawa miejskie w 1447 roku. W tym też czasie pojawiają się pierwsze wzmianki o mieszkających tam Żydach. W XVII wieku gmina żydowska szybko się powiększyła dzięki licznym uciekinierom z terenów objętych powstaniem Chmielnickiego. […]
Pierwszego dnia miesiącaSzwat w roku 2488 od stworzenia Mojżesz zwołał naród żydowski i rozpoczął 37-dniowy „przegląd Tory” zawarty w Księdze Dwarim (Powtórzonego Prawa), który zakończył w dniu swego odejścia 7 Adar tegoż roku. rok. (ilustracja: Chabad.org)
Autorem tej pięknej, litej z brązu Menory na lotnisku Ben Gurion w Izraelu jest Salvadore Dali!…. Wielki Artysta napisał w swoim dzienniku: „Tobie, Naród Izraela, tobie Naród Wybrany, wam synowie Abrahama, Jicchaka i Jaakowa poświęciłem tę Menorę… Módlcie się ku […]
Zakończenie kompletacji wyposażenia Miszkanu (1312 p.n.e.) Naczynia, gobeliny, fragmenty ścian i inne elementy Miszkanu (przenośnego sanktuarium lub „Przybytku” zbudowanego pod kierunkiem Mojżesza, gdzie Szechina – B-ska Obecność przebywała podczas wędrówek Izraelitów przez pustynię) – całe wyposażenie zostało skompletowane 25 dnia […]
Cud chanukowy zdarzył się w roku 139 p.n.e. 25 Kislew roku 3622 od stworzenia Machabeusze wyzwolili Świątynię w Jerozolimie, po pokonaniu znacznie liczniejszego i potężniejszego wojska armii syryjsko-greckiego króla Antiocha IV, który próbował siłą wykorzenić wierzenia i praktyki judaizmu ludu […]
Warto wiedzieć, że: 1. Rachel jest jedną z Czterech naszych Pramatek Obok z Sarah (żony Abrahama), Riwki (żony Jocchaka) oraz Leah (jej siostry i również żony Jaakowa), Rachel jest jedną z czterech matek narodu żydowskiego (Talmud, Berachot, 16B). 2. Nazywają […]
1. Jest to miesiąc 9 i zarazem 3 w kalendarzu żydowskim Rok żydowski ma (przynajmniej według Miszny „Rosz Hashanah”,1:1.) dwie „głowy” : Nissan na wiosnę i Tiszrei na jesień. Licząc od miesiąca Nissan, jest to dziewiąty miesiąc, a licząc od […]
Szydłowiec – w języku jidysz Szidlowece – to niewielka miejscowość należąca historycznie do ziemi sandomierskiej. Mimo dwukrotnie nadawanych praw miejskich, miasto nie rozwijało się zbyt intensywnie, a wojny i klęski naturalne jeszcze bardziej zahamowały rozwój miejscowości. Żydzi pojawili się tam […]
1. Stworzenie „Na początku B-g stworzył niebo i ziemię”. (Bereszit,1:1) Przez sześć dni B-g tworzył. „B-g widział wszystko, co uczynił, a oto było to bardzo dobre; był wieczór i poranek, dzień szósty. Niebo i ziemia zostały ukończone, wraz z całym […]
Pirkei de Rabbi Eliezer („Rozdziały rabina Eliezera”) rabinackie opracowanie noszące imię Rabina Eliezera ben Gorkenus, wybitnego mędrca I-II wieki. Ten midrasz zawiera interpretacje epizodów z Tanachu i opowieści z życia przodków, komentarze do narracji Tory, a także rozwija i wyjaśnia […]
Majmonides Wielki kodyfikator prawa Tory i filozofii żydowskiej, rabin Mosze ben Majmon („Majmonides”, znany również jako „Rambam”), skompilował to, co nazywa Shloshah Asar Ikkarim, „Trzynaście Podstawowych Zasad” wiary żydowskiej, jako wywodzi się z Tory. Majmonides odnosi się do tych trzynastu […]
Sokołów Podlaski – (w jidysz Sokolow) był ważnym ośrodkiem osadnictwa żydowskiego już w XVII wieku, a w wieku XIX należał do większych skupisk żydowskich na pograniczu mazowiecko-podlaskim. W tym czasie ludność żydowska wahała się między 40 a 70% populacji miasta. Już na […]
HaJom Jom (hebr. – היום יום, „Dzień za Dniem…”) – jest to swoisty kalendarz na rok hebrajski 5703 (1942-1943), autorstwa Rabina Menachema Mendla Schneersona na życzenie jego teścia, Rabbi Josefa Ic’chaka Schneersona, w okresie zimy 1942 roku. Dla każdego dnia […]
Ukończono budowę Świątyni (827 p.n.e.) Dnia 1 MarCheszwan roku 827 p.n.e. Świątynia, której budowa zainicjowana przez Króla Salomona zajęła siedem lat, została ukończona* (Ks.Królów 1, 6:38), Poświęcenie Świątyni zostało jednak przesunięte na miesiąc Tiszrei następnego roku. Pierwsza Świątynia była centralnym […]
Rabin Don Icchak Abrabanel, 1437-1508 Żydowski filozof, rabin, teolog i finansista i polityk. Zajmował się egzegezą tekstów Tanach. Komentator biblijny Abrabanel urodził się w Lizbonie. Był dworzaninem i ministrem Portugalskiego Króla Alfonso V. W wyniku intryg dworzan Króla, przeciwko Abrabanelowi […]
Mężczyzna zamówił parę spodni szytych na miarę przez doświadczonego krawca. Gdy przyszedł odebrać spodnie, krawiec przeprosił, że nie są jeszcze gotowe. Dość zdenerwowany, dżentelmen zauważył: „B-g stworzył cały świat w siedem dni. Ile czasu zajmuje zrobienie jednej pary spodni?!” Na […]
12 dni miesiąca Elul, począwszy od dnia 18 Elul mają szczególne znaczenie. Te 12 dni odpowiadają 12 miesiącom w odchodzącego roku (każdy dzień „jest jednym z miesięcy”). W tym okresie należy postarać się o pełną analizę swoich działań, czynów za […]
Rabi Hillel* był znanym Chasydem. Podczas jednej ze swoich podróży, pewnego dnia zawitał do skromnego zajazdu, który prowadził niezamożny Żyd. Gospodarz uprzedził od razu z góry gościa, przepraszając zarazem, że ponieważ wszyscy mieszkańcy miasteczka wyszli do pracy w polu, prawdopodobnie […]
Żydzi marokańscy uratowani z portugalskiego podboju (1578) W 1578 roku armia portugalska pod dowództwem króla Sebastiana I połączyła siły ze zdetronizowanym marokańskim sułtanem Abdallahem Mohammedem, który pragnął odzyskać tron po swoim wuju Abd al-Maliku. Zwycięstwo portugalskiego króla nieuchronnie doprowadziłoby do […]
Mojżesz wstępuje na Synaj na 40 dni (1313 r.p.n.e.) Wczesnym rankiem 1 Elul roku 2448 od stworzenia świata (1313 r.p.n.e.) Mojżesz ponownie wszedł na górę Synaj, zabierając ze sobą kamienne tablice, które wyciął według rozkazu Haszem ( patrz kartkę z […]
Micwa udzielania pożyczek. Udzielanie pożyczek potrzebującym – jest to wielka micwa – przykazanie Stwórcy (omawia m.in. rozdz. bieżącego tygodnia Ree, 15:7-8). Jak czytamy tu: „Jeżeli znajdzie się wśród was osoba potrzebująca, spośród waszych braci, w jednym z waszych miast, na […]
Aszkenazyjczycy, Sefardyjczycy i Mizrahim….. Dziś porozmawiamy o Mizrahi. Kim są Żydzi Mizrahi? Choć często myleni z Żydami sefardyjskimi, Żydzi Mizrahi (Mizrachijczycy) mają osobne dziedzictwo na Bliskim Wschodzie. Mizrachijczycy – Żydzi Mizrahi są często myleni z Żydami Sefardyjskimi (ponieważ mają […]
O Świątynnej Menorze, której duchowe światło świeci do dziś.: B-g nakazał: w Przybytku (Miszkanie) a następnie w Świątyni Jerozolimskiej powinny znajdować się święte światła. Oprócz Świętej Arki, stołu na chleby pokładne, dwóch ołtarzy (jeden złoty i jeden miedziany) oraz kadzi […]
Rebe Cemach Cedek wyjaśnił związek ognia i wewnętrznej Tory. Tora wewnętrzna dodaje witalności Torze Objawionej. Gdy człowiek studiuje halachę i wie, że po 120 latach na ziemi ta sama halacha będzie w gan eden, to dodaje mu trochę ognia.
RAMA – Rabin Mosze Iserles (znany właśnie jako Rama) – 1525-1572. Rabin Polski. Był rabinem Krakowa. Wybitny autorytet halachiczny. M.in. prawo Żydów aszkenazyjskich bazuje na jego opiniach. RAMA jest autorem „Mapy”, komentarza do Szulchan Aruch i „Darkei Mosze”, komentarza do […]
W roku 1263, dnia 12 Aw nakazu Króla James’a I z Aragonii (Hiszpania) Nachmanides (Rabin Mojżesz ben Nachman, 1194-1270) został zmuszony do udziału w toczącej się w obecności Króla publicznej debacie przeciwko Żydowi, który (pod przymusem) przeszedł na chrześcijaństwo, Pablo […]
Szabat przed Tisz’a B’Aw (Szabat Proroctwa/Szabat Wizji) 🕍 Szabat Chazon („Szabat [wizji]” שבת חזון) bierze swoją nazwę od Haftary, która jest czytana w Szabat bezpośrednio przed żałobnym postem Tisza B’Aw, od słów nagany i zagłady pochodzących od Izajasza w Księdze […]
Sochaczew – (i tak samo w jidysz) wiąże swe początki z średniowiecznym grodem obronnym, od XIII wieku rozwijał się również jako ośrodek administracyjny. Po okresie rozkwitu w XVI wieku, jak wiele innych okolicznych miejscowości, Sochaczew podupadł w XVII wieku, w kolejnym […]
Szabbetai Zwi (lub też Szabataj Cewi – שבתי צבי) (1626-1676 był sefardyjskim Żydem, kabalistą i rabinem. Jednak przebiegle udawał – głosił, że jest mesjaszem. Szabataj Ćwi zdołał zwieść tysiące Żydów, by uwierzyli, że jest długo oczekiwanym odkupicielem. Urodzony w Turcji, […]
Chór i Orkiestra Lewitów: co, kto i jak? W okresie Trzech Tygodni Żałoby, gdy opłakujemy zniszczenie Świątyń, zwyczajem jest poznawanie praw dotyczących Świątyń, by przypomnieć, poznać, przyspieszając tym samym odbudowę Świątyni Jerozolimskiej, odkupienie, wyzwolenie. Punktem kulminacyjnym służby modlitewnej […]
Z dziejów historii Sierpc (w jidysz Szeps) otrzymał średzkie prawa miejskie w 1322 roku, ponownie lokowany na prawie magdeburskim został w 1389 roku. W XVIII wieku w Sierpcu istniała już gmina żydowska. W 1808 roku tamtejszych 784 Żydów stanowiło 62% […]
”Tehillim” – znane jest również jako „Psalmy” zajmuje bardzo ważne miejsce w bibliotece żydowskiej religijnej literatury. Nazwa „Tehilim” w tłumaczeniu z języka hebrajskiego – תהילים – oznacza „chwała” lub „sława”. Księga składa się z wielu pochwał i błagań i próśb […]
Ezechiel (Yechezkel) był prorokiem, który mieszkał w Babilonii w czasie zburzenia Pierwszej Świątyni. Wśród jego bardziej znanych proroctw, które zostały zebrane w Księdze Ezechiela, są jego wizje B-skiego Rydwanu, Doliny Suchych Kości i Trzeciej Świątyni. Ezechiel urodził się w Ziemi […]
Jest to halachiczny midrasz do Księgi Szmot (Ks.Wyjścia) Mechilta ujawnia nam, w jaki sposób mędrcy Miszny studiowali wersety Tory i wyciągali z nich wnioski halachiczne. W tłumaczeniu słowo „mechilta” oznacza „miarę, metodę”, ponieważ interpretacja Tory odbywa się poprzez „trzynaście sposobów […]
Siedlce (w jidysz Szedlic), choć istniały jako osada rolna być może już w X wieku, dość późno uzyskały prawa miejskie, bo dopiero w 1547 roku. W tym też czasie w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi. Chasydzka izba modlitwy istniała w Siedlcach […]
„…B-g, który wyrwał mnie z łap lwów i niedźwiedzi, wybawi mnie również z ręki tego Filistyna….». Rzekł więc Szaul do Dawida: «Idź, niech B-g będzie z tobą!» (Księga Samuela Alef, 17:37) Słynna, opisana w Tanache, walka Dawida z Goliatem to […]
TANJA (LIKUTEI AMARIM) Księga napisana przez Rabina Szneur-Zalmana (Alter Rebe) z Liad, założyciel ruchu Chabad, stał się jednym z najważniejszych kamieni milowych w żydowskiej historii Nowego Czasu. „Tora chasydyzmu” Księga Tanja (inna nazwa to „Likutei Amarim”) została napisana przez jednego […]
Chasydzki szlak Mazowsza – Siedlce: (w jidysz Szedlic), choć istniały jako osada rolna być może już w X wieku, dość późno uzyskały prawa miejskie, bo dopiero w 1547 roku. W tym też czasie w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi. Chasydzka […]
Raw Chaim Josef Dawid Azulai znany też jako Hida (1724 – 1806) Rabin, komentator talmudyczny i uznany bibliofil. Urodził się w Jerozolimie w rodzinie rabinicznej. Uczeń Rawa Chaima ben Atara. Jedną z jego najsłynniejszych ksiąg jest Szem ha-gdolim, zbiór biografii […]
Pięćdziesiąt pięć lat temu, 24 dnia Ijar 5727-1967, Rebbe rozpoczął kampanię Tefilin. Niektórzy kwestionowali sens i korzyści z „jednorazowego’ założenia tefilin Żydowi, który nie jest osobą konsekwentnie przestrzegającą przykazania Tory, i „wynoszenia tej micwy na ulice”. W tym przemówieniu Rebbe […]
Tosafot – jest to zbiór komentarzy do Talmudu, napisanych we Francji i Niemczech w XII-XIII wieku. Znani autorzy Tosafot to Rabin Jaakow Tam, Rabin Szimszon ben Awraham z Sans, Rabbi Icchak (zwany też Ri). Komentarz ten drukowany jest w niemal […]
Rabin Dawid Kimhi, znany również pod akronimem „Radak” (1160 – 1235) był średniowiecznym Rabinem, komentatorem biblijnym, filozofem i gramatykiem Tanach’u z Prowansji (współczesna Francja). Autork eseju z gramatyki hebrajskiej, obejmującej wiele tematów – „Michlol”, a także słownika głównego „Sefer Ha-Szoraszim”. […]
Odejście z tego świata Arcykapłana Eliego (891 p.n.e.) Eli, arcykapłan, zmarł, gdy dowiedział się, że Święta Arka zawierająca Tablice została zdobyta przez Filistynów i że jego dwaj synowie zginęli w bitwie. Eli był trzynastym w linii „Shoftim” („sędziów”), którzy przewodzili […]
Odejście z tego świata Rif (1103) Rabin Isaac Al-Fasi (1013-1103), znany pod akronimem „Rif”, był jednym z pierwszych kodyfikatorów Talmudu. W 1088 został zmuszony do opuszczenia rodzinnego miasta Fez w Maroku do Hiszpanii, gdzie objął stanowisko rabina w Alusina (Lucene).
Jest to wczesny komentarz rabiniczny do Pięcioksięgu Mojżeszowego noszący imię Rabina Tanchuma, mędrca talmudycznego z IV wieku, często cytowany w tym dziele. Ten midrasz zawiera interpretacje tekstu i historii, wyjaśnia narrację Tanachu, a także mówi o zasadach moralnych. Tanchuma jest […]
Serock: (w jidysz też Serock) otrzymał prawa miejskie w 1417 roku. Żydzi pojawili się w mieście w XVII wieku, ale na stałe zaczęli się osiedlać dopiero pod koniec XVIII wieku. W 1781 roku mieszkało tam 7 rodzin żydowskich. W 1808 […]
Otwock(w jidysz też Otwock) był do początku XX wieku wsią, od schyłku XIX stulecia popularnym letniskiem przyciągającym głównie mieszkańców Warszawy. W 1916 roku uzyskał prawa miejskie i dopiero wtedy gwałtownie zaczęła powiększać się żydowska społeczność miasteczka. W 1908 roku było […]
Tragiczna saga uwięzienia Rabina Meira ben Barucha („MaHaRama”) z Rothenburga dobiegła końca, gdy jego ciało zostało wykupione 14 lat po jego śmierci przez Aleksandra ben Szlomo (Susskinda) Wimpena. „MaHaRam” (1215?-1293) był wiodącym autorytetem Tory w Niemczech i jest autorem tysięcy […]
Jorcait „Bacha” (1640) 20 Adar 20 to jorceit (rocznica śmierci) Rabina Joela Sirkesa (1561-1640). Mieszkał w Europie Środkowej. Piastował stanowiska rabinackie w Bełzie, Brześciu Litewskim i Krakowie. Opracował m.in. komentarz Bajit Chadasz („Bach”) do wielkiego dzieła halachicznego, Arba’ah Turim; Hagahot […]
Radom w języku jidysz – Rudem lub Rodem – to stary gród obronny ziemi sandomierskiej. Stary Radom otrzymał prawa miejskie w drugiej połowie XIII wieku, Nowy Radom – w 1364 roku. Żydzi pojawili się w mieście w XVI wieku, jednak […]
Ukończono kodeks prawa żydowskiego (1565) Rabin Josef Caro opublikował Szulchan Aruch, Kodeks Prawa Żydowskiego. Ta zwięzła kodyfikacja całego prawa żydowskiego, która ma dziś zastosowanie, była rozszerzeniem jego komentarza Beit Josef (patrz wpis dotyczący 11 Elul). Szulchan Aruch jest podzielony na […]
Ezechiel przepowiada upadek wrogów Izraela (1991) Tego dnia, rok po zburzeniu Świętej Świątyni, B-g przemówił do Ezechiela, aby lamentował nad faraonem, królem Egiptu i innymi wrogami narodu żydowskiego, przepowiadając ich ostateczny upadek. (Ezechiel, 32)
Przusucha (w jidysz Pszische) to wyjątkowo ciekawe miasteczko z trzema rynkami: polskim, niemieckim i żydowskim, których wzajemna relacja dobrze pokazuje złożone stosunki etniczno-religijne w dawnej Polsce i wca- le niewspółczesną wielokulturowość. Ciekawe Miejscowe Muzeum im. Oskara Kolberga (Al. Jana Pawła […]
Tosfot Jomtow mianowany Rabinem Krakowa (1644). Pierwszy z Adar (I) jest obchodzony przez potomków Rabina Jomtowa Lipmana Hellera (1579-1654) jako dzień dziękczynienia za jego wyzwolenie i odrodzenie po uwięzieniu w Wiedniu w 1629 roku. Rabin Jomtow Lipman był jedną z […]
Proroctwo Zachariasza (351 p.n.e.) „24 dnia 11 miesiąca, czyli miesiąca Szwata, w drugim roku panowania Dariusza Meda, słowo B-że przyszło do Zachariasza, syna Berechiasza, syna proroka Ido, mówiąc:”Wrócę do Jerozolimy w miłosierdziu, Mój Dom zostanie w nim zbudowany … a […]
Parsza Jitro – Księga Szmot (שְׁמוֹת) – Księga Wyjścia, rozdziały 18:1 – 20:23 Jitro (יִתְרוֹ) — jest to imię własne kapłana Midianu, teścia Mojżesza, wyraz jako pierwszy w tym rozdziale, określa nazwę Parszy (Księga Wyjścia 18:1). Parsza Jitro jest 17-m […]
Ostrołęka (w jidysz Ostrolenke) miała prawa miejskie już przed 1373 rokiem. Jednak do schyłku XVIII wieku miasto było dla Żydów zamknięte. W 1808 roku 99 mieszkających tam Żydów stanowiło zaledwie 5% ogółu populacji. W kolejnych latach gmina żydowska szybko rosła i […]
Parysów (w jidysz Porisow) uzyskał prawa miejskie w 1538 roku, ale nigdy nie rozwinął się w większy czy ważniejszy ośrodek miejski. W 1827 roku miasteczko liczyło 786 mieszkańców, z czego 220 (28%) było Żydami. W XIX wieku ten odsetek stopniowo wzrastał. […]
Piaseczno – (w jidysz Piaseczna) to osada z XIII wieku, od 1429 roku miasto na prawie chełmińskim. Jak wiele sąsiednich miast, Piaseczno było wielokrotnie niszczone przez wojny i pożary. W końcu XVIII wieku mieszkało tam około 500 osób. W 1808 roku […]
Dlaczego w hebrajskim kalendarzu są przyjęte babilońskie nazwy miesięcy żydowskich? W epoce przedbabilońskim znajdujemy w Torze tylko cztery miesiące w kalendarzu, które są identyfikowane według nazw: Pierwszy miesiąc – Nissan: Awiw (1) Drugi miesiąc – Ijar : ZiW (2) Siódmy […]
Od połowy XIX w. do wybuchu II Wojny Światowej, chasydzi stanowili większość społeczności żydowskiej na Mazowszu. To właśnie z mazowieckich miast i miasteczek wywodzi się wiele słynnych dynastii chasydzkich i choć od dawna nie działają one w Polsce, to do […]
Torą w swoich rozdziałach Waera oraz Bo opisuje 10 plag, które Najwyższy zesłał na Egipt – Micraim, by uparty faraon wreszcie wyswobodził naród żydowski. Dlaczego właśnie 10 plag egipskich? Objaśnienia na podstawie nauk naszych mędrców: Wiemy, że B-g nie robi […]
Nie ma bardziej mylnego i szkodliwego dla Żydów, niż panująca opinia, że Żydem jest ten, kto „wyłącznie się modli i przesiaduje w synagodze”. Taka opinia doprowadza do wniosków, że niektórzy Żydzi są „bardziej żydowscy”, inni „mniej żydowscy”, a wielu Żydów […]
Miesiąc Szewat według hebrajskiego kalendarza. Chociaż nie jest tak dobrze znany jak hebrajskie miesiące Tiszrej, kiedy świętujemy Rosz HaSzana oraz Nissan, kiedy świętujemy Pesach, Szewat jest miesiącem obfitującym w symbolikę i znaczenia. 1. Jest to jedenasty miesiąc w Torze Tora […]
Parsza Bo – Księga Szmot (שְׁמוֹת) – Księga Wyjścia, rozdziały 10:1 – 13:16 Bo — w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza “Idź”, występuje jako pierwsze słowo, gdy B-g przemawia do Mojżesza (Księga Wyjścia 10:1). Parsza Bo jest 15-m w kolejności […]
Słowo „koszerny” w języku hebrajskim oznacza „odpowiedni” lub „właściwy”, „dozwolony” Gdy by zapytać kogokolwiek „z ulicy” o opisanie – co to jest koszerne jedzenie, często można usłyszeć, że jest to jedzenie „pobłogosławione przez rabina”. Jednak słowo „koszerne” oznacza, że jest […]
Kim są chasydzi i czym jest chasydyzm? O chasydach, genezie nauki chasydzkiej – chasydyzmie i głównych kierunkach jego rozwoju. Wśród Żydów aszkenazyjskich (głównie osiedleńcy z żydowskich społeczności europejskich) szczególnie rozpowszechniony jest ruch chasydzki. Ruch chasydzki powstał na Podolu około połowy […]
Aszkenazyjczycy, inaczej Żydzi aszkenazyjscy – Żydzi pochodzący z rejonów Europy Środkowej, zamieszkujący Europę Środkowo-Wschodnią – Niemcy, Polska, Białoruś, Litwa, Ukraina i Rosja to kraje, w których ci ludzie żyli przez wiele stuleci. Termin pochodzi od słowa „Aszkenaz” – semickiej nazwy […]
Parsza Szmot – Księga Szmot – (שְׁמוֹת) – Księga Wyjścia, rodziały 1:1 – 6:1 Szmot — w tłumaczeniu z języka Hebrajskiego oznacza “imiona”, występuje jako drugi zwrot w parszy. Ta Parsza jest 13-m w kolejności tygodniowym odcinkiem czytania w cyklu […]
Dnia 9 Tewet roku Saddam Husajn powieszony (rok 2006 według kalendarza greg.) Po uznaniu go winnym zbrodni przeciwko ludzkości, iracki dyktator w latach 1979–2003 Saddam Husajn został skazany na śmierć. Hussein był odpowiedzialny za inwazję na Kuwejt, która wywołała pierwszą […]
Alfred Dreyfus zwolniony z wojska (1895) Alfred Dreyfus, kapitan armii francuskiej, został fałszywie oskarżony o zdradę, głównie ze względu na swoją żydowską tożsamość. W tym dniu został formalnie pozbawiony rangi, po czym został deportowany na „Wyspę Diabła”, gdzie przebywał ponad […]
Wieść o klęsce Jerozolimy dociera do Babilonii (422 p.n.e.) W roku 434 pne król babiloński Nebukadneccar najechał Judeę i wygnał do Babilonu króla Jehojachina i tysiące judejskich notabli. Jedenaście lat później armia Nabuchodonozora ponownie najechała na Jerozolimę, podpalając Świątynię i […]
Śmierć Jakuba Franka (1791) Jakub Frank twierdził, że jest reinkarnacją oszukańczego Mesjasza Szabtaja Cwi. W połowie XVIII wieku starał się stworzyć nową religię, która łączyłaby zarówno judaizm, jak i chrześcijaństwo, prowadząc do powstania sekty frankistów, skupionej w Polsce. Wielu ówczesnych […]
Aleksander w Jerozolimie (313 p.n.e.) Dnia 21 Kislew roku 3448 od stworzenia świat (313 r.p.n.e.) doszło do historycznego spotkania pomiędzy Szymonem HaCadykiem i Aleksandrem („Wielkim”) Macedońskim. Samaryjczycy, zaciekli wrogowie Żydów, przekonali Aleksandra, że odrzucenie przez Żydów jego wizerunku w Świątyni […]
Historia Ezry Skriby przenosi nas prawie 30 stuleci wstecz, do czasu, gdy Żydzi powrócili z niewoli babilońskiej, odbudowali Beit-Hamikdasz i zaczęli żyć jako wolny naród na własnej ojczystej ziemi. W 3408 roku trwała budowa Drugiej Świątyni w Jerozolimie. Jerozolima ponownie […]
Parsza Wajeszew – Bereszit – בראשית (Ks. Rodzaju) 37:1–40:23 Wajeszew – w tłumaczeniu z języka Hebrajskiego oznacza „i osiadł”, jest to pierwszy wyraz w tej parszy. Parsza Wajeszew jest 9-ą w cotygodniowym czytaniu Tory w cyklu rocznym, odpowiednio – 9-ą w Księdze Bereszit. […]
Z listu mojego ojca*: 19 Kislew… święto, podczas którego „On odkupił naszą duszę w pokoju” [1] i dane nam oświecenie i witalność naszej duszy, ten dzień to Rosz HaSzana, ponieważ Chasyd zostawił nam w spadku przez naszych świętych przodków [2], […]
Rabin Judah Książe – Jehuda HaNasi (188 n.e.) Rabin Judah Książe – znany również jako Rabbeinu Hakadosz („nasz święty mistrz”) lub jako Jehuda HaNasi – został mianowany nasi – duchowy i cywilny przywódca całej społeczności żydowskiej – po śmierci swojego […]
Parsza Wajiszlach – Bereszit – בראשית (Księga Rodzaju) 32:4 – 36:43 Wajiszlach lub Waiszalach – w tłumaczeniu z języka Hebrajskiego oznacza „i wysłał”, jest to pierwszy wyraz w tej parszy. Parsza Wajiszlach jest 8-ą w cotygodniowym czytaniu Tory w cyklu […]
Dzień 1 Cheszwan roku 827 p.n.e. udowa Świątyni została zakończona. Świątynia, której budowa zajęła siedem lat, została ukończona przez króla Salomona w miesiącu MarCheszwan (1 Król. 6:38), (aczkolwiek istnieją niektóre rozbieżności co do dokładności daty). (Poświęcenie zostało jednak przesunięte do […]
Darowizny na Miszkan (Przybytek Zboru) (1313 p.n.e.) Następnego dnia po zstąpieniu z góry Synaj w Jom Kipur, niosąc w rękach Tablice (drugie) z Dekalogiem, zebrał Mojżesz naród izraelski i przekazał im Życzenie Najwyższego – zbudować Miszkan, aby Szechina – B-ska […]
Porady Jitro dla Mojżesza (1313 p.n.e.) Dzień po zejściu Mojżesza z góry Synaj – dzień po Jom Kippur, jego teść Jitro spotkał go, próbującego w pojedynkę rozsądzić naród żydowski w związku z wykonaniem złotego cielca. To skłoniło go do udzielenia […]
Dzień przed Jom Kippur zgodnie z naszą tradycją jest uważany za Jom Tow, świątecznym dniem; bo chociaż jesteśmy przygotowani do bycia sądzonymi w niebiańskiej sali sądowej za nasze czyny w minionym roku, w sercu jesteśmy pewni, że B-g jest Miłosiernym […]
Dzień urodzin Zebuluna Zabulun, syn Jakuba i Lei (Księga Bereszit), dziesiąty z dwunastu synów – założycieli Dwunastu Plemion Izraela, urodził się dnia 7 miesiąca Tiszrei. Dożył 110 lat. (wg Jalkut Szimoni, Szemot, remez 162)
Szabat między Rosz haSzana a Jom Kipur nazywany jest Szabat Tszuwa – Szabatem Powrotu, ponieważ jego specjalna haftarah zaczyna się od słów Szuwa Izrael „Powrót Izraelu”, z proroctwa Ozeasza. Jest również określany jako Szabat Teszuwa, ponieważ przypada podczas Dziesięciu Dni […]
Zgodnie z tradycją, świąteczny stół w Rosz haSzana z pewnością musi zawierać główne płody Izraela jak: wyroby z pszenicy, jęczmienia oraz winogrona, daktyle, figi, oliwki, granaty. Mile widziane na świątecznym noworocznym stole również dania z: ryby, wszelkiej zieleniny (dokładnie sprawdzonej […]
Taszlich*- łowienie wiedzy Przed zachodem słońca drugiego dnia Rosz haSzana według pradawnej żydowskiej tradycji odprawia się ceremonię Taszlichu – symbolicznego odrzucenia grzechów. […]
Proroctwo Aggeusza – inspiracja do budowy Drugiej Świątyni (353 p.n.e.) Dnia 1 Elul roku 353 p.n.e. prorok Aggeusz otrzymał B-skie przesłanie, aby przekazać je „Zerubawelowi, synowi Sze’altiela, ówczesnemu władcy Judy i Jozuemu, synowi Jehozadaka Najwyższego Kapłana” (Ks.Aggeusza 1:1), instruując ich, […]
Parsza Balak – Księga Bamidbar (Księga Liczb) 22:2 – 25:9 Balak – w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza „dewastator”. Jest to 40-te cotygodniowe czytanie Tory w cyklu rocznym i siódme w Księdze Liczb (Bemidbar). Tekst Parszy Balak zawiera 5’357 hebrajskich […]
Prorokini judaizmu. Według Talmudu było 48 proroków mężczyzn i siedem prorokiń narodu żydowskiego. Ogólnie rzecz ujmując, Talmud „kwalifikuje”, że w judaizmie było o wiele więcej proroków – wymienia liczbę [nawet] 1.200.000. Jednak proroków, których przesłanie było istotne dla przyszłych […]
Behaalotcha, Behaalotcha – Bamidbar (Księga Liczb), 8:1–12:16 – בְּהַעֲלֹתְךָ – w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza “gdy wstaniesz” – jest 36-ą tygodniową Parszą w rocznym cyklu czytania Tory I trzecią w Księdze Bamidbar (Księdze Liczb). Tekst Parszy składa się z […]
Dzień 10 Siwan 1904 roku – jorcait/rocznica śmierci Klonimus Wolf’a Wissotzky (1824–1904) , syna biednych rodziców, który założył firmę „The Wissotzky Tea” w 1849 roku i zyskał miano „Króla Rosyjskiej Herbaty”. Był wielkim żydowskim filantropem i wezwał do osiedlenia się Żydów […]
Rocznica odejścia z tego świata Samuela (877 r.p.n.e.) Prorok Samuel (931-877 p.n.e.) był jedną z najważniejszych postaci w historii żydowskiej; nasze mędrcy opisują go jako postać łączącą w sobie cech Mosze Rabejnu i Aharona Kohena – „razem wsięci”. Samuel był […]
Ognisko płonie rozjaśnia świat… Święto Lag ba-Omer (które obchodziliśmy parę dni temu) – święto ognisk i łucznictwa….. Piękne święto pełne dobra i miłości… Trochę historii. W dniu 18 Ijar rozpalamy ogniska nie po to, by grillować kebaby, ale żeby przypomnieć […]
Rozdział Tory Behar zaczyna się od micwy Szmita nazywanej również Szabatem Wiekuistemu – Szabatem dla ziemi. Co to jest Szemita? Główne zasady Roku Szbatowego: rozgrzeszenie pożyczek/zadłużeń, powstrzymanie się od wszelkich prac polowych i duchowy cel w.w. Gdy tylko […]
Ocalenie Maimonedesa (1165) Dnia 4 Ijar jest dniem ocalenia Majmonidesa – Rabina Mojżesza Ben Maimon (1135-1204). Majmonides był wielkim uczonym, halachistą, również lekarzem, filozofem i przywódcą społeczności, nazywany równięż „Rambam” – akronim od pełnego imienia i nazwiska. Majmonides obchodził ten […]
Bojkot w Ankonie (1556) Po tym, jak Żydzi zostali wygnani z Portugall dnia 22 Tewet roku 5257 od stworzenia świata (1496 r.) wiele Żydów jednak zdecydowało się pozostać w swoich domach – tam, gzie przeżyli wiele lat. By uniknąć prześladować […]
Powstanie w getcie warszawskim (1943) Latem 1942 r. z Warszawy do Treblinki wywieziono ok. 300 tys. Żydów. Gdy doniesienia o masowych mordach w ognisku zagłady dotarły do Getta Warszawskiego, zaczął formować się zorganizowany ruch oporu, któremu udało się przemycić do […]
Okrążenie Jerycha (1273 r.p.n.e.) Wkrótce po przekroczeniu Jordanu i wejściu do Ziemi Kanaan, kolejnym krokiem Żydów było wejście do otoczonego murami i silnie ufortyfikowanego miasta Jerycho. Zgodnie z rozkazem przywódcy Joszua dnia 22 miesiąca Nissana Izraelici okrążyli Jerycho, otaczając mury […]
Wskazówki według „Szulchan Aruch” 1. Gdy Erew Pesach nie zbiega się z Szabatem, stół do sederu należy nakryć w godzinach popołudniowych, tak aby po powrocie z synagogi od razu przystąpić do Sederu. Służy to również temu, by zapobiec zasypianiu małych […]
Parsza Caw – Księga Wajikra (Księga Kapłańska) 6:1- 8:36 Wyraz Caw (צַו ) w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza „rozkaz” i jest to szóste słowo w treści Parszy (6:2). Caw jest drugą tygodniową częścią czytania Tory w Księdze Wajikra i 25-ą […]
Mówi się, że najbardziej zagadkową rzeczą w Parszy Tory Miszpatim jest sama parsza . Jest to pierwsza parsza po objawieniu na Synaju i można się było spodziewać, że po tym objawieniu Tora zajmie się wzniosłymi, duchowymi sprawami. Zamiast tego Tora […]
Parsza Beszalach – Ks. Szmot (שְׁמוֹת) – Ks. Wyjścia, rozdziały 13:17-17:16: Beszalach — w tłumaczeniu z języka Hebrajskiego oznacza “gdy uwolnił”. Parsza Beszalach jest 16m w kolejności tygodniowym odcinkiem czytania w cyklu rocznym Tory i czwartym w Księdze Wyjścia. Tekst […]
Ocalenie Żydów w Bagdadzie (1638) Tego dnia Murad IV, Sułtan Imperium Osmańskiego, odbił Bagdad od perskiego szacha po czterdziestodniowym oblężeniu. Żydzi z Bagdadu, którzy cierpieli pod rządami szacha, obchodzili ten dzień każdego roku, chwaląc B-ga za uratowanie ich spod panowania […]
„Zot Chanukah” – jest to ósmy dzień Chanuki jest również znany jako Zot Chanuka (dosł. „To jest Chanuka”), po kluczowym wyrażeniu w specjalnym czytaniu „Chanuka Tora” na ten dzień (Liczb, 7:54-8:4). W kalendarzu żydowskim dzień zaczyna się tuż po zmroku; […]
Jeśli chodzi o przykazanie, wszystkie zewnętrzne bariery i przeszkody, stojące na drodze jego spełnienia, znikają, ponieważ przykazania są tym jedynym, co naprawdę istnieje. Micwa – co to znaczy Proste (bezpośrednie) znaczenie słowa micwa to rozkaz/nakaz/ przykazanie. W tym znaczeniu występuje […]
Warto wiedzieć – dwanaście faktów o miesiącu Kislew. 1. Jest to miesiąc dziewiąty i jednocześnie trzeci. Rok żydowski ma (co najmniej) dwie „głowy”: miesiąc Nissan na wiosnę i Tiszrei na jesieni. Tak więc, licząc od miesiąca Nissan, Kislew jest miesiącem […]
Warto wiedzieć, że: 1. Miesiąc Cheszwan = Marcheshvan Podobnie jak nazwy innych miesięcy używane przez współczesnych Żydów, obecna nazwa w tym miesiącu pochodzi z Babilonu. Istnieją jednak dwie odmiany tej nazwy: „nazwa własna” zapisana w Talmudzie i używana w dokumentach […]
Nas Żydów nazywają „Narodem Ksiąg”, ponieważ nasz związek z nimi, przywiązanie do ksiąg stało się wręcz legendarne. Prawo nakazuje nam poświęcać każdą wolną chwilę na studiowanie. Kiedy rodzi się dziecko, życzymy jego rodzicom: „Obyś był godzien poprowadzić go do Tory”. […]
Wezot HaBracha – Księga Dwarim (Ks. Pwt Prawa) 33:1-34:12 Wezot HaBracha— w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza „a oto błogosławieństwo..” – są to pierwsze słowa tej Parszy. Wezot HaBracha jest 54 i ostatnim rozdziałem cotygodniowego czytania Tory w cyklu rocznym […]
1. Sukot rozpoczyna się w czasie pełni księżyca. Żydowskie święto Sukot rozpoczyna się o zmroku 15 dnia żydowskiego (księżycowego) miesiąca Tiszrei, kiedy księżyc jest w zenicie. Trwa przez kolejne siedem dni. Tuż bezpośrednio po Sukot rozpocznie się Święto Szemini Aceret […]
Parsza Chaje Sarah – Bereszit – בראשית (Księga Rodzaju) 23:1 – 25:18 Chaje Sara też Chajej Sarah, Chaye Sarah lub Hayye Sarah—w tłumaczeniu z języka Hebrajskiego oznacza “życie Sary” – jest to pierwszy wyraz w tej parszy. Parsza bieżącego tygodnia jest […]
Jak i kiedy pojawiły się żydowskie miasteczka? Jakimi językami mówili ich mieszkańcy? Co jedli, w jakich warunkach mieszkali, gdzie pracowali i jak spędzali wolny czas? Trochę historii: Skąd się wzięły gminy żydowskie? W miastach, w których większość mieszkańców stanowiła […]
Szósty Lubawiczer Rebbe przyjeżdża do USA (1929). 12 Elul (16 września) 1929 r., dwa lata po uniknięciu kary śmierci nałożonej na niego przez rosyjski reżim komunistyczny i jego późniejszym wyjeździe z tego kraju (patrz: https://chabad.org.pl/vi-rebbe-zwolnienie-z-wiezienia/), Szósty Lubawiczer Rebbe, Rabin Josef […]
W 1522 r. Rabin Josef Caro zaczął pisać Beit Josef, swój słynny komentarz do Arba Turim, wszechstronnego kodu halachicznego Jakowa Bena Ashera. Zaczął pisać ten komentarz w Adrianopolu w Turcji i kontynuował przez następne dwadzieścia lat, podczas których przeniósł się […]
Parsza Ki Tawo – Księga Dwarim – (דברים) – Księga Powtórzonego Prawa, 26:1 – 29:8 Ki Tawo — w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza “gdy wejdziesz” lub “gdy wstąpisz”, lub “gdy przyjdziesz” , jest to pierwszy otwierający treść wyraz w […]
Ponowny ślub rodziców Mojżesza (1394 r.p.n.e.) „…A synowie Izraela rozplenili się i rozrodzili i rozmnożyli, i wzmogli się wielce… I rzekł król Egiptu do ludu swego: „Oto lud synów Izraela zbyt liczny i silny dla nas. Otóż poczynimy sobie mądrze […]
Slichot – modlitwy o przebaczenie grzechów. Zwyczaj czytania Slichot. Na przestrzeni miesiąca Elul tradycja nakazuje zbierać o godzinie porannej straży (ostatnia trzecia część nocy), gromadzić się w synagogach i czytać slichot („przeprosiny”) – teksty i modlitwy nawołujące do pokuty. Te […]
Wiele organizacji, instytucji nosi imię (jako patrona) Sir Mosesa Montefiore’a – a jednak ilu z nas obecnie wie, kim on był? Nawet w Richmond w stanie Wirginia jest cmentarz nazwany imieniem Sir Mosesa Montefiore, podobnie jak w Nowym Jorku; Filadelfii; […]
Złoty cielec zniszczony (1313 p.n.e.) Dnia 18 Tammuz roku 1313 p.n.e. Mojżesz zniszczył Złotego Cielca i ponownie wstąpił na górę Synaj, aby błagać Wszechmogącego o wybaczenie narodowi żydowskiemu. (Exodus 32:20; Talmud Taanit 30b; również kartki z historii biblijnej 16 i […]
Parsza Pinchas – Księga Ba’midbar ( Księga Liczb) 25:10 – 30:1 Pinchas lub Pin’has – jest to imię, syna Kohena – szósty wyraz i pierwszy charakterystyczny w tej Parszy, która stanowi 41-szy rozdział czytania Tory w cyklu rocznym oraz ósmy w […]
Parsza Chukat – Bemidbar (Księga Liczb) 19:1 – 22:1 Chukat –חֻקַּת — w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza “dekret, rozporządzenie, prawo obywatelskie” — jest to 39-ta cotygodniowa Parsza w rocznym cyklu czytania Tory i 6-ta w Księdze Liczb (Bamidbar). Parsza […]
Joszua zatrzymał słońce (1273 p.n.e.). Dzień, w którym zatrzymało się słońce Trzeciego miesiąca Tammuz roku 2488 od stworzenia (1273 p.n.e.) Joszua prowadził naród żydowski ku Ziemi Obiecanek, napotykając na opór wrogów. W jednej z walk zwycięstwo było bliskie, wówczas zapadła […]
Pogromy w Sewilli (1391rok) Zdarzyło się to dnia 6 czerwca 1391 r., gdy społeczność żydowska Sewilli obchodziła Rosz Chodesz miesiąca Tamuz, świętując, radując się i częstując wspaniałymi potrawami swoich nieżydowskich sąsiadów. Tłum chrześcijańskich fanatyków podżegany przez fanatycznego księdza Ferranda Martineza […]
Egipcjanie pozywają Żydów (IV wiek p.n.e.). Oficjalni delegaci Egiptu pojawili się na dworze Króla Aleksandra Wielkiego, Króla Macedonii w czasach panowania na ziemiach izraelskich, domagając się od Żydów zapłaty – restytucji za całe egipskie złoto i srebro, które zabrali ze […]
Tora może oznaczać: naukę i prawa, pouczenia, ale też zbór wszystkich słów, objawionych Izraelowi i przekazane w pięciu księgach – Tora Pisana – Pięcioksiąg Mojżeszowy. Mojżesz spisał wszystkie Pięć Ksiąg Tory pod dyktando B-ga. Tora opowiada o tym jak B-g […]
Święto Szawuot – Dzień nadania Tory, gdy lud Izraela zgromadził się u podnóża Góry Synaj… Ale dlaczego nadanie Tory odbyło się właśnie tam, na niewysokiej górze? 🤔 Odpowiedź na to pytanie można znaleźć m.in. księdze w Me’am Loes (rozdział Szmojs, […]
Parsza Emor – Wajikra (Ks. Kapłańska) 21:1 – 24:23 Emor – אֱמֹר w tłumaczeniu z języka hebrajskiego oznacza “mówić, powiedzieć”, jest to piąte słowo i pierwszy charakterystyczny wyraz tej Parszy. „Emor” jest 31-ą częścią w rocznym cyklu czytania Tory i […]
Armia Napoleona nie zdołała podbić Akkę (rok 1799) Próba podboju Akki na Północy Izraela była istotną częścią śródziemnomorskiej kampanii Napoleona przeciwko Imperium Osmańskiemu. Jednak miejscowe wojska, nadzorowane przez żydowskiego doradcę Paszy, Chaima Parchi, dzielnie wytrzymały dwumiesięczne oblężenie. Po ostatniej próbie […]
Proklamacja Państwa Izrael (1948 = 5708) Brytyjski mandat do rządzenia Ziemią Świętą wygasł w piątek 14 maja 1948 r. Uchwała ONZ przyjęta sześć miesięcy wcześniej zatwierdziła ustanowienie państwa żydowskiego w biblijnej ojczyźnie narodu żydowskiego. Tego popołudnia w Tel Awiwie ogłoszono […]
Okres pomiędzy Pesach a Szawuot, Świętem Wyzwolenia a Świętem Nadania Tory, oznaczony jest liczeniem Omeru. W pewnym sensie święto Szawuot jest wypełnieniem, punktem szczytowym Pesach. W odniesieniu do narodu żydowskiego znaczenie tego jest oczywiste – Izrael nie stał się narodem […]
Odejście z tego świata Joszua (Jozuego) (1245 r. p.n.e.). Joszua (1355-1245 p.n.e.), któremu Mojżesz według nakazu Haszem przekazał przywództwo nad ludem Izraela po swojej śmierci ( dnia 5 Adar Mojżesz tuż przed śmiercią przekazał przywództwo Joszua) i który wprowadził Izraelitów […]
Parsza Szmini – Księga Wajikra (Księga Kapłańska), 9:1-11:47 Szmini (שְּׁמִינִי ) w tłumaczeniu z języka Hebrajskiego oznacza „ósmy”, jest to trzeci wyraz w tej Parszy. Szmini jest trzecią tygodniową częścią czytania Tory w Księdze Wajikra i 26-ą tygodniową częścią czytania […]
SEDER PESACH KROK PO KROKU Krótki przegląd praw i zwyczajów świątecznych oraz przygotowania do nich. Pesach, Święto Wyjścia z Egiptu. Można to nazwać czasem narodzin narodu żydowskiego. W Pesach świętujemy wyzwolenie z niewoli – zarówno fizycznej, jak i duchowej. Święto trwa […]
Miasto Afula zostało założone dnia 6 Nisan (1925) Miasto Afula w północnym Izraelu zostało założone dnia 6 Nisan (1925 rok) jest ważnym ośrodkiem przemysłowym Dolnej Galilei. Z powodu swojego geograficznego położenia na strategicznym skrzyżowaniu w Dolinie Jezreel jest często nazywane […]
Chamec Szulchan Aruh – wybrane: 1. Istnieje sześć przykazań Tory związanych z zakazem jedzenia chameca w okresie Święta Pesach: 1) zakaz jedzenia chamecu od południa dnia 14 Nissan, czyli w przeddzień 1. Pesach; 2) zakaz spożywania chamecu przez wszystkie siedem […]
Przygotowano pierwszą „Czerwoną Jałówkę” (1312 r.p.n.e.) Drugiego dnia Nisan, dzień po inauguracji Tabernakulum Miszkanu, Mojżesz przygotował pierwszą Czerwoną Jałówkę, aby rytualnie oczyścić Naród Żydowski, przygotowując się do wprowadzenia Jagnięcia Pesachowego do nowo wzniesionego Sanktuarium.
Śmierć Nadawa i Awihu (1312 r.p.n.e.). W dniu inauguracji Miszkanu „Nadaw i Awihu, synowie Aarona, każdy ze swoim zapalonym kadzidłem weszli do Miszkanu. Ogień kadzideł nie był ogniem od B-ga – był „cudzym” – nieświęconym, uczynili coś czego Haszem nie […]
Inauguracja Miszkanu (1312 r.p.n.e.). Ósmego dnia po 7-dniowym okresie szkolenia i inicjacji wzniesiono przenośny Mishkan („Tabernakulum” lub „Sanktuarium”) zbudowany przez naród Izraela na pustyni Synaj, Aaron i jego synowie zaczęli służyć jako kapłani, a Boska Obecność zamieszkała w Miszkanie; specjalne […]
Początek Kalendarza żydowskiego (1313 p.n.e.) Dnia Pierwszego miesiąca Nisan roku 2448 od stworzenia świata (1313 r.p.n.e. – dwa tygodnie przed Wyjściem z Egiptu) B-g pokazał Mojżeszowi sierp księżyca i powiedział mu: „Kiedy zobaczysz taki księżyc, uświęć [nowy miesiąc]. „ To […]
Praojcowie (1813-1506 p.n.e.) Według Talmudu trzej Patriarchowie narodu żydowskiego – Abraham (1813-1638 p.n.e.), Icchak (1713-1533 p.n.e.) oraz Jakub (1653-1506 p.n.e.) – wszyscy urodzili się i zmarli w miesiącu Nissan.
Stworzenie Człowieka (w myśli) (3761 r.p.n.e.) Talmud (Rosz Haszana 10b-11a) przytacza dwie opinie na temat daty stworzenia wszechświata przez B-ga: według Rabina Eliezera: „Świat został stworzony w miesiącu Tiszrei” (tzn szósty dzień stworzenia – dzień w którym B-g stworzył Adama […]
Rocznica śmierci Króla Sedekiasza (397 p.n.e.) Sedekiasz był ostatnim Królem Królewskiego Domu Dawida, który panował na Ziemi Świętej. Wstąpił na tron w roku 434 p.n.e., po tym jak Król Nabuchodonozor z Babilonii (który panował w Królestwie Judy) wygnał Króla Jekoniasza […]
Miszkan został w pełni ustawiony po raz pierwszy. Rozpoczęcie Siedmiu Dni 'Szkoleniowych’ (1312 r.p.n.e.) Lud Izraela rozpoczął budowę Miszkanu (zwany także „Tabernakulum” – przenośne Sanktuarium, w którym przebywała pośród ludu B-ska Obecność w trakcie przejścia przez pustynię) w dniu 11 […]
Miszkań – pierwsza Świątynia – o tym warto wiedzieć: 1. To była przenośna Świątynia. Miszkan oznacza po prostu „miejsce zamieszkania” i odnosi się do przenośnego kompleksu, w którym B-g zechciał zamieszkać wśród Izraelitów: ” I zbudują mi świątynię, abym mieszkał […]
„Megillah Esther (9:18-19) nakazuje, by w miastach otoczonych murami świętowanie Purim odbywało się jeden dzień później. W czasie, gdy rozgrywały się wydarzenia opisane w Megilliah Esther (Księdze Estery), stolicą królestwa Persji było miasto Szuszan (dzisiejszy Szusz w Iranie). Dnia 13 Adar […]
1. Hebron jest jednym z czterech świętych miast Izraela. Izrael ma cztery święte miasta: Jerozolimę, Tyberiadę, Safed i Hebron. Hebron jest jedynym, w którym Żydzi stanowią obecnie niewielką część populacji, ale zajmuje szczególne miejsce w sercach narodu żydowskiego. 2. W […]
Proroctwo Zachariasza (351r.p.n.e.) „24 dnia 11 miesiąca, który jest miesiącem Szewat, w drugim roku panowania Dariusza, słowo B-ga dotarło do Zachariasza, syna Berechiasza, syna Ido proroka:„… powrócę do Jerozolimy w miłosierdziu, Mój dom zostanie w niej zbudowany … a Pan […]
Nasi wielcy uczeni – kartka z historii narodu żydowskiego – 21 Szwat: Pierwszy Żyd, któremu wydano zezwolenie na stały pobyt i zamieszkanie w Anglii (1657) po wielu stuleciach całkowitego zakazu osiedlenia się. Stało się to dnia 4 lutego 1657 r./ […]
Pierwszy Żyd, któremu wydano zezwolenie na stały pobyt i zamieszkanie w Anglii (1657) po wielu stuleciach całkowitego zakazu osiedlenia się. Stało się to dnia 4 lutego 1657 r./ 21 Szewat 5417 Oliver Cromwell, Lord Protector Anglii, wydał zgodę na pobyt […]
Dzień urodzin Aszera (1562 p.n.e.) Aszer, syn Jakuba, urodził się 20 Szewat w 2199 roku od stworzenia świata (1562 p.n.e). Według niektórych relacji jest to także data jego śmierci.
Świętowanie z okazji śmierci ciemiężcy Aleksandra-Yannai (76 p.n.e.) Hasmoneanski Król Alexander-Yannai (Jannaeus), zdeklarowany wróg żydowskich Mędrców, zmarł w tym dniu. Tak wielkie było jego okrucieństwo i bezwzględność, z jaką prześladował Mędrców i tych lojalnych wobec nich (około 50 000 zabitych […]
Jorcajt (rocznica śmierci) Chasydzkiego Rabina Meszulama Zuszy z Anipoli (1800) – mistrza (1718? -1800), ucznia Drugiego Przywódcy Chabadu, Rabina Dowbera z Mędzyrzecza. Rabin Zusza wyróżniał się swoją ogromną wiedzą, erudycją i wielką pobożnością, a jednocześnie był człowiekiem niezwykle skromnym. Charakterystyczne […]
SZAKSZUKA: Danie „do wszystkiego” oraz podstawowy element tzw „izraelskiego śniadania” też idealny posiłek na każdą porę dnia – klasyczna izraelska potrawa z jajek Czas przygotowania – 30-60 min Trudność – łatwa Rodzaj – parwe, wege, niski poziom węglowodanów, bezglutenowe, bez […]
21 Tewet – urodziny Szymona syna Jakuba: Dnia 21 Tewet roku 1567 p.n.e. urodził się Szymon, drugi syn Jakuba i Lei i założyciel jednego z dwunastu plemion narodu żydowskiego – „Szymeonici”. Był to rok 2194 od stworzenia świata, dziewięć lat […]
Druk Talmudu (1483) Pierwszy tom Talmudu Babilońskiego, traktatu Berachota, został wydrukowany w Soncino we Włoszech dnia 20 Tewet roku 5244 od stworzenia świata (1483). Talmud to zbiór pism obejmujących pełną gamę żydowskiego prawa i tradycji, opracowanych i zredagowanych między III […]
Rabin Mojżesz ben Maimon, talmudysta, halachista, lekarz, filozof i przywódca społeczności, znany w świecie żydowskim pod skrótem „Rambam”, a dla całego świata jako „Majmonides”, zmarł w Egipcie dnia 20 Tewet w 1204 r. ( 4965 roku od stworzenia świata).
17 Tewet – pierwsza Synagoga w Nowym Jorku. W 1684 r. grupa hiszpańskich i portugalskich Żydów, którzy uciekli do Ameryki przed represjami Inkwizycji, odprawiła nabożeństwo wieczorne na Rosz Haszana w Nowym Amsterdamie, powstała wówczas Kongregacja Shearith Israel („Resztka Izraela”). Dnia […]
We wspólnotach aszkenazyjskich panuje zwyczaj, że na zakończenie czytania / studiowania każdej z Pięciu Ksiąg Mojżeszowych zgromadzeni w synagodze radośnie wołają (stojąc): „Chazak, chazak, venitchazek!” („Bądź silny, bądź silny, a my będziemy silni!”), a następnie ten, który czyta Torę, powtarza to […]
Ezechiel przepowiada upadek Egiptu (424 p.n.e.) Dnia 12 Tewet roku 424 p.n.e. Ezechiel prorokował, że Egipt zostanie zniszczony, jako kara za nie dotrzymanie powtarzanych obietnic dotyczących pomocy Izraelitom. „Powiedz: Tak mówi Pan B-g: Oto Ja jestem przeciwko tobie, faraonie, królu […]
Prawa postów publicznych w judaizmie. 1. Prorocy ustanowili przykazanie, aby pościć w dniach, w których nasi przodkowi przeżywali trudne wydarzenia. Takie dni nazywane są dniami postów publicznych (3 Tiszrei-Post Gedalii, 10 Tewet, Post Esther, 17 Tamuz i 9 Aw). 2. […]
Oblężenie Jerozolimy (425 p.n.e.) Dnia 10 Tewet roku 3336 od Stworzenia Świata (425 r.p.n.e.) wojska babilońskiego imperatora Nabuchodonozora okrążyły Jerozolimę. Trzydzieści miesięcy później – dnia 17 Tammuz roku 3338 – mury miasta zostały zbużone, a dnia 9 Aw tego roku […]
8 Tewet 246 r. p.n.e. – przekład Tory z języka świętego na język grecki. Drugie 'podejście’ przetłumaczenia Tory na język grecki (nieudana pierwsza próba była 61 lat wcześniej). Panujący greko-egipski Cesarz Ptolemeusz zarządził zgromadzenie 72 mędrców Tory, kazał ich umieścić w […]
CHABAD ŚWIĘTUJE ŚWIĘTO KSIĄŻKI ŻYDOWSKIEJ (które trwa cały tydzień 🙂) Hei Tewet – 5 Tewet – Sąd Federalny w 1987 r. orzekł, że bezcenna biblioteka Agudasa Chasidei Chabad-Lubawicz nie jest własnością prywatną, ale należała i należy do chasydów Chabadu jako […]
Wyzwolenie Rabina Dow Ber z Lubawiczów (1826) W 1826 r. Rabin Dow Ber z Lubawiczów (patrz wpis z kalendarza zdnia wczorajszego, 9 Kislew) został aresztowany pod zarzutem, że jego nauczanie judaizmu, nauk Tory, podważanie autorytetu władzy Cara itd. , ale […]
Jehoaikim – spalił Zwój Ks.Lamentacji (3321 /-440) Jehoaikim, król Judy, spalił zwój podyktowany przez Proroka Jeremiasza i napisany przez jego ucznia Barucha, syna Neriasza. Ten zwój był Księgą Lamentacji i został napisany, aby ostrzec Króla o rychłym zniszczeniu Jerozolimy. (Jeremiasz […]
Śmierć króla Heroda (3760/1) Herod przejął władzę po Dynastii Hasmoneuszy po tym, jak wszyscy zostali zabici. W obawie, że rabini podważą jego autorytet, zabił ich wszystkich, pozostawiając tylko Bava ben Butę. Później, z wyrzutów sumienia za swoje niecne czyny, morderstwa […]
Gad, syn Jakowa i Zilpy, siódmy z Dwunastu Plemion, urodził się 10 miesiąca MarCheszwan. Dożył 125 lat. Dwanaście plemion izraelskiego narodu. Jakow miał dwunastu synów: Reuwen, Simon, Lewi, Judah, Dan, Naftali, Gad, Aszer, Issachar, Zebulum, Josef, Benjamin. Potomstwo każdego z […]
Ostatni Żyd wraca do domu. W okresie epoki Drugiej Świątyni (około 230 p.n.e.) dzień 7 miesiąca Cheszan zwykle był dniem kiedy Żydzi wracali do swoich domów. Żyd przybyły do Jerozolimy na wielkie święta z miejscowości najbardziej oddalonej od Świątyni z […]
Powracający wygnańcy zobowiązują się przestrzegać Tory (335 p.n.e.) Żydzi, którzy wrócili do Erec Izraela wraz z Ezdraszem i Nehemiaszem, zgromadzili się tego dnia skruszeni, przepraszali za swoje czyny, podpisując dokument, w którym zobowiązali się zaufać B-gu i podążać Jego drogami. […]
Dzień 25 Elul roku 335 p.n.e. – Mury jerozolimskie przebudowane. Odbudowa murów Jerozolimy – która legła w gruzach od czasu zniszczenia Pierwszej Świątyni przez Babilończyków 88 lat wcześniej – została ukończona przez Nehemię* dnia Elul 25 roku 3426 od stworzenia […]
Stworzenie świata (3761r. p.n.e.) Pierwszy dzień stworzenia, kiedy B-g stworzył byt, czas, materię, ciemność i światło, był dniem 25 Elul. (Dzień Rosz Ha’Szana, kiedy obchodzimy „początek Jego dzieła tworzenia”, jest właściwie szóstym dniem Stworzenia, gdy świat osiągnął potencjał dla realizacji […]
Przygotowania do rozpoczęcia budowy Drugiej Świątyni (353 p.n.e.) Zainspirowany proroctwem Aggeusza, które padło dnia 1 Elul, Zerubawel, syn Szelaliela, władca Judy, i Jozue, syn Jehozadaka, najwyższego kapłana, rozpoczęli przygotowania do budowy Drugiej Świątyni (Ks. Aggeusza 1:15). Rzeczywiste prace budowlane rozpoczęły […]
Gołąb przyleciał z gałązką oliwną w dziobie (2105 p.n.e.). Stało się to w 301 dniu Wielkiego Potopu. Po raz drugi Noach wysłał z Arki „wysłańca na zwiady” (pierwszym był kruk). Tym razem gołębia nie było długo, wrócił dopiero po całym […]
Dzień 18 Elul to dzień urodzin Rabina Izraela Baala Szem Towa, założyciela chasydyzmu. Jest to również dzień urodzin założyciela Chabad Lubawicz, przywódca i pierwszy Rebbe – Szneur Zalman z Liady. Rabin Izrael Baal Szem Tow, założyciel chasydyzmu urodził się w […]
Narodziny Chasydyzmu. Dzień 18 miesiąca Elul, nazywany też Chai Elul jest jednym z najbardziej charakterystycznych świąt chasydzkich. W tłumaczeniu z języka hebrajskiego słowo „chai” oznacza „życie”, a jego jego liczba wg gematrii – 18. Rabin Isroel Baal Szem Tow, twórca […]
Noah wysyła Gołębia (2105 p.n.e.) Po nieudanej próbie wysłania kruka z arki (patrz „Kartki historii biblijnej oraz historii judaizmu” z dn. 10 Elul), Noah wysłał gołębia z okna arki, aby sprawdzić, czy wielki Potop, który okrył ziemię, zmalał. „Lecz gołębica […]
W niedzielę dnia 15 Elul w carskiej Rosji została założona uczelnia – „Jesziwa Tomchei Temimim Lubawicz” (1897) – studia Talmudyczne i Chassidut. Jesziwa „Tomchei Temimim Lubawicz”, jako pierwsza zintegrowała i włączyła do programu nauczania „ujawnione” części Tory (Talmudu i […]
Noach wysyła Kruka „…I stało się po upływie czterdziestu dni, otworzył Noach okno arki, które był uczynił. I wypuścił kruka, a ten latał wciąż tam i napowrót, póki nie oschły wody na ziemi…” (Księga Tory, Bereszit, 8:6-7) Stało się to […]
Washington odpowiada na list Żydów z Newport (1790 rok) Pezwodniczący gminy żydowskiej w Newport w stanie Rhode Island wystotosował emocjonalny list do George’a Washingtona w imieniu społeczności żydowskiej, witając prezydenta z okazjji jego wizyty w Newport. W swoim liście wyraził […]
Pierwsza chasydzka Alija (1777 r. n.e.) Pierwsza chasydzka alija (imigracja do Ziemi Świętej), grupa Żydów z Rosji, ktorej przywodzili Rabin Menachem Mendel z Witebska, Rabin Abraham z Kaliska i Rabin Jiisroel z Polocka, dotarła do Ziemi Świętej dnia 5 miesiąca […]
Ezechiel przewiduje upadek Jerozolimy (428 p.n.e.) Dnia 5 Elul prorok Ezechiel siedział w swoim domu w Babilonii, a starsi Judy siedzieli przed nim. Nagle „dotknęła go ręka B-ska” – doświadczył wizji, w której został przewieziony do Jerozolimy, ukazały się przed […]
Nazir i przysięga nazirejska. W parszy Naso (rozdział 6: 2-8) Tora mówi o Nazirach Są to Żydzi (mężczyźni i kobiety), którzy z jakiegoś powodu przysięgają na pewien czas nie pić wina, nie ciąć włosów i nie dotykać zmarłych, by się […]
17 faktów, które warto wiedzieć o chasydzkich Żydach 1. Ruch chasydzki to ruch społeczności żydowskiej pełen miłości, radości i pokory. Chasydzi należą do ruchu założonego przez Rabina Izraela Baala Szem Towa, który nauczał miłości, radości i pokory – zarówno w […]
Darowanie Tory (1313 r.p.n.e.) Dnia 6 Siwan roku 2448 od stworzenia świata (1313 p.n.e.), siedem tygodni po Wyjściu w Egiptu, B-g objawił się na górze Synaj. Cały lud Izraela (600 000 głów rodzin wraz rodzinami), a także dusze wszystkich przyszłych […]
Purim w Kairze (1524) Ahmed Pasza był gubernatorem Egiptu pod rządami Selima II „Wspaniałego”, Sułtana Imperium Osmańskiego. Ahmed zamierzał odłączyć się od Imperium Osmańskiego i ogłosić się Sułtanem Egiptu. Poprosił swojego żydowskiego mincerza Abrahama de Castro o wybicie nowej egipskiej […]
Dzień śmierci Nabuchodonozora, Cesarza Babilońskiego. Zmarł 25 dnia miesiąca Adar w roku 3364 od stworzenia świata (397 r p.n.e.), 26 lat wcześniej podbił Jerozolimę i zniszczył Pierwszą Świątynię. (wg Ks. Jeremiasza, 52:31).
25 Adar jest dniem urodzin Rebbecin Chaji Muszki Schneerson (1901) Rebecin B”P Chaja Muszka Schneerson (1901-1988), żona Lubawiczer Rebbe, B”P Menachema M. Schneersona, urodziła się w Szabat, dnia 25 Adar, w Babinowiczach, mieścowości leżącej niedaleko rosyjskiego miasta Lubawicz, w roku […]
Trzęsienie ziemi ratuje rzymskich Żydów przed przymusową konwersją (1430) Kościół i rząd Rzymu wydały wspólny dekret, który ustanawiał dzień 6 marca 1430 r (to była środa), dniem, w którym wszyscy Żydzi rzymscy musieli przejść na chrześciaństwo. Sprzeciwiającym się groziła kara […]
21 Adar – dzień „Purim Narbonne” Zdarzyło się to w 1236 roku. Rybak-chrześcijanin obraźliwie zaczepił Żyda. Żyd nie pozostał dłużny. W walce z chrześcijaninem Żyd zadaje mu śmiertelny cios. Rozwścieczeni chrześcijanie z miasta Narbonne, Francja, wszczęli pogrom przeciwko społeczności żydowskiej […]
Zdarzyło się to dnia 20 Adar2 ok. 1 p.n.e, że zwrócili się do Choni Twórcy Kręgu (*): „Módl się, aby padał deszcz”, ponieważ przez cały miesiąc Adar nie było deszczu, ziemia wyschła. Powiedział wtedy do nich Choni: „Idźcie, zabierzcie swoje […]
Święto Purim celebruje zbawienie narodu żydowskiego od spisku Hamana, który miał na celu „zniszczyć, zabić i unicestwić wszystkich Żydów, młodych i starych, niemowląt i kobiet w ciągu jednego dnia”. Wydarzenia Purim trwały kilka lat, a kulminacją były obchody zwycięstwa 14-15 […]
Dnia 16 Adar ok. 41 n.e. rozpoczęto przebudowę Ściany Świątyni Jerozolimskiej. Agryppa I, mianowany przez Cesarza Rzymskiego namiestnikiem Judei był bardzo pobożnym i dobrym dla swoich poddanych. Podczas jego panowania, nastąpił rozwój i polepszenie bytu narodu żydowskiego. Współcześni mu żydowscy […]
Wiosenną porą niedługo przed Świętem Purim następuje okres 'Specjalnych Szabatów’, który trwa aż do Święta Pesach. Nazywany jest okresem „Arba Parsziot” (Cztery Parsze). Każda nazwa kolejnego (ze specjalnych) Szabatów nawiązuje do określonego dodatkowego czytania Tory (poza podstawowym czytaniem Tory), ustanowionym […]
W zwykłych (nie przestępnych) latach, w dniu 14 miesiąca Adar obchodzony jest Purim, Święto, które celebruje ocalenie narodu żydowskiego przed skutkami skazującego dekretu Hamana w roku 3405 od stworzenia świata (356 p.n.e.). Natomiast w roku przestępczym – w którym są […]
Wybitne postacie judaizmu: Rabin Jisroel ben Ze’ev Wolf Lipkin, znany również jako „Jisroel Salanter” lub „Israel Salanter” (ur. listopad 1809, Zagory, Litwa – zm. luty 1883, Königsberg), był założycielem ruchu ortodoksyjnego judaizmu „Mussar” . Rabin Jisroel był wybitnym talmudystą oraz […]
Egipskie ciemności (1313 BCE) – 9 plaga By ukarać Faraona i Egipcjan za odmowę wypuszczenia Izraelitów z niewoli – Haszem zesłał gęstą ciemność okrywającą ziemię egipską, aby „nikt nie widział swego bliźniego i nikt nie mógł się ruszyć z jego […]
Purim w Saragossie. To się zdarzyło w roku 1440, pięćdziesiąt dwa lata przed wygnaniem Żydów z Hiszpanii. W mieście Saragossa nakazano Żydom stawić się na publicznym przyjęciu ku czci Króla z wszystkimi oryginalnymi zwojami Tory, które były w posiadaniu społeczności […]
„Zwoje Tory Mesiasza” zakończone (1970) Napisanie „Sefer Tora na powitanie Mesiasza”, zainicjowane na polecenie Szóstego Lubawiczer Rebbe, Rabina Josefa Jcchaka Schneersohna w 1942 r., zostało zakończone 28 lat później na specjalnym spotkaniu zwołanym przez Lubawiczer Rebbe w piątek po południu […]
Rocznica śmierci Rabina Dowida Biedermana z Lelowa. Chasydzki mistrz Rabin Dowid Biederman z Lelowa (1746-1814) był uczniem „Widzącego z Lublina”. Rabin Dowid był znany ze swego niezwykłego 'ahawat Jisrael’. O nim mówiono, że nie jest w stanie dostrzec mankamenty, błędy […]
Rocznica odejścia Rabina Jicchaka Kaduri (2006) – znanego w ostatnich latach jako „najstarszy z kabbalistów” w Ziemi Świętej. Rabin Jicchak urodził się w Bagdadzie, w Iraku w 1898 roku. W młodości studiował u wielkiego „Ben Isz Chai” (Rabin Josef Chaim z […]